Trastuzumab derukstekan

Trastuzumab derukstekan jest nowoczesnym lekiem stosowanym w terapii przeciwnowotworowej. Jest to koniugat przeciwciała z lekiem (ADC), który składa się z humanizowanego przeciwciała monoklonalnego skierowanego przeciwko białku HER2, połączonego z inhibitorem topoizomerazy I (derukstekanem). Przeciwciało to ma taką samą sekwencję aminokwasową jak trastuzumab, który jest znanym lekiem stosowanym w terapii nowotworów HER2-dodatnich.

Ta wyjątkowa budowa sprawia, że trastuzumab derukstekan działa jak „koń trojański” – przeciwciało rozpoznaje i wiąże się z komórkami nowotworowymi, które mają na swojej powierzchni białko HER2, a następnie lek jest uwalniany wewnątrz tych komórek, powodując ich zniszczenie.

Wskazania do stosowania

Trastuzumab derukstekan jest stosowany w leczeniu:

  1. Raka piersi:
    • HER2-dodatniego raka piersi, nieoperacyjnego lub przerzutowego, u dorosłych pacjentów, którzy otrzymali wcześniej jeden lub więcej schematów leczenia opartych na anty-HER2
    • Raka piersi z niską ekspresją HER2, nieoperacyjnego lub przerzutowego, u dorosłych pacjentów, którzy otrzymali wcześniej chemioterapię
  2. Niedrobnokomórkowego raka płuca (NDRP):
    • Zaawansowanego NDRP z mutacją aktywującą w genie HER2, który wymaga leczenia systemowego po chemioterapii opartej na pochodnych platyny
  3. Raka żołądka:
    • HER2-dodatniego zaawansowanego gruczolakoraka żołądka lub połączenia żołądkowo-przełykowego u dorosłych pacjentów, którzy otrzymali wcześniej leczenie oparte na trastuzumabie

Jak działa trastuzumab derukstekan?

Trastuzumab derukstekan działa na kilku poziomach:

  1. Celowane rozpoznawanie komórek nowotworowych – przeciwciało anty-HER2 wiąże się specyficznie z białkami HER2 na powierzchni komórek nowotworowych
  2. Internalizacja kompleksu – po związaniu się z receptorem HER2, kompleks zostaje wchłonięty do wnętrza komórki nowotworowej
  3. Uwolnienie leku cytotoksycznego – wewnątrz komórki, enzymy lizosomalne rozszczepiają łącznik między przeciwciałem a lekiem, uwalniając derukstekan (inhibitor topoizomerazy I)
  4. Zniszczenie DNA i śmierć komórki – uwolniony derukstekan uszkadza DNA komórki nowotworowej, co prowadzi do jej śmierci przez apoptozę
  5. Działanie na komórki sąsiednie – po uwolnieniu, derukstekan może również przenikać przez błonę komórkową i oddziaływać na sąsiednie komórki nowotworowe, nawet te, które mogą mieć niższą ekspresję HER2

Dawkowanie i sposób podawania

Trastuzumab derukstekan podawany jest we wlewie dożylnym, a dawkowanie zależy od rodzaju nowotworu:

  • Rak piersi i NDRP: 5,4 mg/kg masy ciała co 3 tygodnie
  • Rak żołądka: 6,4 mg/kg masy ciała co 3 tygodnie

Pierwszą dawkę podaje się w 90-minutowym wlewie. Jeśli pierwszy wlew jest dobrze tolerowany, kolejne dawki można podawać w 30-minutowych wlewach.

Leczenie kontynuuje się do czasu progresji choroby lub wystąpienia nieakceptowalnej toksyczności.

Możliwe działania niepożądane

Najczęstsze działania niepożądane związane z trastuzumabem derukstekanem to:

  • Bardzo często występujące (u więcej niż 1 na 10 pacjentów):
    • Nudności, wymioty, zaparcia, biegunka
    • Zmęczenie
    • Zmniejszenie łaknienia
    • Łysienie
    • Niedokrwistość, neutropenia (zmniejszenie liczby krwinek białych)
    • Małopłytkowość (zmniejszenie liczby płytek krwi)
    • Bóle mięśniowo-szkieletowe
    • Zwiększona aktywność enzymów wątrobowych
  • Poważne działania niepożądane:
    • Śródmiąższowa choroba płuc/nieinfekcyjne zapalenie płuc – może być ciężkim, a nawet śmiertelnym powikłaniem, wymagającym szczególnej uwagi
    • Zmniejszenie frakcji wyrzutowej lewej komory serca – lek może wpływać na pracę serca
    • Neutropenia i gorączka neutropeniczna

Śródmiąższowa choroba płuc/nieinfekcyjne zapalenie płuc

Szczególną uwagę należy zwrócić na możliwość wystąpienia śródmiąższowej choroby płuc lub nieinfekcyjnego zapalenia płuc podczas leczenia trastuzumabem derukstekanem. Te powikłania mogą być poważne i potencjalnie zagrażające życiu.

