Atopowe zapalenie skóry – czym jest i jak z nim walczyć?

Atopowe zapalenie skóry zaliczane jest do grona najpopularniejszych alergicznych chorób skóry. Charakterystycznym objawem tej dolegliwości jest uporczywy świąd, który najczęściej nasila się wieczorem oraz w nocy. Wyróżnia się kilka postaci AZS – niemowlęcą, dziecięcą oraz dorosłych. Leczenie opiera się na stosowaniu preparatów miejscowych oraz ogólnoustrojowych.

Główne objawy AZS

Najpopularniejszym objawem atopowego zapalenia skóry jest uporczywy świąd w zmienionych chorobowo miejscach, któremu towarzyszy suchość, zaczerwienie, łuszczenie oraz rogowacenie skóry. Na skutek intensywnego drapania się, dochodzi do powstawania tak zwanych przeczosów. Dla stanów przewlekłych charakterystyczne jest pogrubienie naskórka w tych miejscach, a także uszkodzenia skóry i wtórne nadkażenia bakteryjne. Uszkodzenia związane z pocieraniem przyczyniają się do dalszego nasilenia swędzenia skóry. Na skutek obniżenia progu świądu, skóra jest nadwrażliwa nawet na słabe bodźce.

W typowym obrazie AZS, obserwuje się obecność trzech podstawowych konfiguracji zmian skórnych. Możemy mieć do czynienia ze zmianami ostrymi, czyli obszarami mocno swędzących guzków oraz pęcherzyków na rumieniowym podłożu, podostrymi – fragmentarycznie zaczerwienioną, mocno łuszczącą się skórą oraz przewlekłymi pod postacią obszarów pogrubiałej skóry z włóknistymi guzkami.

Niekiedy możemy mieć także do czynienia z mniej specyficznymi objawami takimi, jak rogowacenie przymieszkowe, cienie pod oczami, dodatkowy fałd skórny pod dolną powieką oraz widoczne bruzdy na dłoniach.

Objawy atopowego zapalenia skóry pojawiają się w rzutach rozdzielonych długimi rzutami bezobjawowymi, przy czym często rozwijają się one bez uchwytnej przyczyny. Rozległość, lokalizacja oraz charakter są różne w poszczególnych grupach wiekowych.

AZS

Diagnoza AZS

Kryteria diagnostyczne w atopowym zapaleniu skóry skupiają się głównie na stwierdzeniu zmian skórnych o typowej morfologii oraz charakterystycznej dynamice rozwoju. Dodatkowe badania mają wartość wyłącznie pomocniczą. Do kryteriów głównych zalicza się świąd skóry, charakterystyczny wygląd oraz umiejscowienie zmian, przewlekły i nawrotowy przebieg choroby, a także obecność u pacjenta lub najbliższych krewnych chorób o podłożu atopowym.

Kryteria dodatkowe obejmują szereg objawów często występujących w przebiegu AZS takich, jak rogowacenie i suchość skóry, zacienienia wokół oczu, zaostrzenia wywołane stresem lub narażeniem na alergeny środowiskowe, swędzenie skóry po spoceniu.

W celu rozpoznania AZS, konieczne jest stwierdzenie minimum 3 z 4 objawów głównych i co najmniej 3 objawów dodatkowych.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości albo w celu uszczegółowienia rozpoznania wykonuje się badania dodatkowe takie, jak oznaczenie poziomu IgE w surowicy i skórne testy alergiczne.

Reklama

Jak leczyć atopowe zapalenie skóry?

Leczenie atopowego zapalenia skóry wymaga wszechstronnego podejścia, które z jednej strony będzie ukierunkowane na eliminację czynników wywołujących zaostrzenie objawów, z drugiej natomiast, skupiało będzie się na pielęgnacji i ochronie skóry.

Kluczową rolę odgrywa tutaj dbałość o odpowiednie nawilżenie i natłuszczenie. Unikać powinno stosowania się wszelkiego rodzaju preparatów kosmetycznych przyczyniających się do utraty ochronnej warstwy lipidowej skóry i mogących powodować jej wysychanie. Sprawdzony sposób leczenia AZS to częste, trwające nie dłużej niż kilkanaście minut kąpiele w ciepłej, lecz nie gorącej wodzie, bezpośrednio po których należy zastosować emolient. To produkt natłuszczający skórę i zatrzymujący wodę na jej powierzchni, umożliwiając w ten sposób utrzymanie jej wilgotności. Do grupy emolientów zalicza się między innymi maść cholesterolową na wazelinie, wazelinę białą czy kremy, w składzie których znajdują się przeciwutleniacze i oleje roślinne. Emolient należy rozprowadzić na wilgotnej skórze całego ciała. Do kąpieli warto dodać niewielką ilość olejku emoliującego.

Równie skuteczne są wszelkiego rodzaju kremy, maści oraz pasty zawierające w swoim składzie środki immunosupresyjne, przeciwzapalne oraz immunomodulujące. Bardzo często stosuje się tu również leki z grupy kortykosteroidów, które aplikuje się na zmiany chorobowe aż do momentu ich całkowitego ustąpienia. Bardziej nasilone albo niereagujące na leczenie steroidami zmiany można równie skutecznie leczyć przy pomocy aplikowanego miejscowo preparatu immunosupresyjnego.

W uśmierzaniu świądu pomocna może okazać się hydroksyzyna i inne preparaty blokujące receptory histaminowe. Pełną ulgę przynieść może jedynie stosowna pielęgnacja skóry oraz leczenie zaostrzeń.

Powikłania AZS leczy się adekwatnie do ich charakteru, na przykład antybiotykami stosowanymi miejscowo.

Lista przykładowych leków stosowanych z leczeniu atopowego zapalenia skóry: BetnovateCutivateDiprogentaElosoneFlucinar,  HasceralHydrocortKuteridLocatopMomecutanMometasone Sandoz.

Zasady, o których powinna pamiętać każda osoba borykająca się z AZS

  • Unikanie noszenia drażniącej odzieży, w szczególności wełnianej. Zamiast niej, nosić powinno się ubrania wykonane z bawełny.
  • Ubrania prać należy z użyciem łagodnych preparatów bez dodatku wybielacza czy płynu zmiękczającego, jako że mogą one powodować zaostrzenie objawów.
  • W razie możliwości, wyeliminowanie z otoczenia alergenów kontaktowych, wziewnych oraz pokarmowych, na które pacjent jest uczulony.
  • Jako że wysoka wilgotność powietrza ogranicza wysychanie skóry i redukuje nasilenie objawów, warto zainwestować w oczyszczacz, w szczególności w sezonie jesienno – zimowym.
  • Zadbać należy o optymalną temperaturę w pomieszczeniach, w których przebywamy najczęściej, w szczególności w sypialni.

Zobacz także listy leków:

Naszych publikacji nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję indywidualnie w porozumieniu z pacjentem.