Do najpopularniejszych chorób powiek zalicza się między innymi zapalenie brzegów powiek, gradówkę, jęczmień oraz niedrożność kanalików powiek. Czym objawia się każde z tych zaburzeń?
Jakie funkcje spełniają powieki?
Powieki są naturalną ochroną oczu. Zamykamy je odruchowo na skutek ostrego świata, kontaktu z ciałem obcym czy dymem. Są one zbudowane z kilku warstw. Od zewnątrz pokrywa je skóra, poniżej zlokalizowane są mięśnie, sprężysta tarczka oraz spojówka. Ostatnia warstwa przechodzi w sposób płynny na powierzchnię gałki ocznej, odpowiadając za jej nawilżone. W obrębie powiek zlokalizowane są bardzo ważne gruczoły takie, jak woreczek łzowy, gruczoły tarczkowe, które stanowią odmianę gruczołów łojowych oraz gruczoły potowe. Brzeg powiek jest zakończony rzęsami, które pełnią nie tylko funkcję estetyczną, lecz zabezpieczają także oko przed uszkodzeniami. Specyficzna, złożona budowa powiek oraz wielość pełnionych przez nich funkcji sprawia, że są one szczególnie narażone na rozmaite schorzenia.
Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych w okulistyce: stany zapalne oczu np. zapalanie spojówek, czy rogówki (Cortineff ophtalm. 0,1%, Mybracin, Oflodinex, Monoprost, Vizidor Duo, Ikervis, Optilamid, Verkazia, Tobradex, Floxal ), leki na jaskrę - zmniejszenie wysokiego ciśnienia wewnątrz oka (Xalofree, Xalacom, Bimifree Combi, Travatan, Taflotan Multi, Briglau Free), leki na zaćmę (Catalin, ), zaburzenia widzenia (Lucentis).
Choroby powiek
Można je podzielić na te, które dotyczą powiek w sposób bezpośredni oraz te, które jako choroby drobnoustrojowe, objawiają się przez dysfunkcję powiek. Do pierwszej grupy zalicza się między innymi gradówkę, jęczmień, zapalenie brzegów powiek, zapalenie spojówek, niedrożność kanalików łzowych, wywinięcie powieki, podwinięcie powieki oraz wrastające rzęsy. Choroby z drugiej grupy to natomiast: infekcja mięczakiem zakaźnym, rogowacenie słoneczne i łojotokowe, wszelkiego rodzaju znamiona skórne, czerniak, rak skóry, skurcz powiek czy opadanie powiek.
Zapalenie spojówek
Dolegliwości tej towarzyszy: światłowstręt, łzawienie, swędzenie, pieczenie oraz uczucie ciała obcego lub piasku pod powiekami. Oko jest wówczas zaczerwienione, a spojówki obrzęknięte. Przyczyn zapalenia spojówek jest bardzo wiele – od bakterii i wirusów, aż po alergie. Możemy mieć także do czynienia z odmianą bliznowaciejącą oraz prowokowaną. Leczenie jest uzależnione od przyczyny i może obejmować stosowanie preparatów przeciwwirusowych, zmniejszających obrzęk, przeciwhistaminowych czy tak zwanych sztucznych łez.
Zapalenie brzegów powiek
Najczęściej wywołują je bakterie z grupy gronkowców. Jego występowanie jest rzadziej związane z czynnikami alergicznymi, jak pyły czy pasożyty. Charakterystycznym objawem tej dolegliwości jest pieczenie i obrzęk powiek. Na ich brzegach widoczny jest złuszczony naskórek, obserwuje się również wypadanie oraz łzawienie i uczucie ciała obcego pod powieką. Na zapalenie brzegów powiek w większym stopniu narażeni są pacjenci z niedoborami odporności, na przykład leczenie immunosupresyjnie, chorzy na łojotokowe zapalenie skóry lub cukrzycę. Z chorobą tą może współistnieć zapalenie spojówek. Leczenie obejmuje stosowną higienę brzegów powiek oraz stosowanie leków przeciwalergicznych, pasożytniczych lub łagodzących dolegliwości albo antybiotyków.
Jęczmień i gradówka
Choroby te spowodowane są przez zapalenie gruczołów tarczkowych, zwanych gruczołami Meiboma. Za infekcję odpowiadają bakterie skórne, zwykle należące do gronkowców, które powodują powstawanie niewielkiego ropnia w obrębie powieki górnej lub dolnej. Gdy jęczmień zlokalizowany jest od spodu powieki nazywany jest wewnętrznym, a gdy na powierzchni – zewnętrznym. Główne jego objawy to: ból oraz obrzęk powieki, łzawienie, swędzenie oraz uczucie ciała obcego pod powieką. W większości przypadków jęczmień jest chorobą samo ograniczającą się, co sprawia, że nawet mimo braku leczenia, stan zapalny ustępuje w przeciągu około tygodnia. Mimo to, zalecane jest leczenie miejscowe w postaci kropli lub maści z antybiotykiem oraz ciepłe okłady na powiekę. Nieleczony lub nawrotowy jęczmień może się przerodzić w gradówkę – przewlekłe zapalenie gruczołów tarczkowych. Jest ona odrobinę większa, powoduje silniejsze dolegliwości i nierzadko nie ustępuje samoistnie, lecz wymaga nacięcia chirurgicznego.
Niedrożność kanalików łzowych
Kanaliki łzowe są miniaturowymi przewodami odprowadzającymi łzy z oczu do przewodów nosowych. Gdy są one niedrożne, dochodzić może do nadmiernego łzawienia oczu, niewyraźnego widzenia, bólu oraz obrzęku w kącikach oczu i skłonności do infekcji. Niedrożność kanalików łzowych może być wrodzona lub mogą ją wywoływać stany zapalne, urazy lub ucisk. Leczenie wymaga wizyty u okulisty, który udrożni je przy pomocy jednej z dostępnych metod.
Podwinięcie i odwinięcie powieki
Podwinięcie powieki to dolegliwość, która dotyczy osób starszych i wynika z naturalnych procesów starzenia się, które to prowadzą do redukcji sprężystości tkanek. Wiotka powieka dolna zaczyna odstawać od powierzchni gałki ocznej, w konsekwencji czego może ulec podwinięciu do środka. W konsekwencji, dojść może do mechanicznego uszkodzenia spojówki i rogówki przez podwinięty brzeg powieki i rzęsy. Tego typu mikroskopijne owrzodzenia mogą nawracać, upośledzając prawidłowe widzenie. Leczenie polega tutaj na zabezpieczeniu powieki przed podwijaniem się, na przykład przy pomocy specjalnego plastra. W większości przypadków konieczna może się okazać jednak operacja korekcyjna poprawiająca sprężystość tkanek.
W przypadku odwiniętej powieki, nie podwija się ona do wewnątrz, lecz odstaje od powierzchni gałki ocznej, co prowadzi do infekcji i owrzodzeń gałki. Dolegliwości tej towarzyszyć mogą choroby gruczołu łzowego oraz nadmierne wysychanie gałki ocznej. Leczenie sprowadza się w tym przypadku do miejscowego stosowania antybiotyków i leków przeciwzapalnych oraz chirurgicznej poprawy sprężystości tkanek powieki dolnej.
Naszych publikacji nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję indywidualnie w porozumieniu z pacjentem.
Zobacz także spis leków stosowanych w okulistyce. Znajdziesz tu między innymi wykaz leków na jaskrę, leki stosowane w leczeniu zaćmy, lekarstwa na zapalenie spojówek, a także rozmaite krople do oczu oraz maści i żele stosowane w chorobach oczu.