Bilirubina powstaje z rozpadu krwinek czerwonych. Pomiar stężenia pozwala określić funkcjonowanie wątroby. Badanie poziomu bilirubiny umożliwia wykrycie chorób, m.in. żółtaczki lub wirusowego zapalenia wątroby. Ile wynosi norma bilirubiny?
Bilirubina – czym jest i jak powstaje?
Bilirubina całkowita to żółty barwnik, który powstaje z rozpadu hemoglobiny. Do procesu dochodzi w układzie siateczkowo-śródbłonkowym, znajdującym się w śledzionie i wątrobie. Bilirubina nadaje moczowi żółtą barwę, a stolcowi brązowy kolor.
Jak przebiega badanie stężenia bilirubiny?
Wskazaniem do przeprowadzenia diagnostyki laboratoryjnej jest podejrzenie zakażenia wirusem zapalenia wątroby, objawy lub podejrzenie zatrucia lekami, dolegliwości wskazujące na schorzenia trzustki bądź dróg żółciowych, podejrzenie niedokrwistości hemolitycznej, a także objawy wskazujące na zaburzenia pracy wątroby lub anemię. Z racji częstego występowania u noworodków żółtaczki badanie poziomu bilirubiny wykonuje się również u nich, w celu określenia jej rodzaju (żółtaczka fizjologiczna lub patologiczna).
Badanie poziomu bilirubiny zaleca się również w przypadku objawów w postaci nawracającego bólu brzucha, częstej ciemnej barwy moczu, zmiany koloru stolca.
Do określenia stężenia bilirubiny niezbędne jest wykonanie badania laboratoryjnego krwi. Przed oddaniem próbki pacjent musi pozostawać na czczo przez minimum osiem godzin. Pacjenci przyjmujący na stałe leki powinni poinformować o tym fakcie lekarza, gdyż mogą one wpłynąć na wynik badania. Ewentualne odstawienie środków na czas badania może się odbyć tylko po konsultacji z lekarzem.
Normy bilirubiny
Ogólna norma dla bilirubiny całkowitej wynosi poniżej 20,6 umol/L, w przypadku pośredniej stężenie powinno wynosić do 12 umol/L, a sprzężonej (bezpośredniej) – do 5,1 umol/L. Norma stężenia bilirubiny dla noworodków jest wyższa i może wynosić nawet do 68 umol/L. Niższe wartości nie wskazują jednak na nieprawidłowości, dlatego dopuszcza się ich występowanie.
Warto wiedzieć, że samo oznaczenie parametrów bilirubiny nie wystarczy do przeprowadzenia wiarygodnej i pełnej oceny funkcjonowania wątroby. Do postawienia diagnozy niezbędne będzie oznaczenie następujących parametrów:
- bilirubina sprzężona;
- bilirubina niesprzężona;
- AspAT (aminotransferaza asparaginianowa);
- ALAT (aminotransferaza alaninowa);
- ALP (fosfataza alkaliczna);
- GGLP (gammaglutamylotransferaza).
Podwyższony poziom bilirubiny – co oznacza?
Podwyższony poziom bilirubiny określany jest stanem hiperbilirubinemii. Wzrost stężenia barwnika może wskazywać na uszkodzenia komórek wątroby (np. w wyniku działania toksycznych substancji i zatrucia nimi), wirusowe zapalenie lub choroby wątroby (marskość, zespół Gilberta, zespół Criglera-Najjara, zespół Dubina-Jonsona), choroby autoimmunologiczne (hemoliza, czyli nadmierna degradacja czerwonych krwinek). Niekiedy do wzrostu stężenia poziomu bilirubiny dochodzi m.in. na skutek zastoju żółci w wątrobie, co z kolei jest konsekwencją przyjmowania niektórych grup leków lub obecności kamieni żółciowych.
Podwyższony poziom bilirubiny odnotowuje się również u kobiet w ciąży. Stan ten wynika z zachodzących zmian hormonalnych w organizmie ciężarnej. Cholestaza ciężarnych jest jednak stanem naturalnym i ustępuje samoistnie po porodzie.