Gdy już dopadnie, potrafi mocno uprzykrzyć życie. Jej charakterystycznym objawem jest silny ból w lędźwiowym odcinku kręgosłupa, promieniujący w dół, do uda, a nawet niżej. Rwa kulszowa, choć kojarzy się głównie z zaawansowanym wiekiem, może tak naprawdę ujawnić się w dowolnym okresie życia. Jak jeszcze się objawia i w jaki sposób uporać się z nią?
Skąd się bierze rwa kulszowa?
Schorzenie to związane jest z nerwem kulszowym – największym nerwem w ludzkim organizmie, wychodzącym z miednicy i przebiegającym przez pośladki, udo oraz rozdzielającym się na dwie gałęzie. Rwa jest wynikiem ucisku na ten nerw na jednym z jego odcinków. Najczęściej jej przyczyną jest ucisk na korzenie nerwowe, wywołany:
- dyskopatią, czyli uszkodzeniami i zmianami w strukturze krążków międzykręgowych (dysków),
- niefizjologicznymi skrzywieniami kręgosłupa,
- gwałtownym ruchem, na przykład szybkim skręceniem ciała czy podniesieniem ciężkiego przedmiotu,
- urazem kręgosłupa na skutek np. upadku,
- wadliwą budową miednicy,
- sporą otyłością,
- rozwijającym się w okolicy kanału kręgowego nowotworem,
- ciążą, zwłaszcza w końcowym etapie,
- nagłym wychłodzeniem pleców, na przykład poprzez szybkie wejście do zimnej wody w upalny dzień.
Schorzenie to często rozwija się stopniowo, dając już wcześniej objawy bólowe w plecach – choć nie tak gwałtowne, jak przy samym ataku. Rwa, przy której ból nie ustępuje po upływie kilku dni lub taka, która utrudnia codzienne funkcjonowanie (poruszanie kończynami dolnymi, wypróżnianie się, chodzenie) jest wskazaniem do wizyty u lekarza.
Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych w leczeniu chorób układu kostno-stawowego: Simponi, Trexan Neo, Hyrimoz, Devikap, Ostenil 70, Ibandronic Acid Mylan, Digavar, Roticox, Chronada, Majamil prolongatum, Solderol, Methocarbamol Espefa, Olfen 75, Prolia, Ostenil, Trosicam, Naklofen, Arcoxia, Roactemra, Olumiant, Cartexan, Depo-medrol z lidokainą, Xeljanz, Leflunomide medac, Tiocolis.
Rwa kulszowa: objawy
Pierwsze skojarzenie nasuwające się osobom, które doświadczyły ataku rwy, to ostry i przenikliwy, kłujący ból. Jest on zlokalizowany w dolnej części pleców, ale promieniuje do pośladka i kończyny dolnej, niekiedy prowadząc nawet do unieruchomienia. Nasila się podczas kichania, śmiechu, kaszlu i przy próbach poruszania się. Pozostałe objawy to:
- uczucie drętwienia i mrowienia, wędrującego po nodze,
- niedowład stopy (opadanie i powłóczenie nogą przy próbie chodzenia),
- kłopoty z wypróżnianiem się,
- uczucie napięcia mięśni pleców lub przykurczu mięśni nóg,
- problemy z ruszaniem jedną lub obiema kończynami dolnymi,
- wykrzywienie ciała, będące efektem tego, że organizm próbuje bronić się przed kolejnym urazem.
Lekarz diagnozuje rwę kulszową na podstawie podanych przez pacjenta objawów oraz sytuacji, w których ból się nasila, a także na bazie typowego dla tego schorzenia objawu Lasègue’a. Test ten polega na powolnym uniesieniu nogi pacjenta, ułożonego w pozycji leżącej na plecach. Noga musi być wyprostowana w kolanie. Jeżeli wówczas pojawia się silny, promieniujący ból, specjalista może zdiagnozować rwę i stopień jej nasilenia. Świadczy o tym m.in. kąt, do którego da się zgiąć kończynę w stawie biodrowym. Również to, do której kończyny promieniuje ból, jest istotną informacją, mogącą być sygnałem m.in. o wypadnięciu dysku (objaw Lasègue’a skrzyżowany).
Diagnoza często opiera się o dodatkowe badania, np. zdjęcie rentgenowskie dolnego odcinka kręgosłupa, rezonans magnetyczny czy tomografię komputerową.
Jak wyleczyć rwę?
Kiedy silny ból już się pojawi, trzeba pozwolić ciału odpocząć. Ważne jest ułożenie się w wygodnej pozycji leżącej, na plecach, co pozwoli odciążyć lędźwie. Pomaga w tym podłożenie zwiniętego koca lub odpowiedniej poduszki pod kolana. Ważne jest to, aby materac, na którym się leży, był odpowiednio twardy. Zwykle po kilku lub kilkunastu dniach ból ustępuje.
Jeżeli atak rwy kulszowej zdarzy się poza domem, trzeba znaleźć miejsce, w którym będzie można usiąść lub nawet położyć się w wygodnej pozycji – na przykład ławkę – i zadzwonić po bliską osobę.
Lekarz często przepisuje przeciwbólowe i przeciwzapalne środki, mające przynieść pacjentowi ulgę. Są to tabletki doustne (NLPZ) oraz maści do smarowania dolnej części pleców. Niektórzy stosują plastry rozgrzewające z przeciwbólową substancją. W dalszym etapie leczenia, po ustąpieniu pierwszych objawów rwy kulszowej, zwykle zalecana jest rehabilitacja, masaże lub ćwiczenia do samodzielnego wykonywania w domu.
W wyjątkowych przypadkach może być konieczne podanie leków w formie zastrzyków, zawierających lek steroidowy. U kilku procent pacjentów najlepszym rozwiązaniem okazuje się natomiast leczenie operacyjne. Jest to konieczne na przykład w sytuacji, gdy rwa prowadzi do zaburzeń w oddawaniu moczu i defekacji lub występuje porażenie kończyn, uniemożliwiające poruszanie się. Objawy takie często wskazują na wypadnięcie dysku (przepuklina kręgosłupa). Również przy nawrotach operacja może skutecznie pomóc.
Unikanie nawrotów rwy kulszowej
Gdy raz doświadczy się tej wyjątkowo bolesnej i nieprzyjemnej dolegliwości, warto zrobić wszystko, aby na przyszłość zapobiec jej nawrotom. Sprowadza się to do dbania o swój kręgosłup. Do działań profilaktycznych należy m.in.:
- systematyczne wykonywanie zaleconych przez rehabilitanta ćwiczeń, wzmacniających mięśnie brzucha i pleców,
- unikanie dźwigania ciężkich przedmiotów i gwałtownego przeciążania pleców, mogącego prowadzić do nagłego ataku rwy,
- równomierne rozkładanie masy noszonych zakupów lub zaopatrzenie się w torbę na kółkach,
- pilnowanie prawidłowej pozycji ciała podczas pracy siedzącej (ergonomiczny fotel biurowy i biurko),
- dbanie o prawidłową pozycję i ustawienie fotela podczas prowadzenia auta,
- w razie konieczności – zrzucenie nadmiarowych, obciążających kręgosłup kilogramów,
- zakup odpowiedniego materaca i poduszki – higiena snu,
- pilnowanie, aby nie wychładzać gwałtownie dolnego odcinka pleców,
- wzbogacenie diety o wartościowe produkty z witaminami i solami mineralnymi.
Rwa kulszowa to wyjątkowo bolesna dolegliwość, która bywa następstwem zaniedbania własnego kręgosłupa. Aby zapobiec jej atakom, trzeba wdrożyć działania profilaktyczne. Systematyczne ćwiczenia, ergonomia pracy i wygodna pozycja podczas snu to kilka czynników, które mogą znacząco zmniejszyć ryzyko bólu w lędźwiowym odcinku kręgosłupa. A gdy mimo wszystko rwa się pojawi, nie warto czekać. Lepiej udać się do lekarza i znaleźć źródło bólu, co pozwoli wdrożyć właściwe w danym przypadku leczenie.
Naszych publikacji nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję indywidualnie w porozumieniu z pacjentem.
Zobacz także wykaz leków na kości i stawy. Znajdziesz tu między innymi niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), leki na osteoporozę, leki na reumatoidalne zapalenie stawów, leki na zwyrodnienia stawów lub leki na dnę moczanową.