5-Fluorouracil-Ebewe

5-Fluorouracil-Ebewe to specjalistyczny lek przeciwnowotworowy należący do grupy cytostatyków z klasy antymetabolitów. Jego mechanizm działania opiera się na hamowaniu syntezy DNA w komórkach, co prowadzi do zatrzymania podziału komórek nowotworowych i zahamowania rozrostu guza. Preparat znajduje zastosowanie w leczeniu różnych typów nowotworów złośliwych, w tym raka piersi, okrężnicy, odbytnicy, żołądka oraz trzustki. Może być stosowany zarówno w monoterapii (samodzielnie), jak i w terapii skojarzonej z innymi lekami przeciwnowotworowymi, co zwiększa jego skuteczność terapeutyczną.

Leczenie 5-Fluorouracil-Ebewe jest prowadzone pod ścisłym nadzorem lekarza onkologa, który dostosowuje dawkowanie do indywidualnych potrzeb pacjenta, uwzględniając jego stan zdrowia, masę ciała oraz wydolność narządów miąższowych. Przed rozpoczęciem terapii konieczna jest ocena wydolności wątroby, nerek oraz szpiku kostnego, co pozwala na bezpieczne zastosowanie leku. Ważnym aspektem leczenia jest również monitorowanie aktywności enzymu dehydrogenazy dihydropirymidynowej (DPD), którego niedobór może zwiększać ryzyko wystąpienia ciężkich działań niepożądanych. Preparat podawany jest w formie roztworu do wstrzykiwań i infuzji, najczęściej drogą dożylną lub dotętniczą, przy czym preferowana jest metoda infuzji ze względu na mniejszą toksyczność.

Jaki jest skład 5-Fluorouracil-Ebewe, jakie substancje zawiera?

5-Fluorouracil-Ebewe zawiera jako substancję czynną fluorouracyl (5-fluorouracyl) w stężeniu 50 mg/ml roztworu. Każda ampułka lub fiolka zawiera określoną ilość substancji czynnej, w zależności od objętości:

• Ampułka 5 ml zawiera 250 mg 5-fluorouracylu
• Ampułka 10 ml zawiera 500 mg 5-fluorouracylu
• Fiolka 5 ml zawiera 250 mg 5-fluorouracylu
• Fiolka 10 ml zawiera 500 mg 5-fluorouracylu
• Fiolka 20 ml zawiera 1000 mg 5-fluorouracylu
• Fiolka 100 ml zawiera 5000 mg 5-fluorouracylu

Oprócz substancji czynnej preparat zawiera również substancje pomocnicze, które zapewniają odpowiednią postać farmaceutyczną i stabilność roztworu. Należą do nich:

• Sodu wodorotlenek – substancja służąca do regulacji pH roztworu
• Woda do wstrzykiwań – rozpuszczalnik zapewniający sterylność preparatu

Lek zawiera sód (główny składnik soli kuchennej) w następujących ilościach:

• 42 mg na fiolkę lub ampułkę 5 ml (co odpowiada 2,1% maksymalnej zalecanej dobowej dawki sodu w diecie u osób dorosłych)
• 84 mg na fiolkę lub ampułkę 10 ml (co odpowiada 4,2% maksymalnej zalecanej dobowej dawki sodu w diecie u osób dorosłych)
• 168 mg na fiolkę 20 ml (co odpowiada 8,4% maksymalnej zalecanej dobowej dawki sodu w diecie u osób dorosłych)
• 840 mg na fiolkę 100 ml, przy czym w maksymalnej dawce dobowej (1 g 5-FU) znajduje się 168 mg sodu

Lek ma postać klarownego, bezbarwnego roztworu zamkniętego w ampułkach lub fiolkach z bezbarwnego szkła (typu I). Fiolki mogą być dodatkowo umieszczone w opakowaniach ochronnych z tworzywa sztucznego (ONKO-Safe lub Sleeving) w celu zapewnienia bezpieczeństwa podczas transportu i przechowywania.

Dawkowanie preparatu 5-Fluorouracil-Ebewe – jak stosować ten lek?

