Czy test na koronawirusa jest bolesny?

Pandemia koronawirusa SARS-CoV-2 zmieniła funkcjonowanie społeczeństw na całym świecie. Wraz z rozprzestrzenianiem się wirusa pojawiła się potrzeba jego szybkiej i skutecznej diagnostyki. Testy na COVID-19 stały się nieodłącznym elementem walki z epidemią, umożliwiając identyfikację osób zakażonych, a tym samym ograniczenie transmisji wirusa. Wokół samego procesu testowania narosło jednak wiele mitów i obaw – szczególnie dotyczących dyskomfortu czy bólu związanego z wykonaniem badania. Wiele osób wstrzymuje się przed wykonaniem testu właśnie ze względu na strach przed nieprzyjemnym doświadczeniem. Czy rzeczywiście jest się czego obawiać? Przyjrzyjmy się bliżej różnym metodom diagnostycznym stosowanym w wykrywaniu COVID-19 oraz temu, jak wygląda sam proces badania i czy faktycznie jest on bolesny.

Rodzaje testów na koronawirusa

W diagnostyce COVID-19 stosuje się kilka rodzajów testów, które różnią się zarówno sposobem wykonania, jak i rodzajem wykrywanych markerów zakażenia:

Test molekularny RT-PCR

Jest to tzw. „złoty standard” w diagnostyce COVID-19. Test ten wykrywa materiał genetyczny (RNA) wirusa SARS-CoV-2 w pobranej próbce. Materiałem do badania jest najczęściej wymaz z nosogardzieli lub gardła. Test RT-PCR charakteryzuje się wysoką czułością i swoistością, co czyni go najbardziej wiarygodnym narzędziem diagnostycznym.

Test antygenowy

Wykrywa białka (antygeny) wirusa SARS-CoV-2 w wymazie z nosogardzieli lub gardła. Jest szybszy w wykonaniu niż test RT-PCR (wynik dostępny już po 15-30 minutach), ale cechuje się nieco niższą czułością. Oznacza to, że może nie wykryć wirusa na wczesnym etapie zakażenia lub przy niskiej wiremii.

Test serologiczny

Wykrywa przeciwciała (IgM i/lub IgG) wytworzone przez organizm w odpowiedzi na zakażenie wirusem SARS-CoV-2. Materiałem do badania jest krew (z żyły lub z opuszka palca). Test ten nie służy do diagnostyki aktywnego zakażenia, ale do potwierdzenia przebytej infekcji lub oceny odpowiedzi immunologicznej po szczepieniu.

Test combo

Najnowszym rozwiązaniem są testy combo, które w jednym badaniu pozwalają wykryć jednocześnie kilka patogenów – najczęściej SARS-CoV-2, wirusa grypy A/B oraz wirusa RSV. Są szczególnie przydatne w sezonie zwiększonej zachorowalności na infekcje dróg oddechowych.

Czy test na koronawirusa jest bolesny?

Jednym z najczęstszych pytań dotyczących testów na COVID-19 jest to, czy ich wykonanie wiąże się z bólem. Odpowiedź zależy od rodzaju testu oraz indywidualnej wrażliwości osoby badanej.

Test molekularny i antygenowy (pobieranie wymazu)

Pobieranie wymazu z nosogardzieli może być odczuwane jako nieprzyjemne, ale nie jest bolesne w dosłownym znaczeniu tego słowa. Podczas tego procesu cienka, elastyczna wymazówka jest wprowadzana przez nozdrze do nosogardzieli (tylnej części nosa). Może to wywołać:

• Uczucie łaskotania lub lekkiego drapania w nosie
• Krótkotrwały dyskomfort
• Odruch kichania
• Łzawienie oczu
• Chwilowy kaszel

Warto podkreślić, że te doznania są krótkotrwałe i ustępują natychmiast po wyjęciu wymazówki. Całe pobranie wymazu trwa zaledwie kilka sekund.

W niektórych przypadkach wymaz może być pobierany z tylnej ściany gardła. Ten sposób również może wywołać chwilowy dyskomfort, odruch wymiotny lub kaszel, ale nie jest bolesny.

Test serologiczny (badanie krwi)

Przy testach serologicznych pobierana jest krew – albo standardowo z żyły łokciowej (jak przy zwykłym badaniu krwi), albo z opuszka palca (w przypadku szybkich testów kasetkowych). Dyskomfort jest porównywalny do tego odczuwanego przy rutynowym badaniu krwi:

• Przy pobraniu z żyły – krótkotrwałe uczucie ukłucia igłą
• Przy pobraniu z opuszka palca – chwilowe, ostre ukłucie lancetą

Jak przygotować się do testu na koronawirusa?

Odpowiednie przygotowanie do testu może znacznie zwiększyć jego wiarygodność oraz zmniejszyć dyskomfort związany z pobieraniem materiału.

