Jak bezpiecznie przyjmować leki, by były skuteczne?

Każdy lek ma określone działanie, ale wchodzi też w rozmaite interakcje z innymi substancjami. Niektóre z nich mogą nasilać, inne osłabiać działanie leków, dlatego nie bez znaczenia jest sposób przyjmowania medykamentów. Oto złote zasady, jak przyjmować leki, by były skuteczne i bezpieczne.

Po pierwsze: nie lecz się sam

Łatwa dostępność leków bez recepty sprawia, że mamy tendencję do ich nadużywania. Sięgamy to tabletki przeciwbólowe jak po cukierki, przyjmujemy suplementy i leki na różne, często niekoniecznie prawdziwe dolegliwości. Niekiedy codziennie łykamy jakieś tabletki, nie zważając na to, że wątroba i nerki muszą poradzić sobie z ich neutralizacją. Bardzo często sięgamy po leki po alkoholu np. przeciwbólowe ,w celu złagodzenia objawów kaca, co wywiera dodatkowy, negatywny efekt na wątrobę i nerki.

Zdarza się, że przyjmujemy kilka lub nawet kilkanaście różnych leków i suplementów diety, łykając je wszystkie jednocześnie, popijając kawą, herbatą i nie przejmując się żadnymi interakcjami. To duży błąd, gdyż można sobie bardzo zaszkodzić. Przyjmowanie każdego leku, nawet tego bez recepty warto skonsultować z lekarzem.

Poza tym więcej, wcale nie oznacza lepiej. Czasami może okazać się konieczne ograniczenie leków lub ich zmiana, ponieważ przyjmowanie dużej ilości tabletek może skończyć się bólami żołądka, wrzodami, chorobami wątroby i nerek, a w skrajnych przypadkach śmiercią.

Po drugie: leki popijaj wodą

Nie herbatą, nie kawą, a już na pewno nie alkoholem. Garbniki i substancje zawarte w kawie i herbacie ograniczają wchłanianie niektórych substancji, w tym witamin i minerałów; soki zwłaszcza te słodzone, również mogą utrudniać wchłanianie substancji, a o alkoholu pisaliśmy już wcześniej, że w żadnym wypadku nie wolno go łączyć z lekami.

Co istotne, również mleko nie jest wskazane, gdyż obniża pH treści żołądkowej, co negatywnie wpływa na wchłanianie niektórych substancji i minerałów. Mlekiem nie należy popijać antybiotyków zwłaszcza tetracyklin, gdyż niemal całkowicie blokuje ich wchłanianie, a antybiotykoterapia staje się nieskuteczna. Nie polecany jest także sok grejpfrutowy, który może wchodzić w interakcje z wieloma lekami.

Podsumowując:

Leki i suplementy należy popijać wodą, najlepiej niskozmineralizowaną o temperaturze pokojowej.

Po trzecie: przestrzegaj zasad opisanych w ulotce

Różne substancje charakteryzują się innymi zasadami przyjmowania – te zazwyczaj opisane są w ulotce. Jeśli producent zaleca przyjmowanie leku podczas posiłku, to właśnie tak należy robić. Wiąże się to ze specyfiką substancji: być może jest lepiej wchłaniana z pożywieniem, a może treść żołądkowa chroni przed podrażnieniem śluzówki żołądka i powstawaniem wrzodów. Z kolei inne leki należy przyjmować na czczo (12 godzin po posiłku), popijając wyłącznie szklanką wody, a od przyjęcia tabletki do kolejnego posiłku odczekać przynajmniej godzinę. Lek przyjęty z pokarmem gorzej się wchłania.

Niektóre leki zaleca się brać rano, a inne wieczorem np. ze względu na ich potencjalne działanie usypiające, do takich leków należą na przykład leki przeciwhistaminowe. Ważna jest też regularność w przyjmowaniu, ponieważ każda substancja ma określony czas działania. Zarówno robienie zbyt długich przerw, jak i zbyt krótkich lub przyjmowanie podwójnych dawek ze względu na opuszczenie dawki leku, nie są wskazane. Wszystkie leki należy przyjmować regularnie o określonych godzinach.

Po czwarte: stosuj się do zaleceń lekarza

Przyjmowanie większych dawek niż zalecane naprawdę nie jest dobrym pomysłem. To lekarz ustala leczenie, a skuteczność zależy od przestrzegania zaleceń. Ogromnym błędem jest również odstawianie leku tuż po tym, jak poczujesz się lepiej. Dotyczy to zwłaszcza antybiotyków, ale nie tylko. Kuracja powinna trwać tak długo, jak zalecił ją lekarz, gdyż zbyt wczesne odstawienie antybiotyku może skutkować nawrotem choroby i wyrobieniem w bakteriach antyiotykooporności, co znacznie utrudni ponowną kurację.

Po piąte: nie używaj leków po terminie ważności

W domowych apteczkach często piętrzą się niewykorzystane lub w połowie wykorzystane opakowania różnych środków. Zachowujemy je na czarną godzinę, na później, na wszelki wypadek… leki te mogą przeleżeć w szafce rok, dwa lata, pięć, a nawet więcej. Zdecydowanie nie wolno ich ponownie wykorzystywać po minięciu daty ważności. Dlatego rób regularne porządki w domowej apteczce.

Po szóste: przyjmuj leki w takiej formie, w jakiej są zalecane

To, że dana substancja jest w formie twardej tabletki, inna w kapsułce, a jeszcze inna w proszku do rozpuszczania nie jest przypadkiem. Konkretna forma podania ułatwia przyjęcie leku i jego wchłanianie. Tabletek nie należy rozgryzać (o ile producent tego nie zaleca) ani rozpuszczać w wodzie.

Niektóre leki są do kupienia w różnych formach podania (tabletki, cukierki do ssania, spraye) i należy wybierać taką formę, która będzie najłatwiejsza do przyjęcia. Dotyczy to zwłaszcza dzieci i osób starszych, które mogą mieć problemy z połykaniem.

Po siódme i najważniejsze: leki to nie cukierki

Stosuj je z umiarem i tylko, gdy ich potrzebujesz. Nadużywanie farmaceutyków może być szkodliwe dla zdrowia.

Żródła / Bibliografia:

1. Rafał Mikołajczak, Jak bezpiecznie zażywać leki?, portal biomedical.pl http://www.biomedical.pl/zdrowie/jak-bezpiecznie-zazywac-leki-4542.html
2. mgr farmacji Łukasz Waligórski, ABC zażywania leków czyli jak prawidłowo przyjmować lekarstwa, miesięcznik „Zdrowie” , http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/domowa-apteczka/abc-zazywania-lekow-jak-prawidlowo-przyjmowac-lekarstwa_34011.html
3. Jak skutecznie i bezpiecznie stosować leki – broszura informacyjna Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia
4. Cichońska M, Sudy J, Kawa A. et.al Stosowanie leków przeciwbólowych i witamin dostępnych bez recepty. Acta Scientifica Academiae Ostroviensis. 2013;1:165-198.
5. Wiela-Hojeńska A, Łapiński Ł. Niepożądane działania leków – rodzaje, podział, przyczyny i skutki ekonomiczne. Farm Pol. 2010;66(4):275-288.