Czym jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

Rozwój cywilizacyjny sprawił, że na choroby jelit zaczęło chorować coraz więcej osób na całym świecie. Jedną z nich jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego. W Polsce szacuje się około 700 przypadków rozpoznania tej choroby rocznie. Co to jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego? Jakie są objawy i przyczyny tej choroby? Jak leczy się wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

Co to jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (wzjg, colitis ulcerosa) to przewlekła choroba autoimmunologiczna jelit, w której proces zapalny obejmuje błonę śluzową jelita grubego. Na jej powierzchni, w zależności od nasilenia choroby, występują powierzchowne nadżerki, głębokie owrzodzenia lub pseudopolipy zapalne. Choroba zawsze obejmuje odbytnicę, w połowie przypadków odbytnicę wraz z esicą, a w około 20% przypadków całe jelito grube. Bardzo rzadko zmiany zapalne mogą dotyczyć końcowego odcinka jelita cienkiego. 

Przyczyny wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Przyczyny choroby nie są do końca poznane. Pierwszy rzut wzjg związany jest najczęściej ze stresem psychicznym, zmianom w sposobie odżywiania, zakażeniom pokarmowym lub z przyjmowaniem dużej ilości leków przeciwbólowych.

Objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Pierwsze objawy choroby pojawiają się zwykle między 15 a 25 rokiem życia. Do najczęstszych dolegliwości wzjg należą biegunka z domieszką śluzu i/lub krwi w kale (nawet 20 wypróżnień dziennie), kurczowe bóle brzucha i uczucie parcia na stolec. Ból brzucha zlokalizowany jest w podbrzuszu oraz po lewej stronie, w okolicy dołu biodrowego. Oddanie stolca daję osobie chorej wyraźną ulgę. Do tego mogą dochodzić objawy ogólne, takie jak: brak apetytu, utrata masy ciała, stan podgorączkowy, osłabienie, niedokrwistość wynikająca z niedoboru żelaza i kwasu foliowego oraz podwyższone OB. W ciężkiej postaci wrzodziejącego zapalenia jelita grubego choroba może atakować również stawy, skórę i oczy.

Uwaga: u osób z łagodnym przebiegiem choroby, rytm wypróżnień może być prawidłowy, a jedynym objawem jest obecność krwi w stolcu. 

Leczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Choroba przebiega w postaci ostrych rzutów i okresów długotrwałej remisji. Każdy rzut może się charakteryzować innym przebiegiem, a co za tym idzie różnym nasileniem objawów (od łagodnego do ciężkiego) i farmakoterapią. Najczęściej stosuje się preparaty kwasu 5-aminosalicylowego tzw. 5-ASA (mesalazyna, sulfasalazyna) w postaci tabletek, czopków lub wlewek doobytniczych. Lekami wspomagającymi łagodzenie procesu zapalnego są glikokortykosteroidy (np. prednizon). W niektórych przypadkach choroby stosuje się również leki immunosupresyjne (azatiopryna, merkaptopuryna), dzięki którym udaje się zmniejszyć dawki glikokortykosteroidów i ich działania niepożądane. W ciężkiej postaci choroby stosuje się cyklosporynę, takrolimus oraz infliksymab (przeciwciało monoklonalne). W sytuacji, w której leczenie farmakologiczne nie przynosi poprawy konieczne staje się leczenie chirurgiczne, które polega na resekcji części jelita grubego, rzadziej jego całości. 

Dieta we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego

Leczenie farmakologiczne warto wspomagać odpowiednią dietą. Nie ma jednego specjalnego sposobu odżywiania osób chorych, ponieważ każdy przypadek jest inny. Najważniejsze jest zachowanie zdrowej, urozmaiconej i bogatej w składniki odżywcze diety. Dodatkowo zaleca się ciągłą obserwację organizmu i dostosowywanie tolerowanych produktów na tej podstawie. W stanach zaostrzenia choroby należy unikać produktów bogatoresztkowych, czyli takich, które zawierają dużą ilość błonnika (np. chleb razowy, nasiona roślin strączkowych, kapusta).