Owsiki należą do pasożytów, które atakują jedynie ludzi. Ta przykra dolegliwość występuje u wielu osób, zamieszkujących całą kulę ziemską i należy do grupy najczęściej występujących chorób układu pokarmowego. Szacuje się, że owsiki dotykają najczęściej dzieci w wieku od 2 do 10 lat, jednak ten rodzaj pasożyta może także wpłynąć na osoby dorosłe. Owsiki bardzo szybko się rozprzestrzeniają i prowadzą do autoinwazji, czyli samozarażenia. Jakie są przyczyny owsików i po czym poznać, że doszło do zarażenia? Czy leczenie polega jedynie na podaniu leków przeciw owsikom?
Czym właściwie są owsiki?
Enterobius vermicularis, bo tak brzmi łacińska nazwa owsików, są niewielkimi białawymi glizdami o długości około 1,5 centymetra, które zamieszkują jelito grube zarażonej osoby. Jaja owsików zazwyczaj dostają się do przewodu pokarmowego człowieka za pomocą jedzenie, w bardzo niewielu przypadkach dochodzi do zakażenia drogą inhalacyjną – wówczas jaja unoszą się w powietrzu. Larwy wykluwają się z jaj w dwunastnicy i wędrują do jelita, gdzie następuje ich pasożytowanie. Samice, noszące jaja przenoszą się do miejsc okołoodbytniczych i składają jaja. Zakaźność jaj pasożytów szacuje się na około 20 dni.
Przyczyny pojawienia się owsików
Pierwszą przyczyną pojawienia się pasożytów może być spożywanie skażonego pokarmu. Jedzenie nieumytych owoców bądź warzyw niesie za sobą ryzyko obecności jaj owsików, dlatego też należy zawsze uważnie oczyszczać spożywane produkty. Do innych przyczyn należą:
- spożywanie pokarmu brudnymi dłońmi – dzieci bezpośrednio po zabawie na świeżym powietrzu lub ze swoimi przyjaciółmi nie powinny sięgać po żywność. Pierwszym, podstawowym procesem, chroniącym przed owsikami jest dokładne mycie rąk;
- kontakt z zakażonymi przedmiotami – bielizna, ręczniki, czy pościel osoby, która jest nosicielem owsików, przyczynia się do występowania pasożytów w naszym organizmie. Podobnie jest z zabawkami czy deską sedesową.
- przebywanie w dużych skupiskach ludzi – żłobki, przedszkola, domy dziecka, czy szkoły podstawowe mogą okazać się idealnym miejscem do rozwoju tych pasożytów. Wystarczy, że jedna osoba jest nosicielem owsicy, aby cała społeczność została nią zarażona;
- nieprzestrzeganie zasad higieny – właśnie przez ten punkt dzieci są najczęściej nosicielami owsicy. Mały człowiek nie przykłada nadmiernej uwagi do zachowania czystości, w tym przypadku nieocenione będzie wsparcie osoby dorosłej;
- występowanie owsicy u jednego z domowników – jeżeli w domu jednorodzinnym choć jedna osoba jest nosicielem pasożytów to istnieje duże prawdopodobieństwo, że w krótkim czasie przeniosą się one na pozostałą część rodziny. Aby temu zapobiec należy zwracać szczególną uwagę nie tylko na higienę osobistą, ale też na porządek panujący w całym domostwie.
Choć występowanie owsików przypisywane jest dzieciom w wieku żłobkowym, przedszkolnym i wczesnoszkolnym, to jednak ryzyko zakażenia u każdego klaruje się niemal identycznie. Dorośli nie są odporni na występowanie pasożytów, więc przy kontakcie z jajami owsika mogą również stać się nosicielami. Niezależnie od płci, wieku, rasy czy odporności należy unikać możliwości zakażenia.
Objawy owsicy – na co zwrócić uwagę?
Jednym z pierwszych, najbardziej charakterystycznych objawów występowania owsików jest świąd w okolicach okołoodbytniczych. Występuje on przez obecność lepkiej wydzieliny, którą pokryte są jaja, złożone przez samicę. Świąd najczęściej występuje nocą i może powodować problemy ze snem. To właśnie przez niego najczęściej dochodzi do autoinwazji, czyli samozakażenia. Chory drapiąc się przenosi jaja na dłoniach i pod paznokciami do ust lub na przedmioty codziennego użytku. Oprócz rozprzestrzeniania się owsików, drapanie powoduje naruszenie warstwy skóry i pojawienie się ranek, które prowadzą do ponownego zakażenia. Do innych objawów zaliczamy:
- osłabienie organizmu;
- bladość skóry;
- spadek apetyty i utratę masy ciała;
- bóle brzucha;
- zaburzenie wypróżnień;
- zgrzytanie zębami;
- brak skupienia uwagi;
- pobudzenie organizmu
- u dorosłych pojawia się rozdrażnienie, nerwowość, stres, bezsenność.
Owsiki mogą pojawić się także na powierzchni stolca, a także w okolicach odbytu. Najmłodsze pociechy mogą uskarżać się na uporczywe swędzenie, które powinno być dla dorosłych sygnałem do działania. W wielu przypadkach zakażenie owsikami przebiega bezobjawowo, ale może też prowadzić do znacznie groźniejszych powikłań, jak na przykład:
- zapalenie wyrostka robaczkowego;
- zapalenie jelita grubego;
- zapalenie jajowodu;
- lub inne stany zapalne w okolicy miednicy.
Takie powikłania zdarzają się jednak stosunkowo rzadko – około 1% wszystkich przypadków. Po zauważeniu niepokojących objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza. Dzięki przeprowadzeniu wywiadu i pobraniu wymazu z okolic odbytu można w krótkim czasie wdrożyć odpowiednie leczenie.
Jak leczyć owsiki?
Podstawowym sposobem leczenia owsicy jest przyjmowanie leku przeciwpasożytniczego, zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty. Cały proces leczenia należy powtórzyć po około 2 tygodniach od jego zakończenia. Leczenie powinno być wprowadzone u wszystkich domowników – nie wolno lekceważyć żadnego objawu, ani ryzyka, wynikającego z choroby.
Przykładowe leki: Pyrantelum Polpharma, Pyrantelum Medana, Vermox, Zentel.
Aby kuracja przyniosła zamierzone efekty konieczne jest także zwrócenie uwagi na sterylność mieszkania. Zakażoną bieliznę, pościel, ręczniki, a także ubrania należy wyprać w gorącej wodzie i dokładnie wyprasować. Ponadto należy zwrócić uwagę na długość paznokci u chorego – przycinać je na krótko i nie dopuszczać do drapania. Nieocenionym wsparciem będzie także poranna kąpiel i częste podmywanie się wodą z naturalnym mydłem.
Oprócz powyższych wskazówek należy także zwracać uwagę na częste i dokładne mycie rąk, a także spożywanych owoców i warzyw. Już od najmłodszych lat należy wpajać dzieciom zasady dobrej higieny i pilnie przestrzegać ich stosowania.