Kalcytriol to organiczny związek chemiczny, który jest aktywną formą witaminy D3. Powstaje przez hydroksylację witaminy D3 w pozycji 25 w wątrobie przez hydroksylazę 25-hydroksykalcyferolu i w pozycji 1 w nerkach. Witamina D może być również hydroksylowana w pozycjach 24 i 25, ale taka forma jest mniej aktywna.
Kalcytriol jest hormonem zwierzęcym kontrolującym gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu. Powoduje zwiększenie absorpcji wapnia i fosforanów w układzie pokarmowym, zwiększenie ich absorpcji zwrotnej w kanalikach nerkowych, a jednocześnie hamuje wydzielanie parathormonu (PTH). Wzmaga resorpcję kości (co przyspiesza ich przebudowę). Jest powszechnie stosowany w leczeniu hipokalcemii i osteoporozy. Okres półtrwania kalcytriolu wynosi 15 h.
Biosynteza 1,25-dihydroksycholekalcyferol powstaje w nerkach wskutek 1-α-hydroksylacji 25-OH-D3. 1-α-hydroksylacja jest zwiększana poprzez aktywność PTH. Jest najbardziej aktywny biologicznie spośród metabolitów witaminy D.
Właściwości fizykochemiczne kalcytriolu obejmują białe lub prawie białe kryształy, praktycznie nierozpuszczalne w wodzie, łatwo rozpuszczalne w etanolu, o temperaturze topnienia 113 °C. Wzór sumaryczny to C27H44O3, a masa molowa wynosi 416,64 g/mol.
Detriol to lek zawierający kalcytriol, który jest biologicznie aktywną formą witaminy D3. Jest stosowany w leczeniu zaburzeń metabolizmu wapnia związanych z ciężką lub postępującą wtórną nadczynnością przytarczyc, hipokalcemią spowodowaną niedoczynnością przytarczyc lub dziedziczną krzywicą hipofosfatemiczną. Detriol może być podawany doustnie lub dożylnie. Jest dostępny na receptę.
