Czym jest rak tarczycy?

Nowotwory tarczycy są zmianami rozrostowymi, jakie wywodzą się z komórek gruczołu tarczowego. Ponad 90 procent guzków tarczycy ma łagodny charakter. Nowotwory złośliwe, zwykle raki, na przykład pęcherzykowy czy brodawkowaty, występują stosunkowo rzadko.

Przyczyny raka tarczycy

Rak tarczycy jest stosunkowo rzadko diagnozowanym guzem. Na rozwój tej choroby w największym stopniu są narażone kobiety między 30 a 40 rokiem życia, a także pacjenci z polipowatością gruczolakowatą oraz zespołem Gardnera, Cowdena oraz Pendreda. Do innych przyczyn zalicza się:

• ekspozycję na promieniowanie jonizujące (dotyczy to osób po radioterapii szyi),
• niedobór jodu w diecie – sprzyja to rozwojowi wola tarczycy, które zwiększa ryzyko wystąpienia raka pęcherzykowatego,
• nadmiar jodu – może prowadzić do raka brodawkowatego,
• czynniki dziedziczne – występowanie raka pęcherzykowego i brodawkowego wśród członków rodziny.

Guzki na tarczycy

Guzki na tarczycy nie zawsze muszą świadczyć o zmianie złośliwej. Jak już zostało wspomniane, ponad 90 procent z nich ma charakter łagodny. W niektórych przypadkach nie ma nawet konieczności wdrażania specjalistycznego leczenia. Do łagodnych guzków zalicza się między innymi hiperplastyczne, pęcherzykowe oraz koloidowe. Zwykle mają one formę bezobjawowych, plastycznych, otorbionych zmian. Guzki pęcherzykowe często stwarzają problemy diagnostyczne, w związku z czym ich stwierdzenie stanowi wskazanie do leczenia operacyjnego. W przypadku wola wieloguzkowego konieczne będzie usunięcie tarczycy. Gdy guzek na tarczycy jest pojedynczy, obowiązuje resekcja zajętego płata gruczołu razem z cieśnią. Usunięta zmiana jest przesyłana do badania histopatologicznego, od wyniku którego uzależnione jest dalsze postępowanie. Stwierdzenie raka pęcherzykowatego stanowi z kolei wskazanie do reoperacji oraz usunięcia tarczycy oraz pozostałego miąższu.

Nowotwór tarczycy

Ze złośliwym guzem tarczycy możemy mieć do czynienia w przypadku zaobserwowania objawów takich, jak szybki wzrost guza, guz twardy, spoisty i nieprzesuwalny, zaburzenia połykania, powiększenie węzłów chłonnych czy chrypka. Do nowotworów złośliwych tarczycy zalicza się przede wszystkim raki (92 procent przypadków). Znacznie rzadziej mamy do czynienia z chłoniakami, mięsakami oraz guzami przerzutowymi. Rak tarczycy jest chorobą, która często dotyczy ludzi młodych, w wieku między 7 a 20 rokiem życia. Równie często pojawia się u pacjentów w przedziale od 45 do 65 lat.

Rodzaje raka tarczycy

Występowanie określonego rodzaju raka tarczycy jest uzależnione między innymi od ekspozycji na określone czynniki ryzyka. Zwykle mamy do czynienia z pęcherzykowym oraz brodawkowym rakiem tarczycy. Spotyka się również raka anaplastycznego, rodzennego oraz mikroraka (chorobowe ognisko mniejsze niż 1 centymetr).

• Rak brodawkowaty – to najpopularniejszy rodzaj raka tarczycy, który dotyczy około 50 – 65 procent przypadków i charakteryzuje się powolnym wzrostem. Może mieć formę zmiany pojedynczej lub występować wieloogniskowo. Jego wzrost jest uzależniony od TSH, lecz sam guz jest przeważnie nieaktywny hormonalnie. Badania pokazują, że rozwój brodawkowatego raka tarczycy jest związany z przebytą w dzieciństwie radioterapią guzów głowy oaz szyi. Znaczenie mają tutaj również czynniki genetyczne oraz niewystarczająca podaż jodu. Zwykle brak tutaj charakterystycznych objawów, a rozpoznanie następuje przypadkowo. W badaniu palpitacyjnym wyczuwalny jest guz, a w stadiach bardziej zaawansowanych dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych szyi z jednej lub dwóch stron, co stanowi oznakę obecności przerzutów.
• Rak pęcherzykowy – rozwija się on z komórek pęcherzykowych, które mają za zadanie magazynować jod i produkować hormony tarczycy takie, jak trójjodotyroniny i tyroksyny. Rośnie on powoli, a postępy są tu uzależnione od poziomu TSH. Pierwszym jego objawem jest powiększenie tarczycy, które zwykle pozostaje niezauważone przez pacjenta.
• Rak rdzeniasty – wywodzi się z komórek C, które odpowiadają za wydzielanie kalcytoniny. Rozprzestrzenia się on zarówno drogą krwi, jak i chłonki. W 25 procentach przypadków występuje rodzinnie. Najczęściej rozwija się wśród kobiet po 50 roku życia. Poza guzem tarczycowym, u chorego zaobserwować można również ból czyi przy dotyku. Przerzuty mogą się tu pojawić w obrębie kości, wątroby oraz płuc.
• Rak anaplastyczny – jest agresywny, najmniej zróżnicowany i obarczony najgorszym rokowaniem. Najczęściej rozwija się u osób po 65 roku życia. Obejmuje zwykle obydwa płaty gruczołu, naciekając na sąsiadujące tkanki. Daje przerzuty do węzłów chłonnych, a drogą krwi również do mózgu, kości i płuc.

Leki na raka tarczycy – leczenie

Podstawową metodą wykorzystywaną w leczeniu raka tarczycy jest tyreoidektomia, czyli całkowite wycięcie gruczołu. W przypadku nowotworów, które dają przerzuty, drogą chłonki wykonywane jest usunięcie tarczycy wraz z okolicznymi węzłami chłonnymi. Postępowanie pooperacyjne jest uzależnione od histopatologicznego typu zmiany.

Rak brodawkowaty oraz pęcherzykowe mogą być leczone uzupełniająco jodem. Jego izotop ma za zadanie niszczyć komórki rakowe, jakie pozostały po operacji. Jako że są one nowotworami hormonozależnymi, ich wzrost jest stymulowany przez TSH. Po wykonanej operacji, pacjent powinien przyjmować L-tyroksynę w dawce supresyjnej – na tyle wysokiej, by możliwe było skuteczne zahamowanie wytwarzania TSH.

Jeśli chodzi o raka rdzeniastego, to jako że jest on niewrażliwy na radiojod, nie stosuje się tutaj leczenia uzupełniającego. Po usunięciu gruczoły pacjent jest zobowiązany do przyjmowania L-tyroksyny w postaci substytucyjnej, czyli koniecznej do utrzymania eutyreozy.

Rokowanie

Po zakończonym procesie leczenia, pacjent powinien pozostawać pod opieką onkologiczną do końca życia. Jako że większość raków tarczycy jest nowotworami o wolnej progresji, ewentualna wznowa albo przerzuty mogą się ujawnić stosunkowo późno. Monitorowanie polega na okresowym badaniu klinicznym uzupełnionym badaniami dodatkowymi – RTG klatki piersiowej, USG, badaniem poziomu hormonów we krwi i scyntygrafią całego ciała.