Grupa krwi, a choroba COVID-19

Pandemia COVID-19 spowodowana przez wirusa SARS-CoV-2 dotknęła miliony ludzi na całym świecie, skłaniając naukowców do intensywnych badań nad czynnikami wpływającymi na podatność na zakażenie i przebieg choroby. Jednym z interesujących odkryć, które początkowo było jedynie przypuszczeniem, a z czasem znalazło potwierdzenie w licznych badaniach, jest związek między grupą krwi a ryzykiem zachorowania na COVID-19 oraz ciężkością jego przebiegu. Chociaż grupa krwi jest tylko jednym z wielu czynników wpływających na proces zakażenia i rozwoju choroby, zrozumienie tej zależności może pomóc w lepszym przewidywaniu ryzyka i opracowaniu skuteczniejszych metod leczenia. Coraz więcej dowodów naukowych potwierdza, że poszczególne grupy krwi mogą zarówno zwiększać podatność na zakażenie koronawirusem, jak i wpływać na ciężkość przebiegu choroby, co ma istotne znaczenie dla personalizacji opieki medycznej i rozwoju nowych terapii.

Czym są grupy krwi i jak wpływają na nasz organizm?

Grupa krwi jest cechą uwarunkowaną genetycznie, określoną przez obecność specyficznych antygenów na powierzchni krwinek czerwonych. Najważniejszymi układami grupowymi są układ AB0 oraz układ Rh. W układzie AB0 wyróżniamy cztery podstawowe grupy krwi:

• Grupa A – obecny antygen A na krwinkach, przeciwciała anty-B w osoczu
• Grupa B – obecny antygen B na krwinkach, przeciwciała anty-A w osoczu
• Grupa AB – obecne antygeny A i B na krwinkach, brak przeciwciał anty-A i anty-B w osoczu
• Grupa 0 – brak antygenów A i B na krwinkach, obecne przeciwciała anty-A i anty-B w osoczu

W układzie Rh wyróżniamy dwie grupy: Rh+ (obecny antygen D) oraz Rh- (brak antygenu D). W Polsce najczęściej występuje grupa krwi A Rh+ (około 32% populacji), a najrzadziej AB Rh- (około 2% populacji).

Warto podkreślić, że antygeny układu AB0 znajdują się nie tylko na krwinkach czerwonych, ale również na powierzchni komórek innych tkanek, w tym komórek układu oddechowego, co może mieć istotne znaczenie w kontekście zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Ponadto grupa krwi może wpływać na różne procesy w organizmie, w tym na krzepnięcie krwi czy podatność na niektóre choroby.

Grupa krwi a ryzyko zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2

Badania naukowe przeprowadzone w wielu krajach dostarczyły dowodów na istnienie związku między grupą krwi a podatnością na zakażenie koronawirusem. Jedne z pierwszych obserwacji pochodzą z badań prowadzonych w Chinach, gdzie naukowcy analizowali grupę ponad 2000 pacjentów z potwierdzonym zakażeniem. Badacze zauważyli, że wśród chorych znacząco więcej było osób z grupą krwi A, podczas gdy pacjenci z grupą krwi 0 stanowili mniejszy odsetek niż wynikałoby to z ogólnej dystrybucji grup krwi w populacji.

Późniejsze badania prowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Harvarda i Oklahoma Blood Institute potwierdziły te obserwacje. Odkryli oni, że osoby z grupą krwi A i AB są bardziej narażone na zakażenie koronawirusem. Wśród przebadanych osób przeciwciała przeciwko SARS-CoV-2 miało znacznie więcej osób z grupami A oraz AB niż z grupą 0 oraz B.

Profesor Jacques Le Pendu z uniwersytetu w Nantes we Francji przez dwa lata prowadził obserwacje par mieszkających razem i posiadających różne grupy krwi. Jego badania wykazały, że:

1. Posiadacze grupy krwi 0 mają najmniejszą podatność na zakażenie COVID-19 od drugiej osoby
2. Ryzyko transmisji wirusa jest mniejsze u par posiadających różne grupy krwi (o około 41% niższe niż u par z identyczną grupą krwi)

Co ciekawe, według szacunków francuskich naukowców co najmniej 14% przypadków transmisji COVID-19 na poziomie całej populacji zostało udaremnionych przez samą niezgodność grup krwi u obydwojga partnerów.

Wpływ grupy krwi na przebieg COVID-19

Grupa krwi nie tylko wpływa na podatność na zakażenie, ale także może oddziaływać na ciężkość przebiegu choroby. Kanadyjskie badania analizujące niemal sto przypadków osób z ciężkim przebiegiem COVID-19 wykazały, że pacjenci z grupą krwi A i AB dłużej przebywali na oddziale intensywnej terapii niż osoby z grupą krwi 0 oraz B (średnio o 4,5 dnia dłużej).

Inne kanadyjskie badanie obejmujące ponad 225 tysięcy przypadków dowiodło, że osoby ze współczynnikiem Rh(-) mogą być mniej narażone na zakażenie SARS-CoV-2. Analiza wykazała, że osoby z grupą krwi 0 Rh(-) są o 12% mniej narażone na zakażenie w porównaniu z posiadaczami pozostałych grup krwi, a prawdopodobieństwo ciężkiego przebiegu choroby lub śmierci z powodu COVID-19 jest u nich niższe o 13%.

Dr Joel Ray z St. Michael’s Hospital w Toronto, jeden z autorów badania, sugeruje, że w przypadku pacjentów z ujemnym czynnikiem Rh ich organizmy szybciej rozpoznają wirusa i wcześniej generują przeciwciała, co może wpływać na łagodniejszy przebieg choroby.

Mechanizm biologiczny zależności między grupą krwi a COVID-19

Dlaczego grupa krwi ma wpływ na podatność na zakażenie koronawirusem i przebieg choroby? Naukowcy zidentyfikowali kilka potencjalnych mechanizmów:

1. Domena wiążąca receptor (RBD) wirusa SARS-CoV-2, znajdująca się na szczycie białka kolcowego, lepiej wiąże się z receptorem gospodarza, jeśli na powierzchni komórek dróg oddechowych znajdują się antygeny grupy krwi A. Oznacza to, że krew z grupą A zapewnia lepsze środowisko dla wirusa, co ułatwia mu „zagnieździć się” w organizmie.
2. Geny kontrolujące grupę krwi wpływają również na strukturę powierzchni komórek, co przekłada się bezpośrednio na zdolność wirusa do ich infekowania.
3. Grupa krwi wiąże się z ryzykiem powstawania zakrzepów, które stanowią jedno z głównych zagrożeń dla pacjentów z COVID-19.
4. Osoby z grupą krwi 0 mają naturalne przeciwciała anty-A i anty-B, które mogą w pewnym stopniu blokować interakcję między wirusem a komórkami, utrudniając zakażenie.

W marcu 2022 roku na łamach czasopisma „PLOS Genetics” ukazały się wyniki badań, w których naukowcy przeanalizowali tysiące białek obecnych we krwi. Odkryli oni, że sześć z nich jest potencjalnie związanych z ryzykiem ciężkiej postaci COVID-19, a jedno z tych białek to enzym ABO, decydujący o grupie krwi. Enzym ten oddziaływał zarówno na ryzyko hospitalizacji, jak i konieczność wspierania oddechu oraz prawdopodobieństwo zgonu.

Inne czynniki wpływające na podatność na COVID-19

Choć grupa krwi ma znaczenie w kontekście podatności na zakażenie koronawirusem i przebieg choroby, jest to tylko jeden z wielu czynników. Inne istotne czynniki to:

1. Wiek – osoby starsze są bardziej narażone na ciężki przebieg COVID-19
2. Stan zdrowia – choroby przewlekłe takie jak cukrzyca, nadciśnienie, choroby serca, otyłość czy przewlekła obturacyjna choroba płuc zwiększają ryzyko powikłań
3. Płeć – mężczyźni częściej doświadczają cięższego przebiegu choroby niż kobiety, co może być związane z odpowiedzią immunologiczną i wyższym stężeniem hormonów takich jak estrogeny i progesteron u kobiet
4. Czynniki genetyczne – warianty genów odziedziczone po neandertalczykach mogą zwiększać ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19
5. Zanieczyszczenie powietrza – badania sugerują, że długotrwała ekspozycja na zanieczyszczone powietrze może zwiększać podatność na zakażenie i ryzyko powikłań
6. Styl życia – palenie papierosów, brak aktywności fizycznej i niezdrowa dieta mogą osłabiać układ odpornościowy

