Wszystko, co na temat migotania przedsionków wiedzieć powinniście

Migotanie przedsionków jest najpopularniejszym zaburzeniem rytmu serca. Jego główne przyczyny to między innymi nadciśnienie tętnicze oraz choroba niedokrwienna. Do objawów zalicza się natomiast palpitacje i kołatanie serca, a także duszności oraz ból w klatce piersiowej.

Czym jest migotanie przedsionków?

Migotanie przedsionków dotyczy około 3% populacji, a wśród osób po 80 roku życia – do 10%. Jego konsekwencjami mogą być między innymi powikłania zakrzepowo – zatorowe, w tym udary niedokrwienne mózgu – migotanie przedsionków zwiększa ryzyko ich wystąpienia aż pięciokrotnie.

Migotanie przedsionków zaliczane jest do grupy arytmii nadkomorowych, czyli takich, gdzie zaburzenie rytmu serca wywodzi się z rejonów tego organu położonych nad węzłem przedsionkowo – komorowym. Ognika wywołujące arytmię zwykle zlokalizowane są w okolicy ujść żył płucnych. W fizjologicznych warunkach, skurcz przedsionków wtłacza krew do lewej komory. W przebiegu arytmii ich praca jest zaburzona, co może prowadzić do redukcji ilości krwi przechodzącej do aorty i układu tętniczego, a w konsekwencji do odczucia zmęczenia i redukcji tolerancji wysiłku. Rytm podczas migotania przedsionków jest bardzo wysoki i może sięgać do 160 na minutę, co jest odczuwane jako kołatania serca.

Główne przyczyny migotania przedsionków

• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzyca,
• otyłość,
• obturacyjny bezdech senny,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc
• przewlekła niewydolność nerek,
• choroby zastawek serca,
• niewydolność serca,
• choroba niedokrwienna serca,
• wiek powyżej 75 lat,
• płeć męska.

Do arytmii prowadzić może również nadczynność tarczycy, infekcje, w szczególności te, które przebiegają z wysoką gorączką oraz odwodnienie, z jakim mamy do czynienia w trakcie biegunki czy wymiotów. Do przejściowej arytmii dojść może natomiast na skutek toksycznego działania niektórych substancji, w szczególności pobudzających oraz psychoaktywnych. Niekiedy borykają się z nią także osoby uprawiające sporty wytrzymałościowe, które wiążą się z bardzo dużym wysiłkiem.

Główne objawy migotania przedsionków

• kołatanie serca, uczucie jego nierównej pracy,
• szybkie męczenie się i pocenie nawet przy najmniejszym wysiłku,
• osłabienie,
• duszności, uczucie braku powietrza (przyczynami arytmii tego typu są między innymi nadciśnienie tętnicze oraz choroba niedokrwienna),
• ból i ucisk w klatce piersiowej (mamy z nimi do czynienia w szczególności przy szybkiej arytmii oraz współistnieniu choroby wieńcowej),
• stany przedomdleniowe – zawroty głowy, mroczki przed oczami (zwykle pojawiają się one przy nagłym początku arytmii, co może powodować gwałtowny spadek przepływu krwi do ośrodkowego układu nerwowego).

Objawy migotania przedsionków w niektórych przypadkach nie są tak typowe. Dotyczy to w szczególności osób starszych z długo trwającą arytmią. Bezobjawowe migotanie przedsionków często bywa wykrywane przypadkowo, na przykład w trakcie badania tętna, dokonywania pomiarów ciśnienia czy na zapisie EKG.

Rodzaje migotania przedsionków

Klasyfikacja migotania przedsionków bazuje głównie na czasie trwania arytmii i nasilenia jej objawów. Możemy wyróżnić tutaj:

• migotanie przedsionków rozpoznane po raz pierwszy,
• migotanie napadowe – ustępuje ono samoistnie, przeważnie w ciągu 48 godzin,
• migotanie przetrwałe – trwa dłużej niż 7 dni,
• migotanie długotrwałe przetrwałe – możemy o nim mówić wówczas, gdy objawy utrzymują się przez ponad rok,
• migotanie utrwalone – może trwać przez wiele lat.

W jaki sposób można wykryć migotanie przedsionków?

Bardzo niebezpieczną odmianą arytmii jest migotanie przedsionków bez objawów. Doprowadzić może ono do szeregu incydentów zakrzepowo – zatorowych, w tym udarów mózgu. W związku z tym, bardzo ważne jest regularne wykonywanie badań ciśnienia czy EKG spoczynkowego. Dotyczy to głównie pacjentów powyżej 65 roku życia oraz osób cierpiących na cukrzycę i nadciśnienie tętnicze.

Leczenie migotania przedsionków

Ma ono dwa główne cele – redukcję objawów arytmii oraz zapobieganie powikłaniom, czyli incydentom zakrzepowo – zatorowym takim, jak udary mózgu czy zatorowość obwodowa.

Leki kardiologiczne stosowane w migotaniu przedsionków podawane są wówczas, gdy możliwa jest terapia nieinwazyjna. Pacjentom podaje się wówczas:

• leki przeciwkrzepliwe – takie leczenie ma na celu redukcję krzepliwości krwi, a co się z tym wiąże – ryzyko powstania skrzeplin mogących prowadzić do wystąpienia udaru niedokrwiennego. Podaje się wówczas dwie grupy leków: stare (antagoniści witaminy K – acenokumarol oraz warfarynę; stosując je należy pamiętać o kontroli wskaźnika INR przez badania krwi) oraz nowe (dabigatran , rywaroksaban, apiksaban; przyjmuje się je w stałych dawkach; nie ma tutaj konieczności wykonywania regularnych badań krwi),
• leki przeciwarytmiczne – beta – blokery, amiodaron, propafenon – mają one na celu utrzymanie właściwego rytmu komór i zwolnienie rytmu serca.

Leczenie inwazyjne obejmuje natomiast:

• kardiowersję elektryczną – to zsynchronizowane z pracą serca wyładowanie elektryczne, które jest przeprowadzane w krótkotrwałym znieczuleniu dożylnym. Hospitalizacja trwa tu przeważnie kilkanaście godzin,
• ablację migotania przedsionków – takie leczenie ma na celu likwidację ognisk arytmii oraz wykluczenie jej nawrotów. To zabieg wykonywany przeznaczyniowo, z dostępu przez naczynia, zwykle w pachwinie,
• ablację chirurgiczną – jest ona wykonywania podczas kardiochirurgicznego zabiegu wymiany zastawki.

Jakie mogą być konsekwencje braku leczenia?

Na skutek migotania przedsionków dochodzi do zmniejszenia efektywności pracy serca, co jest związane ze zbyt szybką i nieskoordynowaną pracą przedsionków oraz komór. W skrajnych przypadkach możemy mieć do czynienia ze znaczącym uszkodzeniem serca, określanym mianem kardiomiopatii tachyarytmicznej, która może doprowadzić do niewydolności serca.

Kolejnym z powikłań migotania przedsionków jest udar niedokrwienny mózgu wywołany zatkaniem naczyń mózgowych skrzeplinami powstałymi w przedsionkach objętych migotaniem. Są one przeważnie rozległe i często prowadzą do trwałego inwalidztwa, a w skrajnych przypadkach nawet zgonu.