Jak rozpoznawać i leczyć wstrząśnienie mózgu?

W większości przypadków, wstrząśnienie mózgu ma postać niegroźnych i szybko ustępujących zaburzeń jego czynności wywołanych urazem głowy. Głównym jego objawem jest krótko trwająca utrata przytomności (w jego trakcie, dzieci mogą jednak pozostawać przytomne).

Wstrząśnienie mózgu a utrata przytomności

Do wstrząśnienia mózgu dochodzi na skutek gwałtownego urazu, do jakiego doszło na skutek upadku czy uderzenia. Nierzadko jest ono następstwem wypadków komunikacyjnych. Jak już zostało wspomniane, podstawowy jest objaw to krótkotrwała, trwająca nie dłużej niż godzinę utrata przytomności, która jest spowodowana wyłączeniem tworu siatkowego wstępującego (jest to jedna ze struktur mózgu). Odpowiada on na stymulację ośrodków mózgowych oraz regulowanie stanu snu oraz czuwania.

Jako że wstrząśnienie mózgu jest jego dysfunkcją, w większości przypadków nie dochodzi tutaj do zmian anatomicznych. W związku z dużą siłą urazu, komórki nerwowe mogą się jednak rozciągać, powodując niewielkie krwawienie z powierzchni mózgu. Nasilenie objawów wstrząśnienia oraz czas ich trwania jest wprost proporcjonalny do siły doznanego urazu głowy.

Mimo że pierwsze objawy wstrząśnienia mózgu mogą się wydawać poważne, nie niosą ze sobą żadnych groźnych konsekwencji ani ubytków neurologicznych. Należy go jednak różnicować z innymi możliwymi powikłaniami urazów czaszkowo – mózgowych. W ich wyniku często dochodzi bowiem do rozwoju krwiaków mózgu. Organ ten jest dobrze chroniony przez czaszkę, ale pod wpływem działania dużych sił, jego struktury mogą uleć przemieszczeniu, naciskając wzajemnie na siebie i tworząc tak zwany efekt masy.

Główne objawy wstrząśnienia mózgu

Objawy, które mogą wskazywać na wstrząśnienie mózgu to:

• krótkotrwała utrata przytomności,
• niepamięć wsteczna,
• naprzemienne tracenie przytomności i jej odzyskiwanie
• senność,
• gwałtowne nudności i wymioty,
• bóle głowy i karku,
• ataki padaczkowe,
• zaburzenia snu,
• różnice w wielkości źrenic,
• nadwrażliwość na światło i dźwięk.

U najmłodszych pacjentów możemy mieć do czynienia ze wstrząsem mózgu bez utraty przytomności, co utrudnia wczesne rozpoznanie.

Po jakim czasie pojawiają się objawy wstrząsu mózgu i jak długo trwają?

Żadnego, nawet pozornie niegroźnego urazu głowy nie należy bagatelizować – w niektórych przypadkach objawy mogą się pojawić dopiero po kilku godzinach od wypadku. W związku z tym, niezwykle ważna jest uważna obserwacja osoby, która doznała urazu czaszkowo – mózgowego. Zalecana w tym przypadku jest obserwacja szpitalna, która potwierdzi czy doszło do jakichkolwiek uszkodzeń mózgu. Najlepiej w tym celu wykonać badania obrazowe – tomografię komputerową i badanie rezonansem magnetycznym. Powinna ona również zostać w szpitalu na obserwacji na minimum 12 godzin. Gdy doszło jedynie do wstrząśnienia mózgu, badania obrazowe nie wykażą jakichkolwiek odchyleń.

Należy odróżnić wstrząśnienie mózgu od stłuczenia mózgu, które objawia się wynaczynieniem krwi i miejscowym obrzękiem. Rokowanie w tym przypadku jest o wiele gorsze, jako że może mu towarzyszyć krwawienie podpajęczynówkowe, które jest bezpośrednim stanem zagrożenia życia.

Stopnie wstrząśnienia mózgu

I – lekki wstrząs mózgu bez utraty przytomności. W jego przebiegu może dojść do przejściowej dezorientacji i splątania.

II – dezorientacja jest silniej wyważona; pojawić może się również pamięć wsteczna. Nie mamy tutaj do czynienia z utratą przytomności.

III – objawy bardziej nasilone – do wymienionych powyżej dołącza się chwilowa utrata przytomności.

IV – dłuższa utrata przytomności z zaburzeniami pamięci o różnym czasie trwania.

Leczenie wstrząśnienia mózgu i możliwe powikłaniami

Nie ma określonego sposobu na leczenie wstrząśnienia mózgu. W większości przypadków zalecany jest odpoczynek. Należy również unikać czynników mogących nasilić objawy takich, jak ostre, migające światło, hałas, nadmierny wysiłek fizyczny czy spożywanie alkoholu. Nie powinno się także wykonywać czynności męczących wzrok takich, jak czytanie i oglądanie telewizji – może to prowadzić do gorszego samopoczucia. Po kilku dniach pacjent może wrócić do swojej normalnej aktywności. Bardzo rzadko dochodzi do dłuższego utrzymywania się objawów. Jeżeli jednak tak się dzieje, to znak, że mamy do czynienia z zespołem powstrząśnieniowym. Główne jego objawy to: okresowe bóle i zawroty głowy, szum w uszach oraz zaburzenia koncentracji. Niekiedy możemy mieć także do czynienia z problemami ze snem oraz zaburzeniami funkcji seksualnych.

Profilaktyka wstrząśnienia mózgu obejmuje między innymi noszenie kasku podczas aktywności takich, jak jazda na rowerze, łyżworolkach czy motorze, zachowywanie BHP w czasie pracy, w szczególności o podwyższonym stopniu ryzyka (praca na budowie, na wysokościach). Dzieci stanowiące grupę ryzyka jeśli chodzi o urazy głowy, powinny być w szczególności pilnowane podczas przebywania na placu zabaw, a w czasie jazdy samochodem muszą być przewożone w specjalnych fotelikach.