Sirolimus

Sirolimus, znany również jako rapamycyna, to substancja czynna o szerokim zastosowaniu w medycynie, zwłaszcza w transplantologii. Jako lek immunosupresyjny, sirolimus odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu odrzucaniu przeszczepionych organów, takich jak nerki, przez system immunologiczny pacjenta.

Sirolimus działa poprzez wiązanie się z białkiem cytozolowym FKBP-12, tworząc kompleks, który hamuje aktywność białka mTOR (mammalian target of rapamycin). mTOR jest zaangażowane w procesy proliferacji i różnicowania limfocytów T, które są odpowiedzialne za reakcje immunologiczne, w tym odrzucanie przeszczepu. W przypadku choroby takiej jak limfangioleiomiomatoza (LAM), charakteryzującej się nadmierną aktywnością mTOR, sirolimus przez blokadę tego białka, ogranicza proliferację komórek odpowiedzialnych za postęp choroby.

Sirolimus jest stosowany głównie w profilaktyce odrzucania przeszczepów nerkowych u dorosłych pacjentów o niskim do umiarkowanego ryzyku odrzucenia. Zaleca się stosowanie sirolimusu w połączeniu z cyklosporyną i kortykosteroidami przez pierwsze dwa do trzech miesięcy po transplantacji, a następnie kontynuację leczenia sirolimusem po odstawieniu cyklosporyny. Dodatkowo, sirolimus znajduje zastosowanie w leczeniu pacjentów z LAM, rzadką chorobą płuc, która prowadzi do pogorszenia funkcji płucnych.

Badania wykazały, że sirolimus jest bardziej skuteczny niż placebo lub azatiopryna (inny lek immunosupresyjny) w zapobieganiu odrzucaniu przeszczepów nerkowych. W jednym z głównych badań, po 6 miesiącach od transplantacji, odsetek niepowodzeń leczenia (odrzucenie lub utrata nowej nerki, lub śmierć) był niższy u pacjentów leczonych sirolimusem w porównaniu do tych, którzy otrzymywali azatioprynę.

Sirolimus jest szybko wchłaniany po podaniu doustnym, osiągając maksymalne stężenie we krwi w ciągu godziny u zdrowych ochotników, a w ciągu dwóch godzin u pacjentów po przeszczepieniu nerki. Lek jest intensywnie metabolizowany, głównie przez CYP3A4 w jelicie i wątrobie, oraz przez glikoproteinę P w jelicie cienkim. Większość metabolitów sirolimusu jest wydalana z kałem, a mniejsza część z moczem.

Jak każdy lek immunosupresyjny, sirolimus może zwiększać ryzyko infekcji i niektórych nowotworów z powodu obniżenia odporności. Inne możliwe skutki uboczne to m.in. ból głowy, hiperlipidemia, bóle stawów, i trombocytopenia. Dlatego też, monitorowanie poziomu leku we krwi oraz regularne badania kontrolne są niezbędne podczas terapii sirolimusem.