Przygotowanie do testów molekularnych i antygenowych:

• Nie jedz ani nie pij na 3 godziny przed testem
• Nie myj zębów przed badaniem
• Nie stosuj gum do żucia, tabletek do ssania, płynów do płukania jamy ustnej
• Na 2 godziny przed testem nie używaj donosowych środków (kropli, maści, aerozoli na katar, alergie)
• Nie przepłukuj i nie wydmuchuj nosa bezpośrednio przed badaniem
• Usuń protezy zębowe przed badaniem (jeśli je nosisz)

Przygotowanie do testów serologicznych:

Test serologiczny nie wymaga specjalnego przygotowania. Można go wykonać o dowolnej porze dnia, niezależnie od spożytych posiłków.

Kiedy wykonać test na koronawirusa?

Właściwy moment wykonania testu ma kluczowe znaczenie dla jego wiarygodności:

Test molekularny RT-PCR:

• Najlepiej wykonać w ciągu pierwszych dni od wystąpienia objawów
• W przypadku kontaktu z osobą zakażoną, optymalny czas to 5-7 dni od kontaktu
• Można wykonać także bez objawów, np. przed podróżą czy hospitalizacją

Test antygenowy:

• Najwyższą czułość ma w ciągu pierwszych 5-7 dni od wystąpienia objawów
• Przy niskiej wiremii (np. u osób bezobjawowych) może dać wynik fałszywie ujemny

Test serologiczny:

• Przeciwciała IgM pojawiają się około 7-10 dnia od zakażenia
• Przeciwciała IgG są wykrywalne od około 14 dnia od zakażenia
• Najlepiej wykonać co najmniej 2-3 tygodnie po wystąpieniu objawów lub 1-2 tygodnie po zakończeniu ostrych objawów

Gdzie można wykonać test na koronawirusa?

Testy na COVID-19 są dostępne w wielu miejscach:

• Punkty pobrań w szpitalach i przychodniach (na skierowanie od lekarza POZ lub prywatnie)
• Punkty Drive-Thru, gdzie wymaz pobierany jest bez wysiadania z samochodu
• Laboratoria diagnostyczne
• Apteki (testy do samodzielnego wykonania)
• W domu (testy domowe lub usługa pobrania wymazu przez personel medyczny w domu pacjenta)

Czas oczekiwania na wynik testu

Czas uzyskania wyniku różni się w zależności od rodzaju testu:

• Test antygenowy: 15-30 minut
• Test molekularny RT-PCR: najczęściej do 24-48 godzin
• Test serologiczny laboratoryjny: zazwyczaj do 24-72 godzin
• Test serologiczny kasetkowy: około 10-15 minut

Czy można samodzielnie wykonać test na koronawirusa?

Na rynku dostępne są testy do samodzielnego użytku:

• Testy antygenowe wymagające pobrania wymazu z nosa (nie tak głęboko jak w przypadku profesjonalnego badania)
• Testy serologiczne kasetkowe, do których materiałem jest krew z opuszka palca

Przy wykonywaniu testu domowego należy ściśle przestrzegać instrukcji dołączonej do zestawu. Warto pamiętać, że testy domowe mogą mieć niższą czułość niż te wykonywane przez profesjonalistów, co zwiększa ryzyko wyników fałszywie ujemnych.

Podsumowanie

Test na koronawirusa, choć może być chwilowo nieprzyjemny, nie jest bolesny w dosłownym sensie tego słowa. Dyskomfort związany z pobieraniem wymazu z nosogardzieli czy gardła jest krótkotrwały i ustępuje natychmiast po zakończeniu procedury. Z kolei testy serologiczne wiążą się z dyskomfortem typowym dla każdego pobrania krwi.

Kluczowe znaczenie ma świadomość, że testowanie jest jednym z najważniejszych narzędzi w walce z pandemią COVID-19. Pozwala na szybką identyfikację osób zakażonych, umożliwiając ich izolację i leczenie, a tym samym hamując rozprzestrzenianie się wirusa w społeczeństwie.

Nie powinniśmy więc rezygnować z wykonania testu z obawy przed dyskomfortem. Krótkotrwały dyskomfort podczas badania to niewielka cena za możliwość ochrony własnego zdrowia oraz zdrowia naszych bliskich i społeczeństwa.

Bibliografia

1. Weissleder R, Lee H, Ko J, Pittet MJ. COVID-19 diagnostics in context. Sci Transl Med. 2020;12(546). DOI: 10.1126/scitranslmed.abc1931, PMID: 32493791
2. Woloshin S, Patel N, Kesselheim AS. False Negative Tests for SARS-CoV-2 Infection – Challenges and Implications. N Engl J Med. 2020;383(6). DOI: 10.1056/NEJMp2015897, PMID: 32502334
3. Mina MJ, Parker R, Larremore DB. Rethinking Covid-19 Test Sensitivity – A Strategy for Containment. N Engl J Med. 2020;383(22). DOI: 10.1056/NEJMp2025631, PMID: 32997903
4. Lisboa Bastos M, Tavaziva G, Abidi SK, et al. Diagnostic accuracy of serological tests for covid-19: systematic review and meta-analysis. BMJ. 2020;370. DOI: 10.1136/bmj.m2516, PMID: 32611558