wynik badania ekg

Elektrokardiogram – jak wygląda badanie EKG, jak się przygotować i jakie są wskazania?

przez

Elektrokardiogram (EKG) jest podstawowym i niezwykle wartościowym badaniem diagnostycznym w kardiologii, które pozwala na szybką i nieinwazyjną ocenę pracy serca. Jest to badanie bezbolesne, łatwo dostępne i wykonywane rutynowo zarówno w celach profilaktycznych, jak i diagnostycznych. EKG dostarcza lekarzom cennych informacji o rytmie serca, jego częstości, przewodzeniu impulsów elektrycznych w mięśniu sercowym oraz umożliwia wykrycie wielu nieprawidłowości, takich jak zaburzenia rytmu, niedokrwienie mięśnia sercowego czy przebyte zawały. Mimo swojej prostoty, elektrokardiogram jest niezastąpionym narzędziem w diagnostyce kardiologicznej, które może uratować życie w przypadku rozpoznania stanów nagłych, jak zawał serca czy groźne zaburzenia rytmu.

Czym jest badanie elektrokardiograficzne i na czym polega?

Elektrokardiografia (EKG) to metoda diagnostyczna, która rejestruje i analizuje elektryczną aktywność serca. Każdy skurcz mięśnia sercowego jest wynikiem przepływu impulsów elektrycznych przez wyspecjalizowane komórki. Te impulsy elektryczne rozpoczynają się w węźle zatokowym (naturalnym rozruszniku serca), a następnie rozchodzą się przez przedsionki i komory, powodując ich skoordynowany skurcz.

Badanie EKG polega na rejestrowaniu tych impulsów elektrycznych za pomocą elektrod umieszczonych na powierzchni ciała pacjenta. Elektrody, będące czujnikami odbierającymi sygnały elektryczne z serca, przekazują je do elektrokardiografu – urządzenia, które przetwarza te sygnały i zapisuje je w formie wykresu na papierze milimetrowym lub w formie cyfrowej.

Standardowe EKG składa się z 12 odprowadzeń, które można podzielić na dwie grupy:

  • Odprowadzenia kończynowe (I, II, III, aVR, aVL, aVF) – rejestrują aktywność elektryczną serca w płaszczyźnie czołowej
  • Odprowadzenia przedsercowe (V1-V6) – rejestrują aktywność elektryczną serca w płaszczyźnie poziomej

Każde odprowadzenie dostarcza informacji o pracy serca z innej perspektywy, co pozwala na dokładną ocenę funkcji elektrycznej całego narządu. Zapis EKG składa się z charakterystycznych załamków, odcinków i odstępów, które odzwierciedlają kolejne fazy aktywności elektrycznej serca:

  • Załamek P – reprezentuje depolaryzację (aktywację) przedsionków
  • Zespół QRS – odzwierciedla depolaryzację komór
  • Odcinek ST – okres między depolaryzacją a repolaryzacją komór
  • Załamek T – reprezentuje repolaryzację (powrót do stanu spoczynku) komór
wynik badania ekg

Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych w kardiologii: przykładowe leki na nadciśnienie tętnicze (Atenolol Sanofi, Ramizek Combi, Nebilenin, Micardis, Tezeo, Valzek, Primacor, Ramipril Genoptim, Exforge, Elestar, Lecalpin, Indap, Polpril, Indapen,Telmizek, Lokren 20), leki obniżające poziom cholesterolu (Ezen, Etibax, Rosutrox, PITAMET, Ridlip, Ezehron Duo), na arytmię serca (Opacorden), w niewydolności serca (Entresto, Bibloc), zespół wieńcowy (Xarelto, Brilique).

Planujesz rzucić palenie? Zapoznaj się z opiniami o tych produktach: Recigar, Desmoxan, Tabex, Niquitin przezroczysty, Nicorette Classic Gum.

Wskazania do wykonania badania EKG

Badanie elektrokardiograficzne jest wykonywane z wielu powodów, zarówno diagnostycznych, jak i profilaktycznych. Oto najważniejsze wskazania do przeprowadzenia EKG:

U osób z rozpoznanymi chorobami układu sercowo-naczyniowego:

  • Monitorowanie przebiegu chorób serca, takich jak choroba niedokrwienna serca, zaburzenia rytmu serca czy wady serca
  • Ocena skuteczności stosowanego leczenia farmakologicznego
  • Monitorowanie działania wszczepionego rozrusznika serca
  • Kontrola po zabiegach kardiologicznych lub kardiochirurgicznych
  • Ocena ryzyka przed planowanymi zabiegami operacyjnymi

U osób z podejrzeniem chorób układu sercowo-naczyniowego:

  • Diagnostyka bólów w klatce piersiowej, które mogą wskazywać na zawał serca lub dławicę piersiową
  • Ocena przyczyn kołatania serca, zawrotów głowy, omdleń
  • Diagnostyka duszności o niejasnej przyczynie
  • Badanie pacjentów z nagłym spadkiem ciśnienia tętniczego
  • Diagnostyka pacjentów z objawami sugerującymi zaburzenia rytmu serca

W ramach badań profilaktycznych:

  • Rutynowe badania u osób powyżej 40. roku życia
  • Ocena serca przed rozpoczęciem intensywnych treningów sportowych
  • Badania okresowe u osób wykonujących zawody wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej
  • Badania przesiewowe u osób z rodzinnym obciążeniem chorobami serca
  • Ocena wpływu leków na pracę serca, zwłaszcza tych, które mogą wydłużać odstęp QT

W sytuacjach nagłych:

  • Diagnostyka pacjentów z podejrzeniem ostrego zespołu wieńcowego (zawału serca)
  • Ocena stanu pacjentów z zatrzymaniem krążenia po resuscytacji
  • Diagnostyka pacjentów z zaburzeniami świadomości
  • Ocena stanu pacjentów po urazach klatki piersiowej
  • Diagnostyka w przypadku podejrzenia zatoru płucnego
Reklama

Jak przygotować się do badania EKG?

Badanie elektrokardiograficzne nie wymaga szczególnego przygotowania, jednak istnieje kilka zaleceń, które mogą pomóc w uzyskaniu dokładnych wyników:

  1. Przed badaniem:
    • Na 2-3 godziny przed badaniem zaleca się spożycie lekkiego posiłku
    • Należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego w dniu badania
    • W dniu badania nie należy pić napojów zawierających kofeinę (kawa, mocna herbata, napoje energetyczne)
    • Należy powstrzymać się od palenia papierosów przynajmniej na 2 godziny przed badaniem
    • Unikać spożywania alkoholu na 24 godziny przed badaniem
    • Kontynuować przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza, chyba że lekarz zaleci inaczej
  2. Ubiór na badanie:
    • Najlepiej założyć luźną, łatwą do rozpięcia lub zdjęcia odzież
    • Kobiety powinny unikać sukienek jednoczęściowych, gdyż konieczne będzie odkrycie klatki piersiowej
    • Nie należy nakładać kremów i balsamów na klatkę piersiową w dniu badania
    • Należy zdjąć wszystkie metalowe przedmioty (biżuterię, zegarki) przed badaniem
  3. Informacje dla lekarza:
    • Należy poinformować o wszystkich przyjmowanych lekach, szczególnie tych wpływających na pracę serca
    • Przekazać informację o wszczepionych urządzeniach (rozrusznik serca, kardiowerter-defibrylator)
    • Poinformować o znanych chorobach serca i innych schorzeniach
    • Wspomnieć o wszelkich objawach ze strony układu krążenia (duszność, ból w klatce piersiowej, kołatanie serca)

Jak przebiega badanie EKG?

Badanie elektrokardiograficzne jest procedurą nieinwazyjną, bezbolesną i stosunkowo krótką, trwającą zazwyczaj kilka minut. Oto typowy przebieg badania EKG:

  1. Przygotowanie do badania:
    • Pacjenta prosi się o zdjęcie górnej części ubrania oraz o odsłonięcie nadgarstków i kostek nóg
    • Osoba wykonująca badanie (lekarz, pielęgniarka lub technik) przygotowuje skórę pacjenta w miejscach, gdzie będą umieszczone elektrody – może to obejmować dokładne oczyszczenie skóry i usunięcie nadmiaru owłosienia
    • U mężczyzn z bujnym owłosieniem na klatce piersiowej może być konieczne jego usunięcie w miejscach przyklejania elektrod, gdyż włosy mogą utrudniać przewodzenie sygnałów elektrycznych
  2. Umieszczanie elektrod:
    • Na klatce piersiowej umieszcza się 6 elektrod (oznaczanych jako V1-V6), które są albo samoprzylepne, albo mocowane za pomocą przyssawek z żelem przewodzącym
    • Na kończynach umieszcza się 4 elektrody: po jednej na każdym nadgarstku i każdej kostce. Elektrody te są zazwyczaj przypinane w formie klipsów
    • Każda elektroda ma określony kolor (czerwony, żółty, zielony, czarny), co pomaga w ich prawidłowym rozmieszczeniu
  3. Rejestracja zapisu:
    • Pacjenta prosi się o leżenie nieruchomo na plecach z rękami ułożonymi wzdłuż ciała
    • Ważne jest, aby pacjent był zrelaksowany, oddychał normalnie i nie rozmawiał podczas rejestracji
    • Elektrody podłączone są do elektrokardiografu, który rejestruje sygnały elektryczne z serca
    • Sam zapis EKG trwa zazwyczaj 10-20 sekund, choć całe badanie wraz z przygotowaniem może zająć kilka minut
    • Czasami pielęgniarka lub lekarz może poprosić pacjenta o chwilowe wstrzymanie oddechu, aby uniknąć zakłóceń w zapisie
  4. Zakończenie badania:
    • Po zakończeniu rejestracji elektrody są odłączane, a ze skóry usuwa się pozostałości żelu
    • Pacjent może się ubrać i zazwyczaj może od razu wrócić do normalnej aktywności
    • Wyniki badania są analizowane przez lekarza, który interpretuje zapis EKG i wyciąga wnioski diagnostyczne

W niektórych przypadkach lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych rodzajów EKG, takich jak:

  • EKG wysiłkowe (próba wysiłkowa) – badanie wykonywane podczas kontrolowanego wysiłku fizycznego (na bieżni lub cykloergometrze)
  • Holter EKG – ciągłe monitorowanie pracy serca przez 24-48 godzin za pomocą przenośnego rejestratora
  • EKG z zastosowaniem próby farmakologicznej – badanie, podczas którego podaje się leki wpływające na pracę serca w celu oceny jego reakcji

Interpretacja wyników badania EKG

Interpretacja zapisu EKG jest złożonym procesem, który wymaga specjalistycznej wiedzy medycznej. Lekarz analizuje zapis, oceniając następujące parametry:

Częstość rytmu serca

Normalna częstość rytmu serca (HR – heart rate) u dorosłego w spoczynku wynosi 60-100 uderzeń na minutę. Wolniejszy rytm (poniżej 60 uderzeń/min) nazywamy bradykardią, a szybszy (powyżej 100 uderzeń/min) – tachykardią. Warto pamiętać, że u sportowców spoczynkowa częstość pracy serca może być naturalnie niższa (40-60 uderzeń/min) i nie świadczy o patologii.

Rytm serca

Prawidłowy rytm serca to rytm zatokowy, gdzie impuls elektryczny pochodzi z węzła zatokowego. Lekarz ocenia, czy rytm jest miarowy (regularne odstępy między kolejnymi pobudzeniami) czy niemiarowy. Zaburzenia rytmu (arytmie) mogą obejmować:

  • Migotanie przedsionków
  • Trzepotanie przedsionków
  • Dodatkowe pobudzenia (przedsionkowe lub komorowe)
  • Bloki przewodzenia (przedsionkowo-komorowe, śródkomorowe)
  • Tachykardie nadkomorowe lub komorowe

Oś elektryczna serca

Oś elektryczna serca określa dominujący kierunek przepływu impulsu elektrycznego przez mięsień sercowy. Odchylenie osi może wskazywać na przerost serca, zaburzenia przewodzenia lub inne patologie.

Analiza załamków, odcinków i odstępów

  • Załamek P – ocena morfologii, czasu trwania i amplitudy może wskazywać na przerost przedsionków lub zaburzenia przewodzenia przedsionkowego
  • Odstęp PQ/PR – zbyt długi może wskazywać na blok przedsionkowo-komorowy, a zbyt krótki na zespół preekscytacji
  • Zespół QRS – poszerzony zespół QRS może wskazywać na blok odnogi pęczka Hisa, przerost komór lub inne zaburzenia przewodzenia śródkomorowego
  • Odcinek ST – uniesienie odcinka ST może sugerować zawał serca, a obniżenie – niedokrwienie
  • Załamek T – nieprawidłowości mogą wskazywać na niedokrwienie, zaburzenia elektrolitowe lub inne patologie
  • Odstęp QT – wydłużenie odstępu QT zwiększa ryzyko groźnych zaburzeń rytmu serca

Cechy niedokrwienia i zawału

Elektrokardiogram jest kluczowym badaniem w diagnostyce ostrych zespołów wieńcowych. Lekarz szuka charakterystycznych zmian, takich jak:

  • Uniesienie odcinka ST w sąsiadujących odprowadzeniach (typowe dla zawału STEMI)
  • Obniżenie odcinka ST (może wskazywać na niedokrwienie podwsierdziowe)
  • Odwrócenie załamków T (może sugerować niedokrwienie)
  • Patologiczne załamki Q (mogą wskazywać na przebyty zawał)
wykres EKG

Co może wykazać badanie EKG?

Elektrokardiogram jest bardzo wartościowym narzędziem diagnostycznym, które może ujawnić różnorodne nieprawidłowości w pracy serca. Oto najważniejsze stany i choroby, które można wykryć za pomocą EKG:

Zaburzenia rytmu serca (arytmie)

EKG pozwala na identyfikację różnych rodzajów zaburzeń rytmu, takich jak:

  • Migotanie i trzepotanie przedsionków
  • Tachykardie nadkomorowe i komorowe
  • Bradykardie zatokowe
  • Rytmy zastępcze (węzłowe, komorowe)
  • Przedwczesne pobudzenia przedsionkowe lub komorowe
  • Bloki przedsionkowo-komorowe różnego stopnia
  • Zespół chorego węzła zatokowego

Choroba niedokrwienna serca

Elektrokardiogram może wykazać:

