W Polsce każdego roku dziesiątki tysięcy osób zakaża się boreliozą, chorobą znaną również pod nazwą krętkowica kleszczowa i borelioza z Lyme. Jest to choroba odzwierzęca, wieloukładowa, która przenoszona jest przez kleszcze z rodzaju Ixodes. Jak można zarazić się boreliozą? Jakie są objawy choroby? Jak wykryć boreliozę i na czym polega leczenie?
Borelioza to przewlekła choroba o podłożu bakteryjnym do której dochodzi na skutek ukąszenia kleszcza, który był zakażony krętkami z rodzaju Borrelia (m.in. burgdorferi, garinii, afzelii, japonica). Najczęściej do zachorowania dochodzi w okresie od marca do listopada, kiedy kleszcze wykazują największą aktywność. Głównym siedliskiem tych pajęczaków są lasy oraz łąki, ale coraz częściej można spotkać je w miejskich parkach i działkach.
Przyczyny boreliozy
Krętki odpowiedzialne za boreliozę dostają się do organizmu ludzkiego wraz ze śliną żerującego na skórze kleszcza. Nie wszystkie kleszcze są zakażone chorobotwórczymi krętkami, które odpowiedzialne są za boreliozę. Wiele zakażeń krętkami organizm pokonuje sam, dzięki mechanizmom obronnym. Co ważne, problem ten dotyczy nie tylko ludzi, ale także zwierząt – przede wszystkim chrońmy psy przed kleszczami, w czasie leśnych spacerów.
Objawy boreliozy
Najbardziej znanym objawem boreliozy jest tzw. “wędrujący rumień”, który pojawia się w miejscu ukąszenia. Charakteryzuje się średnicą ponad 5 centymetrów, ostrych granicach i przejaśnieniem w środku. Dodatkowo mogą pojawić się objawy grypopodobne takie jak osłabienie, zmęczenie, podwyższona temperatura i bóle mięśniowo-stawowe. Te objawy zalicza się do wczesnej fazy zakażenia boreliozą. W późnej fazie następuje uogólnienie infekcji. Najczęściej rozwijają się zmiany skórne oraz stany zapalne stawów (obrzęki, bóle), układu nerwowego (podrażnienie nerwów) oraz serca (zaburzenia rytmu serca, kardiomiopatia). Wraz z postępem choroby objawy przyjmują przebieg przewlekłej infekcji. Zakażenie które trwa od kilku miesięcy, objawia się występowaniem zmian skórnych (zmiany zanikowe skóry), stanów zapalnych stawów, mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych (niedowłady, zaburzenia czucia, koncentracji, pamięci, nastroju). W zależności od fazy choroby, zakażenie krętkami może się ograniczać do skóry lub obejmować układ nerwowy i kostno-stawowy, a także serce. Objawy mogą być różne, a sygnał świadczący o chorobie może dawać każdy układ i narząd.
Jak wykryć boreliozę?
Borelioza nie daje charakterystycznych objawów i należy do chorób, które ciężko zdiagnozować. W przypadku wystąpienia najbardziej popularnego objawu jakim jest “rumień wędrujący”, nie przeprowadza się dodatkowych badań tylko natychmiast rozpoczyna leczenie. W innych przypadkach diagnostyka tej choroby przebiega kilkuetapowo. Rozpoznanie przeprowadza się na podstawie dokładnego wywiadu z chorym, zebraniu objawów klinicznych oraz dwukrotnym badaniu serologicznym przeciwciał przeciw antygenom bakterii (IgM i IgG). Na początek przeprowadza się badanie metodą ELISA, którego wynik ujemny może nie być wiarygodny. Następnie w celu potwierdzenia lub wykluczenia boreliozy przeprowadza się badanie Western Blot. Wynik pozytywny oznacza boreliozę, natomiast wynik ujemny jej nie wyklucza. Choroba może być niewidoczna dla układu immunologicznego i dawać negatywne wyniki badań. W takim przypadku mówimy o boreliozie seronegatywnej.
Badania należy wykonać najwcześniej po 4 tygodniach od momentu ukąszenia kleszcza, ponieważ dopiero po takim czasie zaczynają wytwarzać się przeciwciała.
Leczenie boreliozy
Podstawą leczenia boreliozy jest antybiotykoterapia. Najczęściej stosuje się doksycyklinę, amoksycylinę, cefuroksym, ceftriakson lub cefotaksym. Czas trwania leczenia może się różnić, ale powinien trwać przynajmniej od 14 do 28 dni. Oprócz antybiotyków stosuje się również leki łagodzące dolegliwości towarzyszące boreliozie, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, które zaleca się w leczeniu zapalenia stawów, bólów mięśni i gorączki.
Biorąc pod uwagę, że borelioza obejmuje wiele narządów i układów, należy podejrzewać ją zawsze wtedy, kiedy u człowieka wcześniej zdrowego występują dolegliwości z kilku układów jednocześnie, a badania kontrolne nie wykazują żadnych nieprawidłowości.
Naszych publikacji nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję indywidualnie w porozumieniu z pacjentem.