5-Fluorouracil-Ebewe jest podawany wyłącznie pod nadzorem lekarza onkologa z doświadczeniem w stosowaniu chemioterapii przeciwnowotworowej. Leczenie zawsze rozpoczyna się w warunkach szpitalnych, gdzie możliwe jest stałe monitorowanie stanu pacjenta.

Dawkowanie indywidualne – dawki leku ustala lekarz prowadzący w zależności od:

• Stanu ogólnego pacjenta
• Masy ciała i powierzchni ciała
• Schematu podawania (monoterapia lub terapia skojarzona z innymi lekami)
• Wydolności szpiku kostnego
• Funkcjonowania narządów miąższowych (wątroby, nerek)

Specjalne grupy pacjentów – lekarz zmniejszy dawkę u pacjentów:

• Wyniszczonych
• Po ciężkim zabiegu chirurgicznym (przebytym w ciągu ostatnich 30 dni)
• Z zaburzeniami czynności wątroby
• Z zaburzeniami czynności nerek
• Ze zmniejszoną wydolnością szpiku kostnego
• Z częściowym niedoborem aktywności enzymu dehydrogenazy dihydropirymidynowej (DPD)

Maksymalne dawkowanie – całkowita dawka dobowa nie powinna przekraczać 1 grama, niezależnie od wskazania.

Sposoby podawania – lek podaje się po rozpuszczeniu w soli fizjologicznej lub 5% roztworze glukozy poprzez:

• Wstrzyknięcia dożylne
• Infuzje dożylne (metoda preferowana ze względu na mniejszą toksyczność)
• Infuzje dotętnicze

Przykładowe schematy dawkowania w raku okrężnicy i odbytnicy:

• Infuzja dożylna: średnia dawka dobowa wynosi 15 mg/kg masy ciała (600 mg/m² powierzchni ciała)
• Wstrzyknięcie dożylne: średnia początkowa dawka dobowa wynosi 12 mg/kg masy ciała (480 mg/m² powierzchni ciała), a w leczeniu podtrzymującym od 5 do 10 mg/kg masy ciała (200-400 mg/m² powierzchni ciała)

Przykładowe schematy dawkowania w raku piersi:

• W terapii skojarzonej (np. z metotreksatem i cyklofosfamidem lub z doksorubicyną i cyklofosfamidem): dawkę 10-15 mg/kg masy ciała (400-600 mg/m² powierzchni ciała) podaje się dożylnie w 1. i 8. dniu 28-dniowego kursu leczenia
• W postaci 24-godzinnej ciągłej infuzji dożylnej: zwykle stosowana dawka to 8,25 mg/kg masy ciała (350 mg/m² powierzchni ciała)

Infuzja dotętnicza: dawka dobowa od 5 do 7,5 mg/kg masy ciała (200-300 mg/m² powierzchni ciała) może być podawana w ciągłej, 24-godzinnej infuzji dotętniczej. Ta metoda może być stosowana zarówno w leczeniu nowotworów pierwotnych, jak i przerzutów.

Podczas leczenia lekarz będzie regularnie kontrolował morfologię krwi (zwłaszcza liczbę płytek krwi i białych krwinek), czynność serca oraz wydolność wątroby i nerek, aby dostosować dawkowanie do aktualnego stanu zdrowia pacjenta.

Przedawkowanie – zastosowanie zbyt dużej dawki

Przedawkowanie 5-Fluorouracil-Ebewe jest stanem zagrażającym zdrowiu i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Po podaniu zbyt dużej dawki leku mogą wystąpić następujące objawy:

• Reakcje psychotyczne
• Nadmierna senność
• Nasilenie działania leków uspokajających
• Zwiększona wrażliwość na działanie alkoholu
• Nasilenie typowych działań niepożądanych, takich jak:

• Ciężkie zahamowanie czynności szpiku kostnego
• Znaczne zmniejszenie liczby krwinek
• Ciężkie zapalenie błon śluzowych
• Silna biegunka
• Zaburzenia neurologiczne

W przypadku podejrzenia przedawkowania należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, farmaceutą lub udać się do najbliższego szpitala. Pacjent powinien jak najszybciej znaleźć się pod specjalistyczną opieką medyczną, gdzie zostaną wdrożone odpowiednie procedury, takie jak:

• Przerwanie podawania leku
• Intensywne nawadnianie
• Podanie leków przeciwwymiotnych
• Monitoring parametrów życiowych
• Ochrona przed zakażeniami ogólnoustrojowymi (w przypadku znacznego zmniejszenia liczby białych krwinek)
• W razie potrzeby – przetoczenie preparatów krwi (koncentratu krwinek czerwonych, płytek krwi)

Nie istnieje swoista odtrutka na 5-fluorouracyl, a leczenie przedawkowania ma charakter objawowy i podtrzymujący. Po epizodzie przedawkowania konieczna będzie ponowna ocena stanu pacjenta i ewentualna modyfikacja dalszego schematu leczenia.

Co mogę jeść i pić podczas stosowania 5-Fluorouracil-Ebewe – czy mogę spożywać alkohol?

Podczas leczenia 5-Fluorouracil-Ebewe należy zwrócić szczególną uwagę na dietę i nawodnienie organizmu. Prawidłowe odżywianie i odpowiednia podaż płynów mogą pomóc w łagodzeniu niektórych działań niepożądanych terapii oraz wspierać organizm w walce z chorobą.

Zalecenia dotyczące diety:

• Należy stosować zrównoważoną, lekkostrawną dietę, bogatą w białko, witaminy i minerały
• W przypadku występowania nudności i wymiotów wskazane jest spożywanie małych porcji posiłków, ale częściej
• Przy wystąpieniu zapalenia błony śluzowej jamy ustnej zaleca się miękkie, niepikantne pokarmy o temperaturze pokojowej
• W przypadku biegunek należy unikać produktów ciężkostrawnych, wzdymających, bardzo tłustych oraz zawierających dużo błonnika
• Pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby powinni stosować dietę wątrobową zgodnie z zaleceniami lekarza

Nawodnienie:

• Bardzo ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu – zaleca się picie około 2 litrów płynów dziennie (woda, słabe herbaty, rozcieńczone soki)
• W przypadku wymiotów lub biegunek ilość przyjmowanych płynów powinna być zwiększona, aby zapobiec odwodnieniu

Alkohol:

Podczas leczenia 5-Fluorouracil-Ebewe zdecydowanie nie zaleca się spożywania alkoholu z kilku ważnych powodów:

• Alkohol może nasilać toksyczność 5-fluorouracylu, co zostało wyraźnie wskazane w informacji o przedawkowaniu leku
• Spożywanie alkoholu dodatkowo obciąża wątrobę, która jest jednym z głównych narządów metabolizujących zarówno 5-fluorouracyl, jak i etanol
• Alkohol może nasilać działania niepożądane leku, takie jak nudności, wymioty, zaburzenia równowagi
• Etanol może wpływać na skuteczność innych leków, które pacjent może przyjmować równocześnie z chemioterapią

Suplementy i preparaty ziołowe:

Przed zastosowaniem jakichkolwiek suplementów diety, preparatów ziołowych czy leków dostępnych bez recepty należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym, ponieważ mogą one wchodzić w interakcje z 5-fluorouracylem lub innymi lekami stosowanymi w terapii.

Pacjenci powinni informować personel medyczny o wszystkich przyjmowanych preparatach, zarówno lekach na receptę, jak i dostępnych bez recepty, a także suplementach diety i preparatach ziołowych.

Czy można stosować 5-Fluorouracil-Ebewe w okresie ciąży i karmienia piersią?

Stosowanie 5-Fluorouracil-Ebewe w okresie ciąży i karmienia piersią wymaga szczególnej ostrożności ze względu na potencjalne ryzyko dla dziecka. Przed rozpoczęciem leczenia konieczna jest szczegółowa rozmowa z lekarzem prowadzącym, który oceni stosunek korzyści do ryzyka.

Stosowanie w okresie ciąży:

Fluorouracyl powinien być stosowany w okresie ciąży tylko wtedy, gdy potencjalne korzyści dla matki uzasadniają potencjalne ryzyko dla płodu. Lek może mieć działanie teratogenne (powodujące wady rozwojowe) i może negatywnie wpływać na rozwój płodu.