  • Ostry zawał serca (z uniesieniem odcinka ST – STEMI lub bez uniesienia – NSTEMI)
  • Przebyty zawał mięśnia sercowego (obecność patologicznych załamków Q)
  • Niedokrwienie mięśnia sercowego (obniżenie odcinka ST, zmiany załamka T)
  • Dławicę piersiową (Prinzmetala) z uniesieniem odcinka ST

Przerost jam serca

Na podstawie EKG można ocenić:

  • Przerost lewej komory (częsty w nadciśnieniu tętniczym)
  • Przerost prawej komory (często w chorobach płuc)
  • Przerost przedsionków

Zaburzenia przewodzenia

EKG pozwala rozpoznać:

  • Blok prawej odnogi pęczka Hisa (RBBB)
  • Blok lewej odnogi pęczka Hisa (LBBB)
  • Bloki wiązki przedniej i tylnej lewej odnogi pęczka Hisa
  • Zespół preekscytacji (np. zespół WPW)

Zaburzenia elektrolitowe

EKG może wskazywać na:

  • Hiperkaliemię (wysokie, spiczaste załamki T)
  • Hipokaliemię (obniżenie odcinka ST, spłaszczenie załamka T, pojawienie się fali U)
  • Hiperkalcemię (skrócenie odstępu QT)
  • Hipokalcemię (wydłużenie odstępu QT)

Inne stany chorobowe

Elektrokardiogram może również dostarczyć informacji o:

  • Zapaleniu osierdzia (rozlane uniesienie odcinka ST)
  • Zatorowości płucnej (przeciążenie prawej komory, odwrócenie załamka T w odprowadzeniach przedsercowych)
  • Kardiomiopatii (różne nieprawidłowości w zależności od typu)
  • Wpływie leków na serce (np. wydłużenie odstępu QT)
  • Hipotermii (fala J, tzw. fala Osborna)

Ograniczenia badania EKG

Mimo że elektrokardiogram jest niezwykle wartościowym narzędziem diagnostycznym, ma również pewne ograniczenia, o których należy pamiętać:

  1. Krótki czas rejestracji – standardowe EKG rejestruje aktywność serca tylko przez kilka sekund, co może nie wykazać zaburzeń rytmu występujących okresowo. W takich przypadkach konieczne może być wykonanie Holtera EKG.
  2. Brak wykrywania niektórych patologii – EKG może nie wykryć wszystkich zmian strukturalnych serca, takich jak niewielkie zmiany w zastawkach, małe ubytki w przegrodzie międzykomorowej czy niewielkie obszary niedokrwienia.
  3. Możliwość fałszywie dodatnich i fałszywie ujemnych wyników – u niektórych pacjentów mogą występować warianty normy w zapisie EKG, które mogą być mylnie interpretowane jako zmiany patologiczne. Z drugiej strony, niektóre poważne schorzenia mogą nie dawać charakterystycznych zmian w zapisie EKG.
  4. Trudności interpretacyjne – u niektórych pacjentów, np. z otyłością, rozedmą płuc czy z dużym biustem, jakość zapisu EKG może być gorsza, co utrudnia interpretację.
  5. Zmiany pozasercowe – niektóre stany, takie jak zaburzenia elektrolitowe, choroby płuc czy działanie leków, mogą wpływać na zapis EKG, co wymaga uwzględnienia w interpretacji.

Podsumowanie

Elektrokardiogram (EKG) jest podstawowym, nieinwazyjnym i bezpiecznym badaniem diagnostycznym, które dostarcza cennych informacji o pracy serca. Badanie to pozwala na ocenę rytmu serca, diagnostykę zaburzeń przewodzenia, wykrywanie niedokrwienia i zawału mięśnia sercowego oraz monitorowanie efektów leczenia kardiologicznego.

EKG nie wymaga szczególnego przygotowania, jest bezbolesne i trwa zaledwie kilka minut. Może być wykonywane zarówno w celach profilaktycznych, jak i diagnostycznych, a także w sytuacjach nagłych. Interpretacja wyniku powinna być zawsze przeprowadzona przez lekarza, który uwzględni wszystkie dane kliniczne pacjenta.

Mimo pewnych ograniczeń, elektrokardiogram pozostaje fundamentalnym narzędziem w diagnostyce kardiologicznej i jego wartość w codziennej praktyce klinicznej jest nieoceniona. Regularne wykonywanie badania EKG, szczególnie u osób z czynnikami ryzyka chorób serca, może przyczynić się do wczesnego wykrycia problemów kardiologicznych i skuteczniejszego leczenia.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Nie, elektrokardiogram jest badaniem całkowicie bezbolesnym i nieinwazyjnym. Podczas procedury na skórę pacjenta naklejane są elektrody, które jedynie odbierają naturalne sygnały elektryczne wytwarzane przez serce, a nie wysyłają jakikolwiek prąd do ciała. Elektrody działają wyłącznie jako czujniki, które rejestrują aktywność elektryczną serca. Pacjent może odczuwać jedynie delikatny ucisk w miejscach, gdzie przymocowane są elektrody, a w niektórych przypadkach lekki dyskomfort przy odklejaniu elektrod z owłosionych części ciała. Personel medyczny często stosuje specjalny żel przewodzący, który ułatwia odbiór sygnałów, jednak nie powoduje on żadnego bólu. Komfort podczas badania EKG jest na tyle wysoki, że jest ono rutynowo wykonywane nawet u małych dzieci i niemowląt.

