Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) to grupa leków, które są powszechnie stosowane w leczeniu bólu, gorączki i stanów zapalnych. Są one nazywane “niesteroidowymi”, ponieważ działają inaczej niż sterydowe leki przeciwzapalne, które również zmniejszają stan zapalny. Historia niesteroidowych leków przeciwzapalnych na czele z aspiryną, która obecnie jest jednym z najczęściej stosowanych leków na świecie, sięga starożytności [1].
Działanie NLPZ
NLPZ działają poprzez hamowanie działania enzymu zwanej cyklooksygenazą (COX). COX jest odpowiedzialna za produkcję prostaglandyn, które są chemicznymi przekaźnikami odpowiedzialnymi za wywoływanie bólu i stanu zapalnego. Hamowanie COX przez NLPZ prowadzi do zmniejszenia produkcji prostaglandyn, co skutkuje zmniejszeniem bólu i stanu zapalnego.
Pomimo powszechności i wieloletnich dziejów NLPZ świadomość społeczna tej różnorodnej grupy leków jest dosyć nikła. Część z nich jest dostępna bez recepty. Mechanizm działania różni się w zależności od związku, zasadniczo działanie NLPZ polega na hamowaniu enzymu odpowiedzialnego za syntezę prostaglandyn, tym samym powodują obniżenie gorączki, zmniejszenie bólu czy stanów zapalnych [2]. Spektrum chorobowe, w którym z pomocą przychodzą NLPZ jest bardzo szerokie, o ile stosowanie doraźne tychże leków stanowi względnie niewielkie ryzyko skutków ubocznych, o tyle stosowanie ich przy schorzeniach przewlekłych wymaga regularnej konsultacji z lekarzem.
Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych w leczeniu chorób górnych dróg oddechowych: na ból gardła (Octeangin, Strepsils Intensive, Benevox Control smak cytrynowy, Inovox Express), na grypę (Ebilfumin, Tamivil, Segosana), aerozole na katar (Xylometazolin Teva, Nasic, Otrivin Katar i Zatoki, Envil katar, Orinox HA), suchy kaszel (Acodin, Levopront, Levosol, Solvetusan, Sirupus Pini compositus), mokry kaszel (Mucofortin, ACC Optima, Soledum forte), na zatoki (IBUM Zatoki, Ibum Zatoki Max, Gripex Hot Zatoki), oraz inne leki stosowane w łagodzeniu objawów przeziębienia (Gripex Max, FluControl HOT, Polopiryna S, Gripex Control).
Przykłady NLPZ
Do najczęściej stosowanych NLPZ należą ibuprofen, naproksen, diklofenak i aspiryna. Każdy z nich ma nieco inny profil działania i skutków ubocznych, co pozwala na indywidualne dostosowanie leczenia do potrzeb pacjenta.
Skutki uboczne NLPZ
Podobnie jak wszystkie leki, NLPZ mogą powodować skutki uboczne. Przyjmowanie NLPZ może mieć negatywny wpływ na układ pokarmowy, zwłaszcza żołądek, pracę nerek, wątroby czy układ krwionośny, ponadto mogą wywołać rekcję alergiczną [3]. Często leki te są stosowane profilaktycznie, zazwyczaj kwas acetylosalicylowy (aspirina) wśród osób starszych – w celu zmniejszenia ryzyka incydentów sercowych. Alternatyw jest niewiele, jednakże należy wspomnieć o paracetamolu, który rzecz jasna również może mieć negatywne strony, w dużej mierze podobne do skutków niepożądanych NLPZ [4] [5]. Pewnym wyborem jest nieprzyjmowanie leków i na przykład zamiast leczenia bólu głowy tabletką, wybrać się na intensywny kilkunastominutowy spacer.
Niezależnie od dokuczliwości – należy brać odpowiedzialność za stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, zwracać uwagę na to jak reaguje organizm i nie sięgać po nie w każdym przypadku, a wątpliwości rozwiewać z pomocą lekarza.
Źródła:
1. Montinari MR, Minelli S, De Caterina R. The first 3500 years of aspirin history from its roots – A concise summary. Vascul Pharmacol. 2019 Feb;113:1-8. doi: 10.1016/j.vph.2018.10.008. Epub 2018 Nov 2. PMID: 30391545.
2. Bacchi S, Palumbo P, Sponta A, Coppolino MF. Clinical pharmacology of non-steroidal anti-inflammatory drugs: a review. Antiinflamm Antiallergy Agents Med Chem. 2012;11(1):52-64. doi: 10.2174/187152312803476255. PMID: 22934743.
3. Moore N, Duong M, Gulmez SE, Blin P, Droz C. Pharmacoepidemiology of non-steroidal anti-inflammatory drugs. Therapie. 2019 Apr;74(2):271-277. doi: 10.1016/j.therap.2018.11.002. Epub 2018 Nov 8. PMID: 30477749.
4. Jóźwiak-Bebenista M, Nowak JZ. Paracetamol: mechanism of action, applications and safety concern. Acta Pol Pharm. 2014 Jan-Feb;71(1):11-23. PMID: 24779190.
5. McCrae JC, Morrison EE, MacIntyre IM, Dear JW, Webb DJ. Long-term adverse effects of paracetamol – a review. Br J Clin Pharmacol. 2018 Oct;84(10):2218-2230. doi: 10.1111/bcp.13656. Epub 2018 Jul 20. PMID: 29863746; PMCID: PMC6138494.
Naszych publikacji nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję indywidualnie w porozumieniu z pacjentem.
Zobacz także wykaz leków stosowanych w infekcjach górnych dróg oddechowych. Znajdziesz tu między innymi aerozole na katar, pastylki na ból gardła, preparaty przeciwgorączkowe, czy tabletki na zatoki. Jeśli męczy Cię kaszel, polecamy zapoznać się z listą leków na mokry kaszel, oraz leków na suchy kaszel.
Niezmiennie zachęcamy do sczepienia się: szczepionki przeciw grypie, szczepionki przeciw koronawirusowi COVID-19.