• Kobietom w wieku rozrodczym nie wolno zajść w ciążę podczas leczenia 5-fluorouracylem
• Kobiety w wieku rozrodczym powinny stosować skuteczną metodę antykoncepcji podczas przyjmowania tego leku i do 6 miesięcy po jego zakończeniu
• Jeśli pacjentka zajdzie w ciążę w trakcie leczenia, powinna niezwłocznie poinformować o tym lekarza i zwrócić się do poradni genetycznej w celu konsultacji

Decyzja o zastosowaniu 5-fluorouracylu u kobiety ciężarnej jest zawsze indywidualna i podejmowana przez lekarza specjalistę po dokładnej analizie sytuacji klinicznej.

Stosowanie w okresie karmienia piersią:

Nie wiadomo jednoznacznie, czy fluorouracyl przenika do mleka kobiecego, jednak ze względów bezpieczeństwa należy przerwać karmienie piersią przed rozpoczęciem leczenia lekiem 5-Fluorouracil-Ebewe. Podawanie 5-fluorouracylu jest przeciwwskazane u kobiet karmiących piersią.

Wpływ na płodność:

5-Fluorouracil-Ebewe może wpływać na płodność zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn:

• U kobiet lek może powodować zaburzenia owulacji i cyklu miesiączkowego
• U mężczyzn może prowadzić do zaburzeń spermatogenezy

Zalecenia dla mężczyzn:

• Mężczyźni otrzymujący 5-Fluorouracil-Ebewe powinni unikać spłodzenia dziecka w trakcie leczenia i do 3 miesięcy po jego zakończeniu
• Przed rozpoczęciem leczenia należy rozważyć konsultację dotyczącą przechowywania nasienia (kriokonserwacji spermy) ze względu na możliwość nieodwracalnej niepłodności na skutek leczenia

W każdym przypadku, jeśli pacjentka jest w ciąży, przypuszcza, że może być w ciąży, planuje ciążę lub karmi piersią, powinna bezwzględnie poinformować o tym lekarza przed zastosowaniem leku 5-Fluorouracil-Ebewe.

Skutki uboczne 5-Fluorouracil-Ebewe, jakie są działania niepożądane?

Jak każdy lek, 5-Fluorouracil-Ebewe może powodować działania niepożądane, chociaż nie u każdego one wystąpią. Ich nasilenie zależy od dawki leku, indywidualnej wrażliwości pacjenta oraz schematu podawania. Poniżej przedstawiono możliwe działania niepożądane w zależności od częstości ich występowania.

Bardzo często (mogą występować częściej niż u 1 na 10 osób):

• Zahamowanie czynności szpiku kostnego prowadzące do zmniejszenia liczby krwinek (neutropenia, leukopenia, małopłytkowość, niedokrwistość)
• Krwawienie z nosa
• Zwiększenie stężenia kwasu moczowego we krwi
• Zmiany w zapisie elektrokardiograficznym (EKG) wskazujące na niedokrwienie mięśnia sercowego
• Skurcz oskrzeli
• Zapalenie błon śluzowych (np. jamy ustnej, przełyku, gardła lub odbytnicy)
• Jadłowstręt
• Wodnista biegunka
• Nudności i wymioty
• Wypadanie włosów (alopecja)
• Opóźnione gojenie się ran
• Zespół dłoniowo-podeszwowy (z zaburzeniami czucia, zaczerwienieniem, obrzękiem, bólem i złuszczaniem się skóry na dłoniach i podeszwach stóp)
• Wyczerpanie, uogólnione osłabienie, zmęczenie i brak energii
• Gorączka
• Zakażenia

Często (mogą występować rzadziej niż u 1 na 10 osób):

• Zahamowanie czynności układu odpornościowego ze zwiększoną częstością zakażeń
• Mała liczba krwinek białych z jednoczesną gorączką (gorączka neutropeniczna)
• Przemijający i odwracalny zespół móżdżkowy obejmujący bezwład, przemijający stan splątania oraz zaburzenia ruchowe
• Ból w klatce piersiowej

