dieta dla osób z nadciśnieniem

Dieta przy nadciśnieniu – co jeść, aby obniżyć ciśnienie?

przez

Nadciśnienie tętnicze to poważny problem zdrowotny dotykający miliony osób na całym świecie. Odpowiednio zbilansowana dieta może odegrać kluczową rolę w kontrolowaniu ciśnienia krwi, stanowiąc istotne uzupełnienie farmakoterapii lub nawet alternatywę dla leków w początkowych stadiach choroby. Właściwe odżywianie nie tylko pomaga obniżyć zbyt wysokie ciśnienie, ale także zmniejsza ryzyko poważnych powikłań, takich jak zawał serca czy udar mózgu. Poznaj produkty, które mogą pomóc w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia tętniczego oraz te, których należy unikać.

Czym jest nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze to choroba, w której ciśnienie krwi w tętnicach jest podwyższone ponad przyjęte normy. Za prawidłowe wartości ciśnienia u osób dorosłych uznaje się:

  • Ciśnienie optymalne: poniżej 120/80 mmHg
  • Ciśnienie prawidłowe: 120-129/80-84 mmHg
  • Ciśnienie wysokie prawidłowe: 130-139/85-89 mmHg

O nadciśnieniu mówimy, gdy wartości przekraczają 140/90 mmHg w co najmniej dwóch oddzielnych pomiarach.

Choroba ta rozwija się podstępnie, często nie dając żadnych objawów przez długi czas. Nieleczone nadciśnienie prowadzi jednak do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak:

dieta dla osób z nadciśnieniem

Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych w odchudzaniu: Saxenda, Mysimba.

Zobacz także przykładowe preparaty witaminowe i ziołowe: Neurovit, PADMA 28 Formuła, Juvit D3, Fultium-D3, Dekristol Pro, Milgamma 100, Nervosol-K, Ginkofar Forte, Ferrum Lek.

Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych w kardiologii: przykładowe leki na nadciśnienie tętnicze (Atenolol Sanofi, Ramizek Combi, Nebilenin, Micardis, Tezeo, Valzek, Primacor, Ramipril Genoptim, Exforge, Elestar, Lecalpin, Indap, Polpril, Indapen,Telmizek, Lokren 20), leki obniżające poziom cholesterolu (Ezen, Etibax, Rosutrox, PITAMET, Ridlip, Ezehron Duo), na arytmię serca (Opacorden), w niewydolności serca (Entresto, Bibloc), zespół wieńcowy (Xarelto, Brilique).

Planujesz rzucić palenie? Zapoznaj się z opiniami o tych produktach: Recigar, Desmoxan, Tabex, Niquitin przezroczysty, Nicorette Classic Gum.

Dieta DASH – najskuteczniejsza w walce z nadciśnieniem

Dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) została stworzona specjalnie z myślą o osobach z nadciśnieniem tętniczym. Liczne badania potwierdziły jej skuteczność w obniżaniu ciśnienia krwi. Podstawowe założenia diety DASH to:

  • Zwiększenie spożycia warzyw i owoców (4-5 porcji dziennie)
  • Wybieranie produktów pełnoziarnistych zamiast przetworzonych
  • Regularne spożywanie chudego nabiału (2-3 porcje dziennie)
  • Ograniczenie mięsa czerwonego na rzecz chudego drobiu i ryb
  • Włączenie do diety orzechów i nasion (4-5 porcji tygodniowo)
  • Zmniejszenie spożycia soli do maksymalnie 5-6 g dziennie
  • Ograniczenie słodyczy i cukrów prostych
  • Zastąpienie tłuszczów zwierzęcych zdrowszymi tłuszczami roślinnymi

Dieta DASH jest bogata w potas, magnez, wapń i błonnik, a uboga w sód i nasycone kwasy tłuszczowe, co przyczynia się do jej korzystnego wpływu na układ sercowo-naczyniowy.

Reklama

Produkty obniżające ciśnienie krwi

1. Warzywa i owoce

Warzywa i owoce stanowią podstawę diety osób z nadciśnieniem tętniczym. Są bogate w potas, który pomaga równoważyć negatywne działanie sodu. Do najlepszych źródeł potasu należą:

  • Warzywa liściaste (szpinak, jarmuż)
  • Pomidory
  • Ziemniaki
  • Bataty
  • Brokuły
  • Buraki
  • Marchew
  • Seler
  • Bakłażan
  • Awokado
  • Banany
  • Morele
  • Pomarańcze
  • Kiwi
  • Czarne porzeczki

Buraki i sok z buraków zasługują na szczególną uwagę. Zawierają one azotany, które organizm przekształca w tlenek azotu – związek rozszerzający naczynia krwionośne. Badania wykazały, że picie 250 ml soku z buraków dziennie może obniżyć ciśnienie skurczowe o około 3-4 mmHg.

2. Produkty pełnoziarniste

Produkty pełnoziarniste zawierają więcej błonnika, witamin i minerałów niż ich przetworzone odpowiedniki. Regularne spożywanie produktów pełnoziarnistych pomaga utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi. Warto włączyć do diety:

  • Pieczywo razowe i pełnoziarniste
  • Brązowy ryż
  • Kaszę gryczaną, jaglaną, pęczak
  • Makaron pełnoziarnisty
  • Płatki owsiane
  • Quinoa (komosa ryżowa)
  • Otręby

3. Nabiał o niskiej zawartości tłuszczu

Produkty mleczne są bogatym źródłem wapnia, który pomaga regulować ciśnienie krwi. Należy wybierać te o niskiej zawartości tłuszczu:

  • Mleko o zawartości tłuszczu do 2%
  • Jogurt naturalny
  • Kefir
  • Maślanka
  • Chude sery twarogowe

4. Ryby morskie

Tłuste ryby morskie zawierają kwasy omega-3, które mają właściwości przeciwzapalne i pomagają obniżyć ciśnienie krwi. Do najlepszych wyborów należą:

  • Łosoś
  • Makrela
  • Śledź
  • Sardynki
  • Tuńczyk

Zaleca się spożywanie ryb morskich 2-3 razy w tygodniu.

5. Zdrowe tłuszcze

Niektóre tłuszcze mają korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Są to przede wszystkim:

  • Oliwa z oliwek extra virgin
  • Olej rzepakowy
  • Olej lniany
  • Olej z czarnuszki
  • Awokado
  • Orzechy (szczególnie migdały i włoskie)
  • Nasiona (szczególnie siemię lniane i chia)

6. Nasiona roślin strączkowych

Rośliny strączkowe są bogate w błonnik, potas, magnez i białko roślinne. Regularne ich spożywanie może przyczynić się do obniżenia ciśnienia. Warto włączyć do diety:

  • Soczewicę
  • Fasolę
  • Ciecierzycę
  • Groch
  • Soję

7. Przyprawy i zioła

Niektóre zioła i przyprawy mogą pomóc w obniżeniu ciśnienia krwi. Dodatkowo, pozwalają zmniejszyć ilość dodawanej do potraw soli. Do najskuteczniejszych należą:

  • Czosnek – zawiera allicynę, która pomaga rozszerzać naczynia krwionośne
  • Imbir – ma właściwości przeciwzapalne
  • Kurkuma – zawiera kurkuminę o działaniu przeciwzapalnym
  • Cynamon – pomaga regulować poziom cukru we krwi
  • Bazylia – zawiera eugenol, który blokuje kanały wapniowe w naczyniach krwionośnych
  • Kardamon – wykazuje działanie moczopędne, pomagając usuwać nadmiar sodu
  • Głóg – tradycyjnie stosowany w leczeniu chorób serca

Leczenie farmakologiczne nadciśnienia tętniczego

Choć właściwa dieta i styl życia są fundamentem w walce z nadciśnieniem, w wielu przypadkach konieczne jest również leczenie farmakologiczne. Do najczęściej stosowanych grup leków przeciwnadciśnieniowych należą:

  1. Diuretyki (leki moczopędne) – zwiększają wydalanie sodu i wody przez nerki, zmniejszając objętość krwi i obniżając ciśnienie. Przykłady: hydrochlorotiazyd, indapamid, furosemid.
  2. Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE-I) – hamują działanie enzymu odpowiedzialnego za produkcję angiotensyny II, która zwęża naczynia krwionośne. Przykłady: enalapril, ramipril, perindopril, lisinopril.
  3. Blokery receptora angiotensyny II (ARB) – blokują receptory, do których przyłącza się angiotensyna II. Przykłady: losartan, walsartan, telmisartan.
  4. Blokery kanału wapniowego – rozszerzają naczynia krwionośne, zmniejszając opór naczyniowy. Przykłady: amlodypina, nifedypina, diltiazem, werapamil.
  5. Beta-blokery – zmniejszają siłę i częstość skurczów serca. Przykłady: metoprolol, bisoprolol, nebiwolol, karwedilol.

Ważne jest, aby leki przeciwnadciśnieniowe przyjmować regularnie, zgodnie z zaleceniami lekarza, nawet jeśli nie odczuwa się żadnych objawów podwyższonego ciśnienia.

Produkty, których należy unikać przy nadciśnieniu

Równie ważne jak włączenie do diety produktów sprzyjających obniżeniu ciśnienia, jest unikanie tych, które mogą je podwyższać:

1. Sól i produkty bogate w sód

Nadmiar sodu zatrzymuje wodę w organizmie, zwiększając objętość krwi i podnosząc ciśnienie tętnicze. Należy ograniczyć spożycie:

  • Soli kuchennej (maksymalnie 5-6 g dziennie)
  • Przetworzonego mięsa i wędlin
  • Konserw
  • Marynowanych i kiszonych warzyw
  • Słonych przekąsek (chipsy, paluszki, krakersy)
  • Zup i sosów w proszku
  • Mieszanek przypraw z dodatkiem soli (typu „Vegeta”, „Kucharek”)
  • Fast foodów

2. Tłuszcze nasycone i trans

Tłuszcze nasycone i trans przyczyniają się do rozwoju miażdżycy i podnoszą ciśnienie krwi. Należy unikać:

  • Tłustego mięsa (wieprzowiny, baraniny)
  • Skórek z drobiu
  • Pełnotłustych produktów mlecznych
  • Masła, smalcu, podrobów
  • Produktów z ciasta francuskiego i kruchego
  • Żywności typu fast food
  • Głęboko smażonych potraw

3. Cukier i słodycze

Nadmiar cukru przyczynia się do otyłości i insulinooporności, które są czynnikami ryzyka nadciśnienia. Należy ograniczyć:

  • Białego cukru i słodyczy
  • Napojów słodzonych
  • Soków owocowych z dodatkiem cukru
  • Ciast, ciastek, deserów

4. Alkohol

Regularne spożywanie alkoholu, szczególnie w dużych ilościach, może prowadzić do podwyższenia ciśnienia krwi. Mężczyźni powinni ograniczyć się do maksymalnie 2 standardowych porcji alkoholu dziennie, a kobiety do 1 porcji.

5. Kofeina

Kofeina może tymczasowo podwyższać ciśnienie krwi, szczególnie u osób, które piją ją sporadycznie. Osoby z nadciśnieniem powinny ograniczyć spożycie mocnej kawy, herbaty i napojów energetycznych.

Jak obniżyć ciśnienie bez leków?

Oprócz właściwej diety, istnieje wiele innych niefarmakologicznych sposobów na obniżenie ciśnienia tętniczego:

  1. Regularna aktywność fizyczna – zaleca się minimum 30 minut umiarkowanej aktywności fizycznej, 5 razy w tygodniu. Najlepsze są ćwiczenia aerobowe: spacery, pływanie, jazda na rowerze.
  2. Redukcja masy ciała – już utrata 5-10% masy ciała może znacząco obniżyć ciśnienie krwi u osób z nadwagą lub otyłością.
  3. Ograniczenie stresu – techniki relaksacyjne, joga, medytacja mogą pomóc w obniżeniu poziomu stresu i ciśnienia krwi.
  4. Zaprzestanie palenia – nikotyna zawarta w papierosach powoduje zwężenie naczyń krwionośnych i podwyższenie ciśnienia.
  5. Dobry sen – niedobór snu może przyczyniać się do podwyższenia ciśnienia krwi. Należy starać się spać 7-8 godzin na dobę.
  6. Suplementacja – niektóre suplementy diety mogą wspierać kontrolę ciśnienia tętniczego:

Należy jednak pamiętać, że przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem, szczególnie jeśli przyjmuje się leki obniżające ciśnienie.

produkty spożywcze obniżające ciśnienie tętnicze

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy kawa podnosi ciśnienie krwi?

Kofeina zawarta w kawie może tymczasowo podwyższyć ciśnienie krwi, szczególnie u osób, które piją ją sporadycznie. Jednak regularne, umiarkowane spożycie kawy nie musi być szkodliwe. Osoby z nadciśnieniem mogą zwykle wypijać do 2 filiżanek kawy dziennie, choć najlepiej skonsultować tę kwestię z lekarzem. Warto wiedzieć, że efekt podnoszenia ciśnienia przez kofeinę jest zazwyczaj krótkotrwały i różni się w zależności od indywidualnej wrażliwości. U osób regularnie pijących kawę może rozwinąć się tolerancja na ten efekt. Badania sugerują również, że inne związki zawarte w kawie mogą mieć korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy, równoważąc w pewnym stopniu działanie kofeiny.

Czy dieta może całkowicie zastąpić leki na nadciśnienie?

W przypadku łagodnego nadciśnienia, zmiany stylu życia, w tym odpowiednia dieta, mogą być wystarczające do uregulowania ciśnienia krwi. Jednak przy umiarkowanym i ciężkim nadciśnieniu zwykle konieczne jest również leczenie farmakologiczne. Decyzję o ewentualnym odstawieniu leków zawsze powinien podejmować lekarz na podstawie regularnych pomiarów ciśnienia. Skuteczność diety w obniżaniu ciśnienia zależy od wielu czynników, w tym od genetyki, wieku, wagi ciała i stopnia zaawansowania choroby. Badania pokazują, że kompleksowe podejście, łączące dietę DASH, regularną aktywność fizyczną, redukcję stresu i ograniczenie spożycia alkoholu, może obniżyć ciśnienie skurczowe o 10-20 mmHg, co jest porównywalne z efektem działania jednego leku hipotensyjnego.

Jak szybko dieta może obniżyć ciśnienie krwi?

Pierwsze efekty diety DASH mogą być widoczne już po kilku tygodniach. Badania wykazały, że u niektórych osób ciśnienie skurczowe może obniżyć się o 8-14 mmHg w ciągu 2-4 tygodni od wprowadzenia zmian w diecie. Pełne korzyści są jednak widoczne po dłuższym czasie, gdy zmiany żywieniowe staną się stałym elementem stylu życia. Tempo obniżania ciśnienia zależy od indywidualnych czynników, takich jak wyjściowy poziom ciśnienia, masa ciała, wiek czy genetyka. Szczególnie widoczne efekty obserwuje się przy jednoczesnym ograniczeniu spożycia soli poniżej 5-6 g dziennie. Warto pamiętać, że efekty diety mogą być wzmocnione przez regularną aktywność fizyczną, która dodatkowo wspomaga układ sercowo-naczyniowy.

Jak obniżyć wysokie ciśnienie w ciągu 5 minut?

Nie istnieje sposób na trwałe obniżenie ciśnienia krwi w tak krótkim czasie. Jednak w przypadku nagłego wzrostu ciśnienia można zastosować techniki relaksacyjne, takie jak głębokie oddychanie czy medytacja, które mogą tymczasowo je obniżyć. Przy bardzo wysokich wartościach ciśnienia należy skontaktować się z lekarzem. Głębokie, powolne oddychanie przeponą (6-10 oddechów na minutę) aktywuje układ przywspółczulny, co może obniżyć ciśnienie o 5-10 mmHg na krótki czas. Również pozycja ciała ma znaczenie – siedzenie z podpartymi plecami i stopami płasko na podłodze może pomóc w obniżeniu ciśnienia. Warto także wypić szklankę wody, gdyż nawodnienie organizmu wspomaga regulację ciśnienia. Należy jednak podkreślić, że te metody nie zastąpią właściwego leczenia nadciśnienia.

Czy sól morska jest zdrowsza niż zwykła sól kuchenna?

Z punktu widzenia zawartości sodu, sól morska nie jest zdrowsza od zwykłej soli kuchennej. Obie zawierają podobną ilość sodu, który podnosi ciśnienie krwi. Sól morska może zawierać niewielkie ilości dodatkowych minerałów, ale nie rekompensuje to negatywnego wpływu sodu na ciśnienie. Marketingowe twierdzenia o zdrowotnych zaletach soli morskiej często wprowadzają konsumentów w błąd. Warto pamiętać, że WHO zaleca ograniczenie spożycia sodu do 2000 mg dziennie (co odpowiada około 5 g soli), niezależnie od jej rodzaju. Alternatywą może być używanie soli potasowej lub przypraw ziołowych do wzbogacania smaku potraw, co pomaga zmniejszyć całkowite spożycie sodu.