Pacjenci powinni natychmiast zgłaszać lekarzowi:

  • Kaszel
  • Duszność
  • Gorączkę
  • Wszelkie nowe lub nasilające się objawy ze strony układu oddechowego

W przypadku podejrzenia śródmiąższowej choroby płuc należy przeprowadzić badania obrazowe (najlepiej tomografię komputerową), a leczenie trastuzumabem derukstekanem może zostać wstrzymane lub całkowicie przerwane, w zależności od ciężkości objawów.

Monitorowanie podczas leczenia

Podczas leczenia trastuzumabem derukstekanem konieczne jest regularne monitorowanie:

  1. Morfologii krwi – przed rozpoczęciem leczenia, przed każdym podaniem leku oraz w razie wskazań klinicznych, w celu wykrycia neutropenii, niedokrwistości lub małopłytkowości
  2. Funkcji serca – przed rozpoczęciem leczenia i regularnie w trakcie terapii należy wykonywać badania oceniające czynność serca (echokardiogram lub badanie MUGA)
  3. Czynności płuc – pacjentów należy obserwować pod kątem objawów śródmiąższowej choroby płuc lub nieinfekcyjnego zapalenia płuc
  4. Funkcji wątroby – należy regularnie monitorować aktywność enzymów wątrobowych

Szczególne grupy pacjentów

  • Osoby starsze (≥65 lat): Nie ma konieczności dostosowania dawki, jednak pacjenci w wieku podeszłym mogą być bardziej narażeni na działania niepożądane.
  • Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek: Łagodne lub umiarkowane zaburzenia czynności nerek nie wymagają dostosowania dawki. Brakuje danych dotyczących pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek.
  • Pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby: Nie ma konieczności dostosowania dawki u pacjentów z łagodnymi zaburzeniami czynności wątroby. Należy zachować ostrożność u pacjentów z umiarkowanymi lub ciężkimi zaburzeniami czynności wątroby.
  • Ciąża i karmienie piersią: Trastuzumab derukstekan może powodować uszkodzenie płodu. Kobiety w wieku rozrodczym powinny stosować skuteczną antykoncepcję podczas leczenia i przez co najmniej 7 miesięcy po jego zakończeniu. Nie należy karmić piersią podczas leczenia i przez 7 miesięcy po przyjęciu ostatniej dawki.

Podsumowanie

Trastuzumab derukstekan stanowi ważny postęp w leczeniu nowotworów z ekspresją HER2 lub z niską ekspresją HER2. Dzięki swojemu unikalnemu mechanizmowi działania, lek ten może być skuteczny nawet u pacjentów, którzy nie odpowiadają na wcześniejsze terapie anty-HER2.

Kluczowe jest jednak ścisłe monitorowanie pacjentów podczas leczenia, zwłaszcza pod kątem śródmiąższowej choroby płuc, zaburzeń czynności serca i hematologicznych działań niepożądanych. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie postępowanie w przypadku działań niepożądanych są istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa i skuteczności leczenia.

Spis leków zawierających substancję Trastuzumab derukstekan:


Enhertu

Enhertu to lek przeciwnowotworowy zawierający trastuzumab derukstekan. Składa się z przeciwciała monoklonalnego, które wiąże się z komórkami HER2-dodatnimi oraz DXd, substancji niszczącej komórki nowotworowe. DXd przenika do komórek HER2-dodatnich i je niszczy.

Enhertu jest stosowany w leczeniu dorosłych z HER2-dodatnim rakiem piersi, który rozprzestrzenił się lub nie można go usunąć chirurgicznie, oraz rakiem piersi z niską ekspresją HER2. Stosowany jest również w niedrobnokomórkowym raku płuca z mutacją HER2 oraz HER2-dodatnim rakiem żołądka, który rozprzestrzenił się na inne części ciała.