Czy skoliozie można zapobiec?

Pewnie każdy z nas w dzieciństwie słyszał uwagi od rodziców dotyczące tego, żeby się nie garbić, siedzieć prosto oraz nie nosić plecaka czy torby na jednym ramieniu. Tego rodzaju niezdrowe zachowania miałyby przyczynić się do rozwoju wad postawy i dolegliwości bólowych. Jedną z najczęściej wymienianych jest skolioza (nazywana w przeszłości bocznym skrzywieniem kręgosłupa). Czy jednak mówiąc o skoliozie, możemy mówić o wadzie postawy? I czy tradycyjne metody zapobiegania sprawdzą się również w przypadku skoliozy?

Objawy skoliozy

Objawy skoliozy są bardzo charakterystyczne, do najczęściej występujących należą: asymetria ramion i bioder (jedno z nich znajduje się wyżej niż drugie, są nierówne), wystające łopatki, inna szerokość wcięcia w talii z jednej strony. Dodatkowo gdy dziecko wykona skłon, często można dostrzec garb żebrowy oraz wał lędźwiowy czyli swego rodzaju wypukłość występującą tylko z jednej strony kręgosłupa.

Nie u wszystkich jednak można odpowiednio wcześnie dostrzec takie objawy: w niektórych przypadkach przez długi czas bywają one niezauważone. Skoliozę najczęściej dostrzegają rodzice dziecka widząc, że jego postawa jest niewłaściwa ale równie często jest ona rozpoznawana u pediatry, podczas badania bilansowego albo rutynowej kontroli w szkole.

Diagnostyka

Podejrzenie skoliozy jest najczęściej rozpoznawane podczas okresowych badań u pediatry albo podczas szkolnego bilansu. Wówczas dziecko kierowane jest do ortopedy i na dodatkowe badania mające potwierdzić wstępną diagnozę. Najważniejszym badaniem jest RTG kręgosłupa, często wykonywane w kilku projekcjach – dzięki temu możliwe jest zmierzenie kątów skoliozy i szczegółowe rozpoznanie krzywizn. Od ustalenia wielkości i położenia skoliozy zależą wprowadzone metody leczenia. Do badania skoliozy może zostać zastosowany także skoliometr oraz pion. Skoliometr pozwala zbadać asymetrię tułowia. Badanie pionem pozwala ustalić, czy są widoczne jakieś odchylenia w pozycji stojącej. Lekarz może również zlecić dodatkowe badania.

Profilaktyka i zapobieganie

Każdy rodzic chciałby dać dziecku to, co najlepsze oraz zapewnić dobry start w dorosłe życie. Prawidłowy rozwój oraz zdrowie to jedne z najważniejszych wartości w życiu dziecka a później nastolatka. Wielu rodziców zastanawia się nad tym, czy wadom postawy oraz skoliozie można skutecznie zapobiegać tak aby dziecko uniknęło skomplikowanego leczenia bądź noszenia gorsetu ortopedycznego. Jeszcze do niedawna skoliozę wymieniano w jednym szeregu obok innych wad postawy, dzisiaj wiemy już, że było to błędne podejście: skolioza jest wielopłaszczyznową chorobą narządu ruchu i musi być odpowiednio leczona. Warto uzmysłowić sobie także, że nawet 90% skolioz to skoliozy o podłożu idiopatycznym, czyli takie, w których nie da się wskazać konkretnej przyczyny powstania choroby. Pomimo prowadzonych od wielu lat badań i wysokich nakładów finansowych, nie istnieją jak dotąd skuteczne leki czy metody zapobiegania skoliozie.

Często również schorzenie to kształtuje się już w pierwszych miesiącach życia dziecka a w niektórych przypadkach – nawet w życiu płodowym. Wszelkie metody profilaktyczne i zapobiegawcze dotyczą jednak wad postawy a nie samej skoliozy. W przypadku tak zwanej postawy skoliotycznej (będącej wadą postawy a nie stricte skoliozą) możliwa jest skuteczna profilaktyka: zdrowy tryb życia, regularna aktywność fizyczna, właściwie dobrany plecak i ćwiczenia korekcyjne. W przypadku skoliozy te metody jednak raczej się nie sprawdzą. Skolioza nie powstaje również w wyniku noszenia plecaka na jednym ramieniu czy spędzania długiego czasu w pozycji siedzącej – taki styl życia jest jednak niezdrowy i może prowadzić do rozwoju innych chorób czy wad postawy.

Chcąc nie dopuścić do rozwoju skoliozy, należy pamiętać o regularnej obserwacji naszego dziecka oraz częstych badań u ortopedy – wcześnie rozpoznana skolioza daje lepsze możliwości leczenia i pozwoli uniknąć dalszego rozwoju schorzenia. Szczególnie często trzeba kontrolować dzieci, w rodzinach których występowała skolioza ponieważ wiadomo, że choroba ta może występować genetycznie.