Leukocyty w moczu – co oznaczają?

Jednym z podstawowych testów diagnostycznych, pozwalających ocenić stan zdrowia pacjenta, jest analiza moczu. Samo przygotowanie i przeprowadzenie takiego badania nie jest trudne – próbkę zazwyczaj pobiera się w warunkach domowych, a wyniki dają naprawdę wiele informacji. Jedna z najczęściej wykrywanych nieprawidłowości w tym badaniu są leukocyty obecne w moczu w zbyt dużej ilości. Czym są leukocyty i o czym może świadczyć ich wysoka zawartość w badanej próbce?

Jaka jest rola leukocytów?

Nazywane inaczej krwinkami białymi leukocyty to morfotyczne elementy krwi. Są to ruchliwe krwinki odpowiedzialne za odporność. Ich funkcja to m.in. fagocytoza, czyli pochłanianie niepożądanych komórek (w tym drobnoustrojów), a także wytwarzanie przeciwciał w odpowiedzi na zagrożenie dla organizmu. Przez „zagrożenie” rozumiemy tu najczęściej infekcję lub ciało obce. Dlatego właśnie przy zakażeniu bakteryjnym albo wirusowym liczba leukocytów we krwi wzrasta. Ze względu na swoją ruchliwość, komórki te mogą przenikać z naczyń włosowatych do tkanek.

W normalnych warunkach, gdy człowiek jest zdrowy, podczas badania próbki moczu w mikroskopowym polu widzenia (40-krotne powiększenie) powinno być mniej niż 5 sztuk leukocytów. Liczba ta dotyczy preparatu nieodwirowanego. W odwirowanym moczu leukocyty mogą wystąpić w ilości 10 sztuk. Gdy jest ich więcej, mamy do czynienia z leukocyturią.

Istnieje również taka odmiana tego badania, w której określa się liczbę leukocytów, obecnych w moczu w ciągu doby. Wskaźnik ten to tak zwana liczba Addisa. Wynik badania może świadczyć o określonym schorzeniu. W przypadku, gdy zostaną wykryte leukocyty w moczu, wartości te należy skonsultować z lekarzem.

Na jakie schorzenia może wskazywać leukocyturia?

Samodzielne analizowanie otrzymanych wyników nie ma sensu. Dlaczego? Podwyższona liczba leukocytów w moczu może wskazywać na kilka rodzajów schorzeń. Należą do nich m.in.:

• zakażenia układu moczowego (ZUM), przy których występują dodatkowo kłopoty z oddawaniem moczu (ból, częstomocz, pieczenie, stan podgorączkowy),
• odmiedniczkowe zapalenie nerek, będące niekiedy powikłaniem niedoleczonego zakażenia cewki albo pęcherza moczowego,
• śródmiąższowe zapalenie nerek, występujące po zażywaniu niektórych leków i mające charakter bakteryjny; objawia się wysypką skórną oraz bólami w lędźwiach,
• kłębuszkowe zapalenie nerek, które bywa poważnym powikłaniem innych infekcji, niezwiązanych z układem moczowym (charakterystyczne objawy: piana w moczu, krwiomocz),
• zapalenie jajnika, co objawia się również wyższą temperaturą ciała lub nowotwór tego narządu u kobiet,
• problemy z prostatą u mężczyzn (zwłaszcza w starszym wieku),
• nowotwór pęcherza moczowego z towarzyszącym krwiomoczem i dolegliwościami bólowymi,
• kamica nerkowa z ostrym, promieniującym bólem i niekiedy nudnościami oraz gorączką.

Leukocyty w moczu – inne przyczyny ich występowania

Gdy w odebranym wyniku badania moczu oznaczono zbyt wysoką liczbę leukocytów, nie należy panikować. Trzeba zapisać się do lekarza, który przeanalizuje uzyskane wartości i będzie w stanie poprawnie zdiagnozować problem. Pomagają w tym rozmaite objawy, które najczęściej towarzyszą takiej sytuacji. Zresztą często właśnie to one są przyczyną, dla której lekarz zleca analizę moczu.

Tymczasem leukocyty w moczu nie muszą zwiastować poważnych schorzeń nerek czy też nowotworu. Warto wiedzieć, że pojawiają się one również w innych sytuacjach, np.:

• po długotrwałej i bardzo intensywnej aktywności fizycznej,
• w ciąży, na skutek problemów z dokładnym opróżnianiem pęcherza z moczu (ucisk na pęcherz),
• podczas wysokiej gorączki,
• przy lekkim stanie zapalnym dróg moczowych,
• gdy pacjent jest odwodniony na skutek innych schorzeń.

Jak prawidłowo zebrać próbkę moczu do badania?

Aby wynik badania był miarodajny, należy odpowiednio przygotować próbkę. Zaleca się, aby została ona oddana do analizy jak najszybciej. Najlepiej, aby znalazła się w pracowni w czasie do dwóch godzin od pobrania. Sprawne jej dostarczenie i zbadanie to gwarancja tego, że ilość leukocytów w moczu zostanie poprawnie określona.

Mocz do badania najlepiej jest pobierać rano, gdy przez noc pęcherz zdążył się napełnić. Przed oddaniem moczu należy wodą i mydłem obmyć okolice intymne. Do pojemnika pobiera się środkową część strumienia, dlatego najpierw trzeba oddać część moczu do toalety. Pozwala to na oczyszczenie cewki moczowej i usunięcie ewentualnych bakterii, znajdujących się przy jej wylocie. Podczas pobierania próbki trzeba pilnować, aby w żaden sposób nie dotykać wnętrza ani krawędzi pojemnika. Sam pojemnik powinien zostać kupiony w aptece – musi on być nowy, wcześniej nieużywany. W przypadku badania posiewowego pojemniczek ma być sterylny.

U bardzo małych dzieci, gdy nie ma innej możliwości, mocz do badania pobiera się w warunkach szpitalnych, poprzez cewnikowanie. W żadnym wypadku nie należy tego robić w miejscu, gdzie nie panuje aseptyczne środowisko, czyli np. samodzielnie w domu.

Leukocyty w moczu: co dalej?

Zawyżona liczba leukocytów w moczu nie jest schorzeniem samym w sobie, lecz objawem towarzyszącym wymienionym powyżej schorzeniom. W zależności od pozostałych parametrów badania, a także i barwy moczu oraz jego zapachu można stwierdzić, z czego wynika problem.

W przypadku zakażeń bakteryjnych pacjentowi przepisywane są odpowiednie leki. Pozwalają one szybko wyleczyć rozwijającą się w układzie moczowym infekcję. W razie potrzeby lekarz zleca dodatkową diagnostykę. Przykładowo, gdy podejrzewa się leukocyturię związaną z infekcją układu rozrodczego, pacjentka zwykle zostaje skierowana na dokładniejsze badania do lekarza ginekologa. Przy powracających zakażeniach układu moczowego często zlecane są takie badania jak USG pęcherza moczowego i dokładniejsze testy posiewowe.

Leukocyty w moczu wykryte podczas rutynowego badania nie muszą oznaczać poważnych, niebezpiecznych stanów chorobowych. Znalezienie przyczyny zawyżonej ich liczby to klucz do wdrożenia odpowiedniego leczenia. Szybka konsultacja z internistą lub urologiem pomoże pozbyć się stresu związanego z niepewnym wynikiem i trafnie zdiagnozować problem.

Dowiedz się też, co może oznaczać krew w moczu.