Na czym polegają testy na alergie pokarmowe?

Alergie pokarmowe (nierzadko mylone z nietolerancjami pokarmowymi) diagnozuje się coraz częściej, również wśród dzieci. W celu zdiagnozowania tego typu dolegliwości, wykonuje się specjalne punktowe testy skórne lub badania na alergię z krwi.

Czym nietolerancja pokarmowa różni się od alergii?

Alergia pokarmowa jest nadmierną reakcją organizmu na spożyty pokarm, u podstaw której leży aktywacja układu immunologicznego. Wyróżnia się dwa jej rodzaje. Pierwsza z nich to alergia pokarmowa IgE – zależna. Polega ona na tym, że bardzo szybko po spożyciu uczulającego pokarmu dochodzi do nasilonej syntezy przeciwciał IgE. Może mieć ona bardzo gwałtowny przebieg, prowadząc w skrajnych przypadkach do śmierci na skutek wstrząsu anafilaktycznego. Drugim rodzajem jest alergie pokarmowa IgE – niezależna, która objawiać może się nawet po kilku dniach od spożycia pokarmu. U jej podstaw leży uszkodzenie bariery jelitowej i przechodzenie alergenów pokarmowych do krwiobiegu.

Najpopularniejszymi alergenami pokarmowymi u dzieci są jajka, mleko krowie, pszenica, soja, ryby, orzechy, miód, cytrusy, truskawki oraz skorupiaki.

Jeśli chodzi o nietolerancję, to udziału w niej nie bierze układ odpornościowy. Odpowiedź układu pokarmowego wynika tutaj z braku stosownych enzymów trawiących. Przyczynami nietolerancji pokarmowych u dzieci mogą być uwarunkowania genetyczne, zanieczyszczenia środowiska, syntetyczne dodatki do żywności lub zbyt wczesne urozmaicenie diety.

Kiedy wykonać testy na alergię pokarmową?

Wskazaniem do wykonania testów alergicznych w kierunku alergii pokarmowych jest ich podejrzenie. Przeważnie takie badania wykonuje się przy pojawieniu się takich objawów alergii, jak ból brzucha, wymioty, biegunka, swędzenie jamy ustnej, zaczerwienienie i łzawienie oczu, zaczerwienienie skóry, wysypka, pokrzywka alergiczna. Wystąpić mogą również mało specyficzne objawy ogólne takie, jak zatkany nos czy osłabienie.

Przeważnie objawy alergii pokarmowej u dziecka są w ścisły sposób powiązane z jego wiekiem. W pierwszych 6 miesiącach życia dominują objawy ze strony układu pokarmowego, a w kolejnych 6 – wyprysk skórny. Dzieci w wieku 2-3 lat zdecydowanie najczęściej doświadczają astmy, a w wieku 4-8 lat – alergicznego nieżytu nosa. W wieku nastoletnim dochodzi do kumulacji dwóch ostatnich objawów.

Punktowe testy skórne

Testy skórne wykonywane są u dzieci powyżej 5 roku życia, u których możliwe jest techniczne przeprowadzenie badania. Punktowe testy skórne w kierunku alergii pokarmowych wykonuje się z wykorzystaniem alergenów natywnych lub komercyjnych. Pierwsze z nich to produkty spożywcze w ostatecznej postaci, w jakiej są spożywane (zwykle są to warzywa i owoce). Drugie z nich są opracowanymi seryjnie, wystandaryzowanymi alergenami. Zalicza się do nich ryby, mleko, jajka, wieprzowinę, kakao, pomidora, jabłko, marchew oraz truskawki. Punktowe testy skórne polegają na wprowadzeniu małej ilości alergenu pod skórę, poprzez jej nakłucie. Przygotowanie do nich wymaga odstawienia na 14 dni przed badaniem środków przeciwbólowych, glikokortykosteroidów oraz doustnych preparatów antyhistaminowych.

Testy z krwi

Dokładną oraz czułą metodą diagnozowania alergii pokarmowych stanowi oznaczanie poziomu przeciwciał IgE lub IgG we krwi. Tego typu badania można wykonywać już u dzieci powyżej 1 roku życia. W przypadku podejrzenia alergii IgE – zależnej, w pierwszej kolejności oznacza się poziom całkowitego IgE, a gdy wynik jest podwyższony, wykonywane jest badanie IgE – specyficznych. Przeciwciała mogą być oznaczane w panelach liczących kilkanaście alergenów albo indywidualnie. Sporą zaletą tego typu testów jest brak konieczności przygotowania do oznaczania IgE  – specyficznych i odstawiania leków przeciwhistaminowych.

Jak odczytywać wyniki testów?

Wyniki testów skórnych uzyskuje się po około 15 minutach. Średnica powstałych zmian rumieniowych jest wówczas porównywana z próbą dodatnią i ujemną na skórze. Pierwsza z nich to nakłucie roztworem histaminy, co generuje powstanie bąbla, druga – nakłucie tym samym roztworem, w którym rozpuszczane są alergeny; nie powinna ona wywoływać żadnych reakcji.

Gdy w miejsce wkłucia pojawił się bąbel lub rumień, wynik jest dodatni wówczas, gdy średnica zmiany jest o minimum 3 milimetry większa względem próby dodatniej z histaminą.

Jeśli chodzi o nietolerancje pokarmowe, ich wynik jest podawany zwykle w postaci wartości liczbowej. Pierwsza cyfra podaje średnicę bąbla, druga – rumienia. W niektórych przypadkach, dodatkowo stosuje się również skalę cyfrową.

Interpretacja badanie IGE specyficznych opiera się o podanie wysokości klasy poszczególnych przeciwciał:

• klasa 0 – wynik ujemny,
• klasa 1 – bardzo mała ilość przeciwciał,
• klasa 2 – umiarkowana ilość przeciwciał,
• klasa 3 – wysoka ilość przeciwciał,
• klasa 4 i 5 – bardzo duża ilość przeciwciał.

Obecność przeciwciał specyficznych IgE nie jest równoznaczna ze zdiagnozowaniem alergii, a świadczy wyłącznie o syntezie przeciwciał przeciwko określonemu alergenowi. Ostateczne rozpoznanie alergii opiera się o wyniki badań, obraz kliniczny pacjenta oraz wywiad lekarski.