Sam zapis EKG w standardowym 12-odprowadzeniowym badaniu trwa zazwyczaj zaledwie 10-20 sekund, natomiast całe badanie wraz z przygotowaniem zajmuje około 5-10 minut. Przygotowanie obejmuje częściowe rozebranie się (odsłonięcie klatki piersiowej, nadgarstków i kostek), prawidłowe umieszczenie elektrod na skórze oraz podłączenie ich do aparatu EKG. W przypadku pacjentów z obfitym owłosieniem na klatce piersiowej, przygotowanie może zająć nieco więcej czasu, ponieważ owłosienie może utrudniać prawidłowe przyleganie elektrod. W specjalistycznych typach badań, takich jak holter EKG (24-godzinne monitorowanie), czas trwania badania jest znacznie dłuższy, jednak sam proces podłączania urządzenia również trwa około 10-15 minut. Warto pamiętać, że choć badanie EKG jest krótkie, jego wartość diagnostyczna jest nieoceniona w ocenie pracy serca.

Tak, elektrokardiogram jest jednym z najbezpieczniejszych badań diagnostycznych dostępnych w medycynie i może być bezpiecznie wykonywany u wszystkich grup pacjentów. Jest całkowicie bezpieczny dla kobiet w ciąży na każdym etapie ciąży, ponieważ nie emituje żadnego promieniowania ani energii, które mogłyby stanowić zagrożenie dla rozwijającego się płodu. Pacjenci z rozrusznikami serca i kardiowerterami-defibrylatorami (ICD) również mogą bezpiecznie poddawać się badaniu EKG – co więcej, badanie to jest szczególnie wartościowe w ocenie prawidłowego funkcjonowania tych urządzeń. EKG jest również bezpieczne dla osób starszych, dzieci, niemowląt, a nawet wcześniaków. Nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonania tego badania, co czyni je uniwersalnym narzędziem diagnostycznym stosowanym w kardiologii, medycynie ratunkowej i wielu innych dziedzinach medycyny.

Zazwyczaj nie ma potrzeby odstawiania leków przed standardowym badaniem EKG. W większości przypadków lekarz jest wręcz zainteresowany tym, jak serce funkcjonuje pod wpływem regularnie przyjmowanych przez pacjenta leków. Jest jednak niezwykle istotne, aby poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, zarówno tych przepisanych przez lekarza, jak i dostępnych bez recepty oraz suplementach diety, ponieważ wiele z nich może wpływać na zapis EKG. Niektóre leki, takie jak beta-blokery (np. metoprolol, bisoprolol), blokery kanału wapniowego (np. werapamil, diltiazem), digoksyna czy leki przeciwarytmiczne (np. amiodaron, propafenon) mogą istotnie modyfikować zapis EKG, co lekarz musi uwzględnić w interpretacji wyników.

W przypadku specjalnych typów badań elektrokardiograficznych, jak próba wysiłkowa (EKG wysiłkowe), lekarz może zalecić czasowe odstawienie niektórych leków, szczególnie tych wpływających na częstość akcji serca lub ciśnienie tętnicze. Decyzja o odstawieniu leków zawsze powinna być podjęta przez lekarza kierującego na badanie, a nigdy samodzielnie przez pacjenta.

Częstotliwość wykonywania badania EKG powinna być dostosowana indywidualnie do wieku pacjenta, jego stanu zdrowia oraz czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Dla osób zdrowych, bez objawów i czynników ryzyka, ogólnie zaleca się wykonanie pierwszego przesiewowego EKG po 40. roku życia, a następnie powtarzanie badania co 2-3 lata jako część okresowych badań kontrolnych. Jednak u osób z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą, hipercholesterolemią, otyłością, palących papierosy lub mających rodzinną historię chorób serca, badanie powinno być wykonywane częściej – zazwyczaj raz w roku lub zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.

Pacjenci z rozpoznanymi chorobami serca, takimi jak choroba wieńcowa, zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca czy po zawale mięśnia sercowego, powinni wykonywać EKG znacznie częściej, niekiedy nawet co kilka miesięcy, w zależności od stanu klinicznego i zaleceń kardiologa. Osoby przyjmujące leki mogące wpływać na przewodnictwo elektryczne w sercu również wymagają regularnej kontroli EKG. Warto podkreślić, że niezależnie od harmonogramu badań okresowych, każdy niepokojący objaw ze strony układu krążenia, taki jak ból w klatce piersiowej, kołatanie serca, zawroty głowy czy omdlenia, powinien skłonić do niezwłocznego wykonania EKG, nawet jeśli poprzednie badanie było przeprowadzone niedawno.

