Pretomanid

Pretomanid to substancja czynna stosowana w leczeniu gruźlicy, szczególnie tych jej postaci, które są oporne na wiele innych leków. Jest to nowoczesny lek przeciwprątkowy należący do grupy nitroimidazoli. Pretomanid został opracowany specjalnie do walki z opornymi formami gruźlicy, które są trudne do leczenia standardowymi terapiami.

Wskazania do stosowania

Pretomanid jest wskazany do stosowania wyłącznie w skojarzeniu z dwoma innymi lekami – bedakiliną i linezolidem. Ten trójlekowy schemat jest przeznaczony dla osób dorosłych z:

• Gruźlicą płuc wywołaną przez bakterie oporne na izoniazyd, ryfampicynę, fluorochinolony i drugi rzut leków przeciwbakteryjnych do wstrzykiwań (gruźlica o rozszerzonej lekooporności)
• Gruźlicą płuc wywołaną przez bakterie oporne zarówno na izoniazyd, jak i ryfampicynę, u pacjentów, którzy nie tolerują standardowego leczenia lub nie reagują na nie

Ważne: Pretomanid należy stosować zawsze w połączeniu z dwoma pozostałymi lekami, nigdy samodzielnie.

Jak działa pretomanid?

Mechanizm działania pretomanidu jest dwojaki:

1. W warunkach tlenowych (z dostępem tlenu) – hamuje syntezę lipidów w ścianie komórkowej prątków gruźlicy
2. W warunkach beztlenowych – generuje reaktywne formy tlenu, które niszczą komórki bakteryjne

Do aktywacji pretomanidu wewnątrz bakterii niezbędne są specyficzne enzymy prątkowe. Jest to ważne, ponieważ dzięki temu lek działa wybiórczo na bakterie gruźlicy, a nie na prawidłowe komórki pacjenta.

Dawkowanie

Standardowa dawka pretomanidu to 200 mg (jedna tabletka) przyjmowana raz na dobę przez 26 tygodni (około 6 miesięcy). Lek należy przyjmować razem z posiłkiem, co zwiększa jego wchłanianie.

Pretomanid musi być zawsze podawany w skojarzeniu z:

• Bedakiliną (400 mg raz na dobę przez 2 tygodnie, a następnie 200 mg 3 razy na tydzień)
• Linezolidem (600 mg na dobę)

U pacjentów, którzy po 26 tygodniach nie wykazują odpowiedniej reakcji na leczenie, można rozważyć wydłużenie terapii, jednak decyzja ta musi być podejmowana indywidualnie.

Ważne: Leczenie pretomanidem powinien rozpoczynać i nadzorować lekarz z doświadczeniem w leczeniu gruźlicy lekoopornej.

Możliwe działania niepożądane

Podczas stosowania pretomanidu w skojarzeniu z bedakiliną i linezolidem mogą wystąpić różne działania niepożądane. Najczęstsze z nich to:

Bardzo często występujące (u więcej niż 1 na 10 pacjentów):

• Nudności i wymioty
• Zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych
• Neuropatia obwodowa (uszkodzenie nerwów objawiające się drętwieniem, mrowieniem, bólem kończyn)
• Zmniejszony apetyt
• Niedokrwistość (niedobór czerwonych krwinek)

Często występujące (u mniej niż 1 na 10 pacjentów):

• Zaburzenia wzroku
• Bóle głowy i zawroty głowy
• Zaburzenia żołądkowo-jelitowe (ból brzucha, biegunka, zaparcia)
• Bóle mięśniowo-szkieletowe
• Zmęczenie
• Wydłużenie odstępu QT w EKG (zaburzenie elektrycznej czynności serca)

Szczególnie istotne działania niepożądane:

Toksyczność wątrobowa

Pretomanid może wpływać na wątrobę, dlatego konieczne jest regularne monitorowanie jej funkcji. Należy zgłaszać lekarzowi objawy takie jak: zmęczenie, brak apetytu, nudności, żółtaczka (zażółcenie skóry i białkówek oczu), ciemne zabarwienie moczu, tkliwość lub powiększenie wątroby.

Neuropatia obwodowa i zaburzenia widzenia

Podczas leczenia mogą wystąpić zaburzenia nerwów obwodowych (drętwienie, mrowienie, ból kończyn) oraz problemy ze wzrokiem. Jest to związane głównie z linezolidem, ale wymaga monitorowania podczas całej terapii.

Problemy z krwią

Może wystąpić niedokrwistość, zmniejszenie liczby białych krwinek lub płytek krwi. Lekarz będzie regularnie kontrolował parametry krwi.

Zaburzenia rytmu serca

Schemat leczenia zawierający pretomanid może wydłużać odstęp QT w elektrokardiogramie (EKG), co może prowadzić do zaburzeń rytmu serca. Regularne badania EKG są konieczne podczas terapii.

Przeciwwskazania

Pretomanidu nie powinny stosować osoby, które:

• Są uczulone na pretomanid, inne nitroimidazole lub którykolwiek składnik leku
• Są w ciąży lub karmią piersią, chyba że korzyści przewyższają ryzyko
• Mają ciężkie zaburzenia czynności wątroby lub nerek

Interakcje z innymi lekami

Pretomanid może wchodzić w interakcje z wieloma innymi lekami. Szczególnie ważne są:

• Induktory CYP3A4 (np. ryfampicyna, karbamazepina, fenytoina, zioło dziurawca) – mogą zmniejszać skuteczność pretomanidu
• Leki będące substratami OAT3, OATP1B3, P-gp i BCRP – pretomanid może zwiększać ich stężenie we krwi

Zawsze należy informować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, w tym o preparatach dostępnych bez recepty i suplementach ziołowych.

Monitorowanie podczas leczenia

Podczas terapii pretomanidem konieczne jest regularne wykonywanie badań kontrolnych:

• Badania krwi oceniające funkcję wątroby – co tydzień w pierwszym miesiącu, co dwa tygodnie w drugim miesiącu, a następnie raz w miesiącu
• Morfologia krwi – na początku, po dwóch tygodniach, a następnie co miesiąc
• Badanie EKG – przed rozpoczęciem leczenia i co najmniej raz w miesiącu
• Badanie poziomu elektrolitów (potasu, wapnia, magnezu)
• Ocena wzroku w przypadku pojawienia się problemów ze wzrokiem
• Kontrola objawów neuropatii obwodowej

Podsumowanie

Pretomanid to ważny lek w leczeniu opornych form gruźlicy. Zawsze stosuje się go w skojarzeniu z bedakiliną i linezolidem, pod nadzorem doświadczonