W okresie letnim, kiedy chętnie wystawiamy ciało na działanie promieni słonecznych możemy być narażeni na reakcje fotonadwrażliwości. Istnieją leki, które mogą zwiększyć ryzyko powstania takiej reakcji, a osoby je stosujące powinny unikać i chronić swoją skórę przed działaniem promieniowania świetlnego. Jak powstają odczyny fotonadwrażliwości? Jakie są objawy? Jak się chronić przed powstaniem takich zmian?
Reakcje fotonadwrażliwości powstają pod wpływem jednoczesnego działania promieniowania świetlnego oraz stosowania leków. Wśród nich możemy wyróżnić m.in. reakcje fotoalergiczne, fototoksyczne czy zmiany liszajowate.
Objawy fotonadwrażliwości
Odczyny skórne mogą pojawić się natychmiast po kontakcie ze światłem słonecznym lub z opóźnieniem, czyli po około 24-48 godzinach. Do najczęstszych objawów fotonadwrażliwości należy wysypka grudkowa, rumieniowo-grudkowa, ogniska rumieniowe lub rumieniowo-pęcherzykowate i pokrzywka. Zmiany pojawiają się zazwyczaj w miejscach eksponowanych na działanie promieni słonecznych, ale niekiedy mogą rozszerzyć się na inne obszary ciała.
Leki powodujące fotonadwrażliwość
Wiele popularnych leków może wywoływać reakcje skórne pod wpływem działania promieni słonecznych. Wśród nich można wymienić:
- rosuwastatyna – to lek obniżający stężenie cholesterolu we krwi. Pod wpływem słońca łatwo ulega reakcji rozkładu w organizmie, a produkty powstałe w wyniku tego procesu wywołują reakcje skórne.
- ketoprofen – to lek o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Odczyn alergiczny uzależniony jest od dawki oraz intensywności promieniowania słonecznego.
- amiodaron – lek stosowany w arytmii i migotaniu przedsionków. Odczyn alergiczny powstaje u około 25-75% pacjentów i może utrzymywać się nawet do kilku miesięcy po zaprzestaniu leczenia.
- hydrochlorotiazyd – lek moczopędny wpływający na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Długotrwałe stosowanie tego leku może zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworów skóry (czerniaka i raka kolczystokomórkowego skóry).
- estradiol – składnik leków antykoncepcyjnych oraz hormonalnej terapii zastępczej. Może powodować zmiany hiperpigmentacyjne (plamki koloru od jasno do ciemnobrązowej barwy). W wyniku ekspozycji na słońce może dojść do powiększenia i przyciemnienia zmian.
- antybiotyki – niektóre z antybiotyków zwiększają wrażliwość skóry na działanie słońca. Wśród nich możemy wyróżnić cyprofloksacynę, tetracyklinę i doksycyklinę, które mogą powodować fotodermatozy.
Jak chronić się przed objawami fotonadwrażliwości?
Najlepszym sposobem w przypadku stosowania leków, które zwiększają ryzyko powstawania fotonadwrażliwości jest unikanie słońca bądź osłanianie większości powierzchni ciała i stosowanie produktów przeciwsłonecznych SPF50.
Co robić kiedy pojawią się objawy fotonadwrażliwości?
W sytuacji pojawienia się odczynu skórnego, który może świadczyć o reakcji fotonadwrażliwości wskazana jest konsultacja z lekarzem. Jeśli nie mamy takiej możliwości należy przede wszystkim obserwować zmianę i osłaniać ją przed działaniem promieni słonecznych. Następnie warto rozważyć zastosowanie leków przeciwalergicznych (przeciwhistaminowych), które hamują objawy reakcji zapalnej i świąd. Dodatkowo powstałą zmianę można smarować maścią np. z alantoiną lub popularnym fenistilem.
Naszych publikacji nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję indywidualnie w porozumieniu z pacjentem.