Czy otyłość zawsze prowadzi do nadciśnienia?

Otyłość jest jednym z głównych czynników ryzyka nadciśnienia, ale nie każda osoba z nadwagą czy otyłością rozwinie tę chorobę. Nadciśnienie jest wynikiem interakcji wielu czynników, w tym genetycznych, środowiskowych i stylu życia. Jednak redukcja masy ciała często prowadzi do obniżenia ciśnienia krwi u osób z nadwagą lub otyłością. Mechanizmy łączące otyłość z nadciśnieniem są złożone i obejmują m.in. zwiększoną aktywność układu współczulnego, zmiany hormonalne, stres oksydacyjny i stan zapalny. Szczególnie niebezpieczna jest otyłość brzuszna (trzewna), która silniej koreluje z rozwojem nadciśnienia niż otyłość obwodowa. Badania pokazują, że utrata już 5-10% masy ciała może obniżyć ciśnienie skurczowe o 5-20 mmHg.

Czy nadciśnienie można wyleczyć na stałe?

W większości przypadków nadciśnienie tętnicze jest chorobą przewlekłą, która wymaga stałego leczenia. Jednak u niektórych osób, szczególnie tych z łagodnym nadciśnieniem, wprowadzenie zdrowego stylu życia może prowadzić do normalizacji ciśnienia bez konieczności stosowania leków. W przypadku tzw. nadciśnienia wtórnego, spowodowanego inną chorobą, leczenie przyczyny może prowadzić do trwałego wyleczenia nadciśnienia. Przykładowo, leczenie operacyjne guza nadnercza produkującego aldosteron czy zwężenia tętnicy nerkowej może całkowicie znormalizować ciśnienie. U młodych osób z łagodnym nadciśnieniem, konsekwentne stosowanie diety DASH, regularna aktywność fizyczna, utrzymanie prawidłowej masy ciała i ograniczenie spożycia alkoholu mogą w niektórych przypadkach pozwolić na całkowitą rezygnację z leków pod kontrolą lekarza.

Jak często należy mierzyć ciśnienie krwi?

Osoby z nadciśnieniem powinny mierzyć ciśnienie regularnie, najlepiej o stałych porach dnia. Zaleca się pomiar rano, przed przyjęciem leków, oraz wieczorem. Częstotliwość pomiarów powinna być ustalona z lekarzem, ale zwykle wynosi 1-2 razy dziennie. Ważne jest również prowadzenie dzienniczka pomiarów, który pomoże lekarzowi ocenić skuteczność leczenia. Przy nowo rozpoznanym nadciśnieniu lub zmianie terapii, pomiary mogą być częstsze. Warto wykonywać po 2-3 pomiary w odstępie 1-2 minut i zapisywać średnią wartość. Nowoczesne ciśnieniomierze często mają funkcję zapamiętywania wyników, co ułatwia analizę tendencji. Oprócz pomiarów domowych, regularne kontrole u lekarza są niezbędne do prawidłowego monitorowania choroby.

Jaką rolę odgrywa dieta w leczeniu nadciśnienia?

Właściwa dieta odgrywa kluczową rolę w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Dieta DASH, bogata w warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste i chude białko, a uboga w sól, cukry proste i tłuszcze nasycone, może znacząco obniżyć ciśnienie krwi. W połączeniu z regularną aktywnością fizyczną, redukcją stresu i utrzymaniem prawidłowej masy ciała, odpowiednie odżywianie stanowi podstawę niefarmakologicznego leczenia nadciśnienia. Należy jednak pamiętać, że przy umiarkowanym i ciężkim nadciśnieniu konieczne jest również leczenie farmakologiczne, które powinno być prowadzone pod ścisłą kontrolą lekarza. Szczególnie korzystne dla osób z nadciśnieniem są produkty bogate w potas, magnez i wapń, takie jak banany, ziemniaki, awokado, orzechy, nasiona, zielone warzywa liściaste i produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu. Badania wykazały, że dieta śródziemnomorska, która jest zbliżona do diety DASH, również korzystnie wpływa na ciśnienie krwi. Warto zwrócić uwagę na regularność posiłków i odpowiednie nawodnienie organizmu, które także przyczyniają się do stabilizacji ciśnienia.

Bibliografia

  1. Whelton PK, Carey RM, Aronow WS, Casey DE Jr, Collins KJ, Dennison Himmelfarb C, et al. 2017 ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guideline for the Prevention, Detection, Evaluation, and Management of High Blood Pressure in Adults: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. Hypertension. 2018;71(6):e13-e115. DOI: 10.1161/HYP.0000000000000065
  2. Appel LJ, Moore TJ, Obarzanek E, Vollmer WM, Svetkey LP, Sacks FM, et al. A clinical trial of the effects of dietary patterns on blood pressure. DASH Collaborative Research Group. N Engl J Med. 1997;336(16):1117-24. DOI: 10.1056/NEJM199704173361601
  3. Sacks FM, Svetkey LP, Vollmer WM, Appel LJ, Bray GA, Harsha D, et al. Effects on blood pressure of reduced dietary sodium and the Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) diet. DASH-Sodium Collaborative Research Group. N Engl J Med. 2001;344(1):3-10. DOI: 10.1056/NEJM200101043440101
  4. Williams B, Mancia G, Spiering W, Agabiti Rosei E, Azizi M, Burnier M, et al. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. Eur Heart J. 2018;39(33):3021-3104. DOI: 10.1093/eurheartj/ehy339
  5. Tykarski A, Filipiak KJ, Januszewicz A, Litwin M, Narkiewicz K, Prejbisz A, et al. Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym – 2019 rok. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce. 2019;5(1):1-86.
  6. Aburto NJ, Hanson S, Gutierrez H, Hooper L, Elliott P, Cappuccio FP. Effect of increased potassium intake on cardiovascular risk factors and disease: systematic review and meta-analyses. BMJ. 2013;346:f1378. DOI: 10.1136/bmj.f1378
  7. He FJ, Li J, Macgregor GA. Effect of longer term modest salt reduction on blood pressure: Cochrane systematic review and meta-analysis of randomised trials. BMJ. 2013;346:f1325. DOI: 10.1136/bmj.f1325
  8. Mente A, O’Donnell M, Rangarajan S, Dagenais G, Lear S, McQueen M, et al. Associations of urinary sodium excretion with cardiovascular events in individuals with and without hypertension: a pooled analysis of data from four studies. Lancet. 2016;388(10043):465-75. DOI: 10.1016/S0140-6736(16)30467-6
  9. Chiavaroli L, Viguiliouk E, Nishi SK, Blanco Mejia S, Rahelić D, Kahleová H, et al. DASH Dietary Pattern and Cardiometabolic Outcomes: An Umbrella Review of Systematic Reviews and Meta-Analyses. Nutrients. 2019;11(2):338. DOI: 10.3390/nu11020338
  10. Webb AJ, Patel N, Loukogeorgakis S, Okorie M, Aboud Z, Misra S, et al. Acute blood pressure lowering, vasoprotective, and antiplatelet properties of dietary nitrate via bioconversion to nitrite. Hypertension. 2008;51(3):784-90. DOI: 10.1161/HYPERTENSIONAHA.107.103523
  11. Kapil V, Khambata RS, Robertson A, Caulfield MJ, Ahluwalia A. Dietary nitrate provides sustained blood pressure lowering in hypertensive patients: a randomized, phase 2, double-blind, placebo-controlled study. Hypertension. 2015;65(2):320-7. DOI: 10.1161/HYPERTENSIONAHA.114.04675
  12. Miller PE, Van Elswyk M, Alexander DD. Long-chain omega-3 fatty acids eicosapentaenoic acid and docosahexaenoic acid and blood pressure: a meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Hypertens. 2014;27(7):885-96. DOI: 10.1093/ajh/hpu024
  13. Jayedi A, Rashidy-Pour A, Khorshidi M, Shab-Bidar S. Body mass index, abdominal adiposity, weight gain and risk of developing hypertension: a systematic review and dose-response meta-analysis of more than 2.3 million participants. Obes Rev. 2018;19(5):654-667. DOI: 10.1111/obr.12656

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Sprawdź wykaz produktów wspomagających odchudzanie. Polecamy także spis witamin oraz listę ziół i roślin leczniczych.

Zobacz także wykaz leków kardiologicznych. Znajdziesz tu między innymi leki na nadciśnienie, leki stosowane w niewydolności serca, leki na obniżenie cholesterolu lub leki na arytmię serca. W bazie leków znajdują się także kremy i maści na hemoroidy oraz lekarstwa na żylaki.