Tak, standardowe badanie EKG może być wykonane niezależnie od posiłków, co oznacza, że nie ma konieczności pozostawania na czczo. Jest to istotna różnica w porównaniu z wieloma innymi badaniami diagnostycznymi, które wymagają wcześniejszego przygotowania. Niemniej jednak, istnieją pewne zalecenia, które warto wziąć pod uwagę, aby zapewnić jak najdokładniejszy wynik badania.

Przede wszystkim zaleca się unikanie kofeiny (zawartej w kawie, herbacie, niektórych napojach gazowanych i energetycznych) przez co najmniej 2-3 godziny przed badaniem, ponieważ może ona wpływać na częstość akcji serca i potencjalnie powodować niewielkie zaburzenia rytmu. Podobnie, wskazane jest unikanie alkoholu przez co najmniej 24 godziny przed badaniem, gdyż może on również wpływać na pracę serca. Jeśli pacjent planuje posiłek przed badaniem, lepiej, aby był on lekki zamiast obfitego i ciężkostrawnego, ponieważ intensywne procesy trawienne mogą nieznacznie modyfikować pracę serca i autonomicznego układu nerwowego.

W przypadku specjalistycznych badań, takich jak próba wysiłkowa (EKG wysiłkowe), mogą obowiązywać bardziej rygorystyczne zalecenia dotyczące posiłków i nawodnienia, o których pacjent zostanie poinformowany przez personel medyczny kierujący na badanie.

Tak, zdarza się, że wynik badania EKG może być całkowicie prawidłowy mimo istniejącej choroby serca, co stanowi jedną z istotnych limitacji tego badania. Niektóre schorzenia, szczególnie we wczesnych stadiach rozwoju, mogą nie powodować zmian w zapisie elektrokardiograficznym, który rejestruje jedynie aktywność elektryczną serca w momencie wykonywania badania. Dotyczy to zwłaszcza chorób dotyczących struktury serca, takich jak wczesne stadium choroby wieńcowej, niewielkie wady zastawkowe czy początkowe stadia kardiomiopatii. Również choroby naczyń wieńcowych, które nie doprowadziły jeszcze do niedokrwienia lub uszkodzenia mięśnia sercowego, mogą nie być wykrywalne w standardowym EKG.

Co więcej, niektóre arytmie (zaburzenia rytmu serca) mają charakter napadowy, co oznacza, że występują sporadycznie. Jeśli podczas kilkunastosekundowego zapisu EKG nie wystąpi epizod arytmii, badanie nie wykaże nieprawidłowości. W takich przypadkach często stosuje się długoterminowe monitorowanie EKG (holter EKG), które rejestruje aktywność serca przez 24 godziny lub dłużej, zwiększając szansę na wykrycie nieprawidłowości.

Dlatego prawidłowy wynik EKG nie powinien być interpretowany jako całkowite wykluczenie chorób serca, szczególnie jeśli pacjent ma objawy sugerujące problemy kardiologiczne, takie jak ból w klatce piersiowej, duszność czy omdlenia. W takich sytuacjach lekarz zazwyczaj zleca dodatkowe badania diagnostyczne, takie jak echokardiografia, próba wysiłkowa, badania obrazowe (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny serca) czy inwazyjne (koronarografia), aby kompleksowo ocenić stan serca.

Badanie EKG, choć proste w wykonaniu, może być podatne na różnorodne czynniki zakłócające, które wpływają na jakość zapisu i mogą prowadzić do błędnej interpretacji wyników. Najczęstsze czynniki zakłócające obejmują:

Drżenie mięśniowe jest jednym z głównych źródeł zakłóceń, które może być spowodowane stresem, niską temperaturą w gabinecie badań, chorobami neurologicznymi (jak choroba Parkinsona czy drżenie samoistne), a także hipoglikemią czy nadczynnością tarczycy. Te drobne, rytmiczne skurcze mięśni powodują charakterystyczne zakłócenia linii podstawowej zapisu EKG.

Poruszanie się podczas badania to kolejny częsty problem. Nawet niewielkie ruchy ciała mogą generować artefakty w zapisie, dlatego tak ważne jest, aby pacjent pozostawał w spokoju i rozluźniony podczas rejestracji. Niektórzy pacjenci, szczególnie dzieci czy osoby z zaburzeniami poznawczymi, mogą mieć trudności z utrzymaniem bezruchu.

Nieprawidłowe umieszczenie elektrod może prowadzić do znaczących zmian w zapisie EKG. Każda elektroda powinna być umieszczona w ściśle określonym miejscu – nawet kilkucentymetrowe przesunięcie może zmieniać morfologię załamków i prowadzić do błędnej interpretacji. Szczególnie problematyczne może być umieszczanie elektrod u osób otyłych lub z nietypową budową klatki piersiowej.