Niezbyt często (mogą występować rzadziej niż u 1 na 100 osób):

• Reakcje nadwrażliwości
• Zaburzenia neurologiczne: oczopląs, ból głowy, zawroty głowy, objawy parkinsonizmu, objawy piramidowe, euforia, senność
• Zaburzenia oczne: nadmierne łzawienie, niewyraźne widzenie, zaburzenia ruchu gałek ocznych, zapalenie nerwu wzrokowego, podwójne widzenie, zmniejszenie ostrości wzroku, światłowstręt, zapalenie spojówek, zapalenie brzegów powiek
• Zaburzenia kardiologiczne: zaburzenia rytmu serca, zawał mięśnia sercowego, niedokrwienie mięśnia sercowego, zapalenie mięśnia sercowego, niewydolność serca, kardiomiopatia rozstrzeniowa, wstrząs kardiogenny
• Zaburzenia naczyniowe: niedociśnienie tętnicze, odwodnienie, zakrzepowe zapalenie żył
• Zaburzenia przewodu pokarmowego: owrzodzenie przewodu pokarmowego, krwawienia, złuszczanie
• Zaburzenia wątroby: uszkodzenie komórek wątroby, zapalenie pęcherzyka żółciowego bez kamicy
• Zmiany skórne: suchość skóry, pęknięcia, nadżerki, rumień, wysypka, swędzenie, nadwrażliwość na światło, skórne odczyny uczuleniowe, przebarwienia
• Martwica kości nosa
• Niewydolność nerek
• Zaburzenia spermatogenezy i owulacji

Rzadko (mogą występować rzadziej niż u 1 na 1000 osób):

• Posocznica (sepsa)
• Uogólnione reakcje nadwrażliwości aż do wstrząsu anafilaktycznego
• Neuropatia obwodowa (u pacjentów poddawanych radioterapii)
• Zakrzepowe zapalenie żył

Bardzo rzadko (mogą występować rzadziej niż u 1 na 10 000 osób):

• Agranulocytoza (całkowity lub prawie całkowity brak granulocytów)
• Pancytopenia (zmniejszenie liczby krwinek czerwonych, białych i płytek krwi)
• Zaburzenia smaku
• Encefalopatia z takimi objawami, jak niezborność ruchów, ostry zespół móżdżkowy, zaburzenia mowy, splątanie
• Choroba mięśni (miastenia)
• Napady drgawek lub śpiączka
• Niedokrwienny udar mózgu (w przypadku stosowania 5-fluorouracylu z innymi lekami)
• Nagłe zatrzymanie krążenia i nagły zgon sercowy
• Martwica wątroby (czasem kończąca się zgonem)

Z nieznaną częstością (częstości nie można określić na podstawie dostępnych danych):

• Niedokrwienie mózgu, jelit i niedokrwienie obwodowe
• Objaw Raynauda
• Zakrzep z zatorami
• Zwiększenie stężenia hormonów tarczycy
• Encefalopatia hiperamonemiczna (zaburzenia mózgu wywołane zwiększonym stężeniem amoniaku)
• Skórna postać tocznia rumieniowatego
• Kardiomiopatia stresowa
• Gromadzenie się powietrza w ścianie jelita
• Kwasica mleczanowa
• Zespół tylnej odwracalnej encefalopatii (PRES)
• Zespół rozpadu guza

Zespół rozpadu guza (poważne powikłanie prowadzące do szybkiego rozpadu komórek nowotworowych, powodujące znaczne zwiększenie we krwi stężenia kwasu moczowego, potasu i fosforanów)

Objawy wymagające natychmiastowej konsultacji z lekarzem:

• Bóle w klatce piersiowej
• Duszność
• Ciężkie zapalenie jamy ustnej (owrzodzenia w jamie ustnej i/lub gardle)
• Zapalenie błon śluzowych
• Silna biegunka
• Neutropenia (zwiększone ryzyko zakażeń)
• Pierwsze objawy zaburzeń neurologicznych: splątanie, dezorientacja, zaburzenia równowagi lub koordynacji ruchów, zaburzenia widzenia

W przypadku wystąpienia ciężkich działań niepożądanych, szczególnie podczas pierwszego cyklu leczenia, należy wziąć pod uwagę możliwość niedoboru enzymu dehydrogenazy dihydropirymidynowej (DPD), który może zwiększać toksyczność leku.

Jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy niepożądane, w tym niewymienione w powyższej liście, należy poinformować o tym lekarza, farmaceutę lub pielęgniarkę.

Interakcje leku 5-Fluorouracil-Ebewe z innymi lekami

5-Fluorouracil-Ebewe może wchodzić w interakcje z wieloma lekami, co może prowadzić do zwiększenia jego toksyczności lub zmniejszenia skuteczności. Dlatego niezwykle ważne jest, aby poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, w tym lekach dostępnych bez recepty, suplementach diety i preparatach ziołowych.

Najważniejsze, potencjalnie zagrażające życiu interakcje:

• Brywudyna (lek przeciwwirusowy stosowany w leczeniu półpaśca lub ospy wietrznej) – nie wolno stosować brywudyny u pacjentów, którzy w ostatnim czasie otrzymali, są w trakcie otrzymywania lub planują otrzymywać 5-Fluorouracil-Ebewe (w ciągu 4 tygodni). Ta interakcja może prowadzić do znacznego zwiększenia toksyczności 5-fluorouracylu i może spowodować zgon. Jeżeli pacjent przyjmował brywudynę, należy zaczekać przynajmniej 4 tygodnie po zakończeniu jej przyjmowania, zanim rozpocznie się leczenie 5-Fluorouracil-Ebewe.

Leki, które mogą nasilać działanie lub toksyczność 5-fluorouracylu:

• Folinian wapnia – zwiększa aktywność cytotoksyczną 5-fluorouracylu
• Metotreksat – zwiększa stężenie 5-fluorouracylu w komórkach
• Allopurynol – może zwiększać toksyczność 5-fluorouracylu
• Cymetydyna – może zmniejszać metabolizm 5-fluorouracylu
• Interferon-α – może zwiększać toksyczność 5-fluorouracylu
• Lewamizol – może nasilać toksyczne działanie 5-fluorouracylu

Inne leki przeciwnowotworowe wchodzące w interakcje z 5-fluorouracylem:

• Cyklofosfamid, winkrystyna, cisplatyna, oksaliplatyna, bewacyzumab, irynotekan, doksorubicyna – stosowane w terapii skojarzonej mogą zwiększać ryzyko działań niepożądanych
• Mitomycyna – może zwiększać ryzyko niedokrwienia i zespołu hemolizy/niewydolności nerek

Inne leki wchodzące w interakcje z 5-fluorouracylem:

• Fenytoina – 5-fluorouracyl może zwiększać stężenie fenytoiny w surowicy, co może prowadzić do jej toksyczności
• Warfaryna i inne leki przeciwzakrzepowe – 5-fluorouracyl może nasilać ich działanie
• Szczepionki zawierające żywe drobnoustroje – należy ich unikać podczas terapii 5-fluorouracylem
• Winorelbina, gemcytabina – mogą wpływać na metabolizm 5-fluorouracylu

Leki, których należy unikać:

• Szczepionki zawierające żywe drobnoustroje – zwiększone ryzyko infekcji
• Jakikolwiek kontakt ze szczepionkami przeciw wirusowi polio (w tym z osobami, którym ostatnio podano takie szczepionki)

Wpływ radioterapii:

Szczególnie ważne jest poinformowanie lekarza o przebytej lub planowanej radioterapii, ponieważ 5-fluorouracyl może nasilać jej efekty, zarówno terapeutyczne, jak i toksyczne.

Lista interakcji nie jest wyczerpująca. Zawsze należy informować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, również tych dostępnych bez recepty, suplementach diety i preparatach ziołowych. W przypadku wątpliwości dotyczących interakcji lekowych zawsze należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Ulotka 5-Fluorouracil-Ebewe – do pobrania pełna wersja ulotki dla pacjenta

Charakterystyka produktu leczniczego (ChPL) – dokumentacja dla lekarzy i farmaceutów