Japońskie zapalenie mózgu to choroba zakaźna wywoływana przez wirusa przenoszonego przez komary. Większość przypadków przebiega bez żadnych symptomów, lecz niektórzy chorzy doświadczają objawów oponowych lub przypominających grypę oraz groźnego dla życia zapalenia mózgu.
Japońskie zapalenie mózgu – co to jest i gdzie występuje?
Japońskie zapalenie mózgu wywołują arbowirusy z rodziny flawiwirusów. Przenoszą go komary, które roznoszą wirusa między zwierzętami – gadami, ptakami, nietoperzami oraz zwierzętami domowymi. Człowiek zaraża się chorobą przypadkowo od zakażonych zwierząt. Nie ma tu możliwości zarażenia się od innego człowieka. Jak pokazują statystyki, każdego roku na chorobę tę zapada kilkadziesiąt tysięcy osób, głównie tych mieszkających na terenach wiejskich oraz w okresie kończącej się pory deszczowej. Na zachorowanie w największym stopniu narażone są dzieci. Japońskie zapalenie mózgu występuje między innymi w Tajlandii, Indiach, Chinach, Japonii, Wietnamie, Korei, Malezji, Filipinach oraz Australii i Oceanii.
Okres wylęgania opisywanej choroby wynosi od 5 do 15 dni. Jak już zostało wspomniane, pacjenci nie odczuwają przykrych dolegliwości lub doświadczają objawów przypominających grypę, takich jak uczucie osłabienia, gorączka, ból głowy, dreszcze, nudności, wymioty oraz zaburzenia żołądkowo – jelitowe. U około 1 procenta pacjentów rozwija się najcięższa postać choroby z zajęciem ośrodkowego układu nerwowego. U osób tych mamy do czynienia z zapaleniem mózgu, które objawia się napadami drgawkowymi i zaburzeniami świadomości oraz zachowania. Dojść może tu również do osłabienia siły mięśniowej kończyn oraz niezborności ruchowej. U części pacjentów z powikłaniem japońskiego mózgu wystąpić mogą objawy parkinsonowskie – spowolnienie ruchowe oraz wzmocnione napięcie i drżenie mięśni. U innych pojawiają się natomiast ruchy mimowolne w postaci wyginania oraz skręcania różnych części ciała. U około 30 procent przypadków przebieg zapalenia mózgu jest na tyle ciężki, że kończy się śmiercią.
Wstępne podejrzenie choroby stawia się w czasie przeprowadzanego z pacjentem wywiadu. Kluczową dla lekarza wskazówką może być fakt, że pacjent przed zachorowaniem przebywał w krajach Azji południowo – wschodniej. Istotną rolę odgrywa tu również badanie laboratoryjne krwi, które może ujawnić podwyższone parametry stanu zapalnego, jak wzrost ilości białych krwinek. W diagnostyce przeprowadza się izolację wirusa z krwi oraz płynu mózgowo – rdzeniowego. Interpretując wyniki badań serologicznych, pod uwagę należy brać możliwość zaistnienia reakcji krzyżowej – między innymi wirusami należącymi do flawiwirusów, co stwarza ryzyko wyniku fałszywie dodatniego.
Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych w neurologii: przykładowe leki na padaczkę (Egzysta, Orfiril, Pragiola, Lacosamide Teva, Mizodin, Linefor, Lamotrix, Neurotop retard), leki stosowane w leczeniu choroby Parkinsona (Aropilo, Rasagiline Vipharm, Polpix SR), na stwardnienie rozsiane (Sativex, Ocrevus, Aubagio), ADHD (Symkinet MR), choroba Ménière’a (Betahistin-ratiopharm, Polvertic), choroba Alzheimera (Cogiton, Donepex), napięcie mięśni szkieletowych (Methocarbamol Espefa).
Leczenie japońskiego zapalenia mózgu
Leczenie japońskiego zapalenia mózgu jest wyłącznie objawowe. Pacjenci utrzymują leki przeciwzapalne oraz przeciwgorączkowe. Ryzyko zakażenia można zmniejszyć, unikając ukąszenia komarów. W związku z tym, warto, aby w oknach pomieszczeń znajdowały się moskitiery. Na skórę należy natomiast nanosić repelenty. Na tropikalne komary najskuteczniejsze będą preparaty zawierające DEET, czyli środki biobójcze, które dostępne są w formie sztyftu oraz spray’u.
Przed zachorowaniem na japońskie zapalenie mózgu możemy się skutecznie zabezpieczyć, szczepiąc się przed wyjazdem do krajów występowania wirusa. Szczepionką zarejestrowaną do użycia w Unii Europejskiej jest IXIARO. Substancją czynną jest tu inaktywowany wirus japońskiego zapalenia mózgu. Układ odpornościowy osoby zaszczepionej zostaje pobudzony do wytwarzania przeciwciał przeciwko wirusowi, co sprawia, że przy następnym kontakcie z nim, organizm szybciej zaczyna wytwarzać przeciwciała i jest w stanie poradzić sobie z infekcją. Szczepionkę na japońskie zapalenie mózgu podaje się domięśniowo w dwóch dawkach. Drugą dawkę wstrzykuje się po 28 dniach od pierwszej. Ochronę uzyskuje się po tygodniu od zaszczepienia. Szczepionki nie należy podawać osobom uczulonym na substancję czynną lub inną pomocniczą substancję zawartą w szczepionce. Szczepieniu nie powinni być także poddani pacjenci przechodzący infekcję z towarzyszącą gorączką oraz kobiety w ciąży i okresie laktacji.
Naszych publikacji nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję indywidualnie w porozumieniu z pacjentem.
Zobacz także spis leków stosowanych w neurologii. Znajdziesz tu między innymi wykaz leków na migrenę, leki na chorobę Parkinsona, lekarstwa na padaczkę, a także leki na stwardnienie rozsiane lub leki na chorobę Alzheimera, leki na pamięć i koncentrację.