Urządzenia elektroniczne znajdujące się w pobliżu aparatu EKG mogą generować zakłócenia elektromagnetyczne. Dotyczy to telefonów komórkowych, routerów WiFi, a także sprzętu medycznego, jak respiratory czy pompy infuzyjne. W nowoczesnych gabinetach medycznych stosuje się specjalne filtry, które redukują tego typu zakłócenia.

Nadmierne owłosienie klatki piersiowej u niektórych pacjentów może uniemożliwiać prawidłowe przyleganie elektrod do skóry. W takich przypadkach konieczne może być miejscowe ogolenie przed naklejeniem elektrod lub zastosowanie specjalnych elektrod o zwiększonej adhezji.

Inne czynniki mogące wpływać na jakość zapisu to: zaburzenia elektrolitowe (szczególnie poziomu potasu), wpływ niektórych leków (np. digoksyna, leki przeciwarytmiczne), hipotermia lub hipertermia, a także nieprawidłowe funkcjonowanie samego aparatu EKG. Profesjonalny personel medyczny potrafi rozpoznać większość z tych zakłóceń i podjąć odpowiednie działania, aby uzyskać zapis o jak najlepszej jakości.

Tak, po standardowym badaniu EKG można normalnie kierować pojazdem, ponieważ procedura ta w żaden sposób nie wpływa na sprawność psychomotoryczną pacjenta. Badanie jest nieinwazyjne, nie wymaga podania żadnych leków sedatywnych ani środków kontrastowych, które mogłyby zaburzać świadomość czy refleks. Jedynym działaniem podczas badania jest naklejenie elektrod na skórę i kilkunastosekundowa rejestracja aktywności elektrycznej serca, co pozostaje całkowicie bez wpływu na zdolność do bezpiecznego prowadzenia pojazdów.

Wyjątkiem od tej reguły może być EKG wysiłkowe, znane również jako próba wysiłkowa, podczas której pacjent wykonuje kontrolowany wysiłek fizyczny na bieżni lub cykloergometrze. Po intensywnym wysiłku fizycznym organizm potrzebuje czasu na odpoczynek i normalizację parametrów hemodynamicznych. W takich przypadkach lekarz może zalecić krótki odpoczynek (zazwyczaj 15-30 minut) przed podjęciem czynności wymagających pełnej koncentracji, takich jak prowadzenie pojazdu.

Należy jednak pamiętać, że jeśli badanie EKG zostało wykonane z powodu objawów, które same w sobie mogą wpływać na bezpieczeństwo prowadzenia pojazdów (jak zawroty głowy, omdlenia, zaburzenia świadomości), lub jeśli w jego wyniku zdiagnozowano poważne zaburzenia rytmu serca czy inne stany medyczne wymagające natychmiastowej interwencji, lekarz może zalecić czasowe powstrzymanie się od kierowania pojazdami. Ta decyzja nie wynika jednak z samego badania EKG, lecz z rozpoznanego stanu klinicznego.

Czas otrzymania wyników badania EKG zależy przede wszystkim od kontekstu klinicznego i miejsca wykonania badania. W sytuacjach nagłych, takich jak przyjęcie na Szpitalny Oddział Ratunkowy (SOR) z powodu bólu w klatce piersiowej czy innych objawów sugerujących ostry zespół wieńcowy, interpretacja zapisu EKG jest dokonywana natychmiast przez lekarza dyżurnego, często w ciągu kilku minut od wykonania badania. Jest to kluczowe dla szybkiego wdrożenia odpowiedniego leczenia.

W warunkach ambulatoryjnych, gdy badanie wykonywane jest planowo w przychodni czy poradni kardiologicznej, wyniki są zazwyczaj gotowe w ciągu kilku dni. Jednak w wielu placówkach, szczególnie tych wyspecjalizowanych w opiece kardiologicznej, lekarz analizuje zapis EKG jeszcze w trakcie wizyty pacjenta, co pozwala na natychmiastowe omówienie wyników i dalszych zaleceń.

W przypadku badań wykonywanych w punktach diagnostycznych, gdzie pacjent nie ma bezpośredniego kontaktu z lekarzem interpretującym wyniki, czas oczekiwania może być dłuższy – zazwyczaj od 1 do 5 dni roboczych. Wiele nowoczesnych placówek oferuje dostęp do wyników online poprzez specjalne platformy pacjenta, co przyspiesza proces otrzymania rezultatów.

Warto zauważyć, że w przypadku długoterminowego monitorowania EKG (holter EKG), analiza zapisu jest bardziej czasochłonna i wymaga specjalistycznego oprogramowania do analizy kilkudziesięciu tysięcy pobudzeń serca zarejestrowanych w ciągu 24 lub więcej godzin. W takich przypadkach czas oczekiwania na wyniki może wynosić od kilku dni do nawet 2 tygodni, w zależności od obciążenia pracą danej placówki medycznej.

W każdym przypadku, jeśli wynik badania EKG wykazuje nieprawidłowości wymagające pilnej interwencji medycznej, pacjent jest niezwłocznie informowany i kierowany do odpowiedniej opieki, niezależnie od standardowych czasów oczekiwania na kompletną dokumentację.

Bibliografia

  1. Kligfield P, Gettes LS, Bailey JJ, et al. Recommendations for the standardization and interpretation of the electrocardiogram: part I: The electrocardiogram and its technology: a scientific statement from the American Heart Association Electrocardiography and Arrhythmias Committee, Council on Clinical Cardiology; the American College of Cardiology Foundation; and the Heart Rhythm Society. Circulation. 2007;115(10):1306-1324. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.106.180200
  2. Schlant RC, Adolph RJ, DiMarco JP, et al. Guidelines for electrocardiography. A report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Assessment of Diagnostic and Therapeutic Cardiovascular Procedures (Committee on Electrocardiography). Circulation. 1992;85(3):1221-1228. doi:10.1161/01.cir.85.3.1221
  3. Bayes de Luna A, Batchvarov VN, Malik M. The morphology of the electrocardiogram. In: Camm AJ, Luscher TF, Serruys PW, eds. The ESC Textbook of Cardiovascular Medicine. 2nd ed. Oxford University Press; 2009:271-319. doi:10.1093/med/9780199566990.003.0007
  4. Surawicz B, Childers R, Deal BJ, et al. AHA/ACCF/HRS recommendations for the standardization and interpretation of the electrocardiogram: part III: intraventricular conduction disturbances: a scientific statement from the American Heart Association Electrocardiography and Arrhythmias Committee, Council on Clinical Cardiology; the American College of Cardiology Foundation; and the Heart Rhythm Society. Circulation. 2009;119(10):e235-e240. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.108.191095
  5. Thygesen K, Alpert JS, Jaffe AS, et al. Third universal definition of myocardial infarction. Circulation. 2012;126(16):2020-2035. doi:10.1161/CIR.0b013e31826e1058
  6. Rautaharju PM, Surawicz B, Gettes LS, et al. AHA/ACCF/HRS recommendations for the standardization and interpretation of the electrocardiogram: part IV: the ST segment, T and U waves, and the QT interval: a scientific statement from the American Heart Association Electrocardiography and Arrhythmias Committee, Council on Clinical Cardiology; the American College of Cardiology Foundation; and the Heart Rhythm Society. Circulation. 2009;119(10):e241-e250. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.108.191096
  7. Hancock EW, Deal BJ, Mirvis DM, et al. AHA/ACCF/HRS recommendations for the standardization and interpretation of the electrocardiogram: part V: electrocardiogram changes associated with cardiac chamber hypertrophy: a scientific statement from the American Heart Association Electrocardiography and Arrhythmias Committee, Council on Clinical Cardiology; the American College of Cardiology Foundation; and the Heart Rhythm Society. Circulation. 2009;119(10):e251-e261. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.108.191097
  8. Mason JW, Hancock EW, Gettes LS, et al. Recommendations for the standardization and interpretation of the electrocardiogram: part II: electrocardiography diagnostic statement list: a scientific statement from the American Heart Association Electrocardiography and Arrhythmias Committee, Council on Clinical Cardiology; the American College of Cardiology Foundation; and the Heart Rhythm Society. Circulation. 2007;115(10):1325-1332. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.106.180201
  9. Wagner GS, Macfarlane P, Wellens H, et al. AHA/ACCF/HRS recommendations for the standardization and interpretation of the electrocardiogram: part VI: acute ischemia/infarction: a scientific statement from the American Heart Association Electrocardiography and Arrhythmias Committee, Council on Clinical Cardiology; the American College of Cardiology Foundation; and the Heart Rhythm Society. Circulation. 2009;119(10):e262-e270. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.108.191098
  10. Goldberger AL, Goldberger ZD, Shvilkin A. Goldberger’s Clinical Electrocardiography: A Simplified Approach. 9th ed. Elsevier; 2017.
  11. Mirvis DM, Goldberger AL. Electrocardiography. In: Libby P, Bonow RO, Mann DL, Zipes DP, eds. Braunwald’s Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine. 8th ed. Saunders Elsevier; 2008:149-193.
  12. Crawford MH, Bernstein SJ, Deedwania PC, et al. ACC/AHA guidelines for ambulatory electrocardiography: executive summary and recommendations. A report of the American College of Cardiology/American Heart Association task force on practice guidelines (committee to revise the guidelines for ambulatory electrocardiography). Circulation. 1999;100(8):886-893. doi:10.1161/01.cir.100.8.886

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Zobacz także wykaz leków kardiologicznych. Znajdziesz tu między innymi leki na nadciśnienie, leki stosowane w niewydolności serca, leki na obniżenie cholesterolu lub leki na arytmię serca. W bazie leków znajdują się także kremy i maści na hemoroidy oraz lekarstwa na żylaki.