Glukarpidaza to rekombinowany enzym bakteryjny, który hydrolizuje (rozkłada) resztę glutaminianu z kwasu foliowego i podobnych cząsteczek, takich jak metotreksat. Enzym ten przekształca metotreksat do jego nieaktywnych metabolitów: kwasu 4-amino-4-deoksy-N10-metylopteroilowego (DAMPA) i glutaminianu. Ponieważ te metabolity są przetwarzane przez wątrobę, glukarpidaza zapewnia alternatywną drogę eliminacji metotreksatu u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek.
Glukarpidaza jest stosowana w celu zmniejszenia toksycznego stężenia metotreksatu w osoczu u dorosłych i dzieci (w wieku od 28 dni) w przypadkach gdy:
Metotreksat to lek przeciwnowotworowy, który w dużych dawkach może osiągać toksyczne stężenia, szczególnie gdy nerki nie pracują prawidłowo. Glukarpidaza działa poprzez:
Warto zauważyć, że glukarpidaza nie przenika przez błony komórkowe ze względu na swój duży rozmiar, więc nie przeciwdziała wewnątrzkomórkowemu działaniu przeciwnowotworowemu metotreksatu.
Zaleca się podanie glukarpidazy, gdy poziom metotreksatu w osoczu przekracza przewidywane wartości. Najlepiej podać ją w ciągu 60 godzin od rozpoczęcia wlewu metotreksatu, choć badania pokazują, że może być skuteczna również po upływie tego czasu.
Lekarz określi, czy potrzebne jest podanie glukarpidazy, mierząc poziom metotreksatu w osoczu i oceniając funkcję nerek.
Standardowa dawka to 50 jednostek na kilogram masy ciała, podawana jako pojedyncze wstrzyknięcie dożylne (bolus) w ciągu 5 minut. Po rozpoznaniu opóźnionej eliminacji metotreksatu lub ryzyka jego toksyczności, glukarpidazę należy podać jak najszybciej.
Kwas folinowy (leukoworyna) jest często stosowany jako „ratunek” przy terapii metotreksatem, ale może konkurować z metotreksatem o miejsca wiązania z glukarpidazą. Dlatego:
Po podaniu glukarpidazy ważne jest monitorowanie:
Najczęstsze działania niepożądane związane z glukarpidazą to:
Rzadziej występujące działania niepożądane obejmują:
W bardzo rzadkich przypadkach mogą wystąpić reakcje anafilaktyczne, tachykardia, krystaluria (obecność kryształów w moczu) lub reakcje w miejscu wstrzyknięcia.
W badaniach klinicznych wykazano, że glukarpidaza powoduje szybkie i znaczące zmniejszenie stężenia metotreksatu w osoczu. U około 61,5% pacjentów osiągnięto klinicznie istotną redukcję stężenia metotreksatu do poziomu ≤1 µmol/l po podaniu glukarpidazy.
U pacjentów z zaburzeniami czynności nerek spowodowanymi metotreksatem, u prawie 64% zaobserwowano poprawę funkcji nerek po zastosowaniu glukarpidazy.
Glukarpidaza może być stosowana u dzieci w wieku od 28 dni. Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania glukarpidazy u dzieci poniżej 28 dni nie zostały ustalone.
Glukarpidaza jest cennym lekiem ratunkowym w przypadkach toksyczności metotreksatu, szczególnie u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek. Szybkie działanie enzymu pozwala na znaczące obniżenie poziomu metotreksatu w krwiobiegu, co może zapobiec poważnym powikłaniom lub nawet uratować życie. Właściwe monitorowanie stężenia metotreksatu po podaniu glukarpidazy oraz odpowiednie dostosowanie leczenia uzupełniającego kwasem folinowym są kluczowe dla skuteczności terapii.
Voraxaze to specjalistyczny lek zawierający glukarpidazę, przeznaczony do szybkiego obniżania stężenia metotreksatu u pacjentów, u których występuje ryzyko ciężkich działań niepożądanych. Dzięki skutecznemu rozkładowi metotreksatu we krwi, Voraxaze pomaga kontrolować i zapobiegać nasileniu działań niepożądanych związanych z leczeniem przeciwnowotworowym.
