Choroba zwyrodnieniowa stawów – popularna dolegliwość wśród osób w podeszłym wieku

Choroba zwyrodnieniowa stawów, nazywana także artrozą, zaliczana jest do najpopularniejszych i najbardziej uciążliwych problemów medycznych pacjentów w wieku średnim i podeszłym. Stanowi ona efekt nie tylko starzenia się struktury stawu, lecz również konsekwencję skomplikowanych zjawisk biochemicznych, jakie zachodzą w naszych kościach i stawach.

Garść statystyk

Na chorobę zwyrodnieniową stawów cierpi 17 procent społeczeństwa. Najczęściej dotyka ona kobiet i stanowi najpopularniejszą przyczynę orzeczenia o niepełnosprawności. Aż 60 procent pacjentów powyżej 35 roku życia skarży się na różnego rodzaju bóle stawowe.

Główna przyczyna zwyrodnienia stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów związana jest z postępującą utratą chrząstki stawowej oraz niedostateczną jej odbudową. Wynika to z zaburzeń syntezy proteoglikanów, czyli białek, które razem z kolagenem budują chrząstkę stawową. Proces degradacji dotyczy tutaj jednak nie tylko jej, lecz również warstwy podchrzęstnej oraz macierzy otaczającej komórki chrząstki. Może on dotknąć jeden albo wiele stawów, zwykle tych, które są nadmiernie przeciążane masą ciała, uprawianym sportem czy wykonywaną pracą. Są to zarówno stawy rąk i stóp, jak i biodrowe oraz kolanowe i szyjny oraz lędźwiowy odcinek kręgosłupa.

Choroba zwyrodnieniowa stawów najczęściej przebiega powoli i rozpoczyna się małymi zmianami chrząstki stawowej obejmującymi włóknienie jej powierzchni, pękanie i powstawanie szczelin. Mamy tutaj do czynienia z wzrostem zawartości wody i redukcją białka. W kolejnym etapie chrząstka ulega ścieraniu, aż do całkowitego odsłonięcia powierzchni stawowych. Warstwa podchrzęstna zaczyna grubieć i tworzą się w niej torbiele. Powierzchnie stawowe robią się szorstkie i zaczynają się o siebie ocierać, wywołując ból. Dochodzi również do tworzenia osteofitów, czyli narośli kostnych oraz zapalenia błony maziowej stawu oraz zwłóknienia torebki stawowej.

Chorobę zwyrodnieniową stawów można podzielić na pierwotną, o nieznanej przyczynie, a także wtórną, która jest związana z predyspozycjami genetycznymi – zaburzeniami budowy kolagenu oraz metabolizmu chrząstki stawowej, a także wadami wrodzonymi i rozwojowymi mającymi postać nadmiernej ruchomości stawów lub różnej długości kończyn lub chorobami ogólnoustrojowymi – otyłością, cukrzycą, zaburzeniami metabolicznymi i endokrynologicznymi, dną moczanową lub reumatoidalnym zapaleniem stawów. Opisywana dolegliwość może być także spowodowana odmrożeniem, urazem, zakażeniem albo przeciążeniem wykonanym pracą albo aktywnością fizyczną.

Objawy zwyrodnienia stawów

Ból stawów najczęściej jest tępy, głęboki i narasta na skutek zmiany pogody lub aktywności fizycznej. Zaobserwować można tutaj także sztywność stawów, w szczególności rano lub po dłuższym bezruchu. Podczas rozwoju zmian pacjenci stają się mniej ruchliwi i mogą odczuwać blokowanie, trzeszczenie lub tarcie w stawie w podczas ruchu. Unikanie aktywności prowadzić może do przykurczy, wysięków stawowych, zaników mięśni i stanu zapalnego ze wzrostem temperatury skóry nad stawem. Ruchomość stawu objętego stanem zapalnym staje się mocno ograniczona.

Leczenie zwyrodnień stawów

Pacjenci borykający się z dolegliwościami bólowymi stawów, powinni udać się do ortopedy lub specjalisty rehabilitacji medycznej. W celu potwierdzenia diagnozy choroby zwyrodnieniowej oraz wykluczenia pozostałych patologii stawowych, warto wykonać zdjęcie RTG, na którym widoczne będzie zwężenie szpary stawowej, nagromadzenie wyrośli kostnych oraz deformacje powierzchni stawowych.

Do najpopularniejszych metod leczenia zalicza się:

• Fizykoterapię – działa ona przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Najlepsze efekty przy zmianach zwyrodnieniowych daje laseroterapia, krioterapia, ultradźwięki, elektroterapia oraz diatermia krótkofalowa.
• Kinezyterapia – uwzględnia ćwiczenia izometryczne, oporowe oraz inne wzmacniające mechanizmy stabilizujące chory staw. Wykonuje się tutaj ćwiczenia w odciążeniu na podwieszakach i inne ćwiczenia ogólnokondycyjne.
• Terapia manualna – w pierwszej kolejności składa się ona z badania stawu objętego procesem chorobowym, w trakcie którego bada się jakość oraz zakres jego ruchów, biomechanikę i występowanie bólu. Następnie, fizjoterapeuta stosuje techniki mobilizacji albo manipulacji w celu odblokowana stawu i przywrócenia mu fizjologicznej biomechaniki. Po zastosowaniu stosownej techniki, ból ulega redukcji, proces zapalny ustępuje, a ruchomość stawu poprawia się.
• Kinesiotaping – metoda ta polega na oklejaniu wybranych fragmentów ciała przy pomocy wodoodpornych plastrów o elastycznej strukturze, która pozwala na swobodny przepływ powietrza. Nie ogranicza ona ruchów i rozciąga się wyłącznie na długość. Plastry mają działanie sensoryczne, poprawiające funkcjonowanie lokalne albo wpływające na dysfunkcje ulokowane poza obszarem objawów.

Na rynku spotkać można się również z preparatami mającymi na celu hamowanie postępu zmian zwyrodnieniowych. Do najpopularniejszych z nich zalicza się:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwbólowe i glikokortykoteroidy,

• leki modyfikujące chrząstkę stawową, które zawierają w swoim składzie siarczan glukozaminy będący podstawowym związkiem w syntezie glikozaminoglikanów oraz kwasu hialuronowego, wspólnie tworzących proteoglikany,

• dostawowe preparaty bogate w kwas hialuronowy mający zdolności zbliżone do naturalnego płynu maziowego w stawie oraz osłabiające dolegliwości bólowe.