Choroby cywilizacyjne – czym właściwie są?

Szybszy niż zazwyczaj postęp cywilizacyjny oraz rozwój nowoczesnych technologii spowodowały znaczącą zmianę stylu życia. W obecnych czasach każdy żyje szybko i w stresującej atmosferze, co powoduje m.in. złą dietę i nieefektywny odpoczynek. Na sklepowych półkach roi się od wysoko przetworzonych produktów. Przeniesienie części życia do internetu powoduje zmniejszenie aktywności fizycznej, co obniża ogólną kondycję i zdrowie organizmu. Do tego wszystkiego dochodzi zanieczyszczenie środowiska spowodowane szybkim rozwojem przemysłu. Czynniki te są istotnym problemem państw wysokorozwiniętych i rozwijających się, ponieważ powodują choroby cywilizacyjne.

Czym są choroby cywilizacyjne?

Choroby cywilizacyjne, powszechnie znane także jako choroby XXI wieku, to zbiór schorzeń spowodowanych rozwojem cywilizacyjnym. Charakteryzują się w szczególności tym, że mają charakter globalny i są niezakaźne. Częstość ich występowania na danym terenie zależy od poziomu rozwoju danego kraju. Największy odsetek występowania tych chorób zauważa się w krajach wysoko rozwiniętych oraz rozwijających się, ponieważ występuje tam szybki rozwój przemysłu, bądź wysoki stopień uprzemysłowienia. Przerażają statystyki, według których choroby te odpowiadają za około 80% przedwczesnych zgonów. Coraz częściej dotyczą one nie tylko osób w podeszłym wieku, ale także dzieci i młodzieży.

Przyczyny chorób cywilizacyjnych

Przyczyny występowania chorób cywilizacyjnych można rozpatrywać na kilka sposobów. Przed niektórymi możemy się świadomie chronić, na inne natomiast nie mamy wpływu. Bezpośrednio choroby cywilizacyjne wywoływane są przez czynniki takie jak siedzący tryb życia, praca przy komputerze, a w czasie wolnym brak aktywności fizycznej. Innym czynnikiem bezpośrednim jest niezbilansowana lub niezdrowa dieta, uboga w składniki odżywcze i witaminy, a także spożywanie dużej ilości wysoko przetworzonych produktów. Ponadto z postępem cywilizacyjnym nierozerwalnie wiąże się ciągły stres, szybki tryb życia, nieefektywny wypoczynek oraz stosowanie używek takich jak alkohol czy narkotyki. Pośrednie przyczyny występowania i rozwoju chorób XXI wieku to urbanizacja i postępujące uprzemysłowienie. Powodują one większe niż zazwyczaj zanieczyszczenie powietrza, gleby oraz wody, co przekłada się na jakość spożywanego przez nas jedzenia. Z rozwojem przemysłu wiąże się też hałas, promieniowanie i inne czynniki, na które nie mamy wpływu.

Przykłady chorób cywilizacyjnych

Najczęściej występujące w choroby cywilizacyjne to:

• choroby układu krążenia (m.in. nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, udar, zawał serca)
• niektóre choroby nowotworowe (najczęściej występujące na skutek postępu cywilizacyjnego to rak piersi, rak sutka, rak macicy, rak trzustki, rak płuc, rak żołądka, rak jelita grubego)
• cukrzyca typu II, insulinooporność
• choroby psychiczne (m. in. depresja, anoreksja, bulimia, pracoholizm nerwice i lęki, nałogi np. narkomania i alkoholizm)
• otyłość i nadwaga
• różnego rodzaju alergie oraz nietolerancje pokarmowe
• astma

Powyższa lista nie wyczerpuje tematu. Pojęcie chorób cywilizacyjnych jest bardzo płynne, a obecność danego schorzenia na powyższej liście zależy m.in. od tego czy jest to problem globalny. Epidemia XXI wieku objawia się nie tylko u osób starszych, ale także u młodych które od dziecka narażone są na szkodliwe czynniki takie jak np. zanieczyszczenie powietrze.

Profilaktyka chorób cywilizacyjnych

Nie możemy całkowicie uniknąć oddziaływania środowiska i zmieniającego się świata (przyczyny pośrednie), jednak jest kilka obszarów naszego życia, na które mamy wpływ (przyczyny bezpośrednie) i których świadoma zmiana pozwoli zminimalizować ryzyko chorób cywilizacyjnych. Powinniśmy zacząć od przyglądnięcia się naszemu stylu życia i tam poszukać możliwości zmian. Naukowcy zalecają zwiększenie aktywności swojej oraz rodziny. Siedzący tryb życia sprzyja rozwojowi chorób, musimy więc zadbać o zdrową dawkę ruchu każdego dnia. Według danych WHO zalecana liczba kroków dziennie to 10 tysięcy dla osoby pracującej fizycznie, natomiast dla osoby pracującej umysłowo jest to 15 tysięcy. Aktywność fizyczną warto podejmować na świeżym powietrzu. Ponadto zadbajmy o zdrową i zbilansowaną dietę. Codziennie spożywajmy wystarczającą ilość owoców i warzyw. Ograniczmy żywność wysoko przetworzoną, mięso oraz produkty odzwierzęce a także sól i cukier.

Epidemia XXI wieku napędzana jest także wzmożonym spożywaniem używek. W ramach zminimalizowania ryzyka warto więc znacznie je ograniczyć, a najlepiej całkowicie wyeliminować. W profilaktyce bardzo ważne jest także regularne samobadanie, a także wykonywanie badań takich jak badanie krwi i moczu, ponieważ większość chorób wykrytych we wczesnym stadium można skutecznie leczyć w celu ich wyeliminowania lub złagodzenia przebiegu.

Choroby cywilizacyjne to ogromny problem XXI wieku. Pomimo rozwoju medycyny i możliwości leczenia wielu schorzeń, na ich miejsce pojawiają się nowe związane z postępem cywilizacyjnym. Niestety nie możemy całkowicie się przed nimi chronić, jednak warto mieć świadomość ich istnienia, aby minimalizować ryzyko tam, gdzie jest to możliwe.