Praktyczne znaczenie badań nad grupami krwi a COVID-19

Jakie praktyczne znaczenie mają odkrycia dotyczące związku między grupą krwi a COVID-19? Dr Sean Stowell, jeden z autorów badań, podkreśla, że lepsze zrozumienie, w jaki sposób wirus oddziałuje z grupami krwi, może pomóc w znalezieniu skuteczniejszych leków lub metod zapobiegania zakażeniom.

Wiedza ta może również przyczynić się do lepszej stratyfikacji ryzyka pacjentów. Osoby z wyższym ryzykiem ciężkiego przebiegu choroby (np. z grupą krwi A) mogłyby być objęte bardziej intensywnym monitorowaniem i wcześniejszym wdrożeniem odpowiednich terapii.

Jednak naukowcy podkreślają, że nawet jeśli posiadasz grupę krwi 0, która wydaje się bardziej „chronić” przed COVID-19, nie oznacza to, że nie zachorujesz. Nadal konieczne jest przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, zwłaszcza że podatność na infekcje jest związana z wieloma czynnikami, a wirus SARS-CoV-2 podlega ciągłym mutacjom.

Powikłania po COVID-19

Niezależnie od grupy krwi, COVID-19 może prowadzić do różnych powikłań, nawet u osób, które przeszły chorobę łagodnie. Do najczęstszych powikłań należą:

1. Długotrwałe zmęczenie porównywane do zespołu chronicznego zmęczenia (CFS)
2. Problemy sercowo-naczyniowe, w tym szybsze, nierówne bicie serca i bóle w klatce piersiowej
3. „Mgła mózgowa” – problemy z orientacją, komunikacją, pamięcią i koncentracją
4. Powikłania neurologiczne, takie jak majaczenie, splątanie lub parestezje (nietypowe odczucia skórne)
5. Zaburzenia węchu i smaku, w tym odczuwanie nieprzyjemnych zapachów (parosmia)
6. Zakrzepy w naczyniach krwionośnych, które mogą prowadzić do udaru mózgu, zawału serca oraz problemów z nerkami i płucami
7. U dzieci może wystąpić wieloukładowy zespół zapalny (PIMS-TS)

Osoby, które przeszły COVID-19, zwłaszcza z ciężkim przebiegiem, powinny być świadome możliwych powikłań i w razie potrzeby skonsultować się z lekarzem. Zalecane badania kontrolne po przebytym COVID-19 obejmują tomografię lub RTG klatki piersiowej, badania krwi oraz konsultację neurologiczną w przypadku objawów ze strony układu nerwowego.

Bibliografia

1. Zietz M, Zucker J, Tatonetti NP. Associations between blood type and COVID-19 infection, intubation, and death. Nat Commun. 2020;11(1):5761. DOI: 10.1038/s41467-020-19623-x PMID: 33188185
2. Hoiland RL, Fergusson NA, Mitra AR, et al. The association of ABO blood group with indices of disease severity and multiorgan dysfunction in COVID-19. Blood Adv. 2020;4(20):4981-4989. DOI: 10.1182/bloodadvances.2020002623 PMID: 33057633
3. Ray JG, Schull MJ, Vermeulen MJ, Park AL. Association between ABO and Rh blood groups and SARS-CoV-2 infection or severe COVID-19 illness: A population-based cohort study. Ann Intern Med. 2021;174(3):308-315. DOI: 10.7326/M20-4511 PMID: 33226859
4. Severe Covid-19 GWAS Group, Ellinghaus D, Degenhardt F, et al. Genomewide association study of severe Covid-19 with respiratory failure. N Engl J Med. 2020;383(16):1522-1534. DOI: 10.1056/NEJMoa2020283 PMID: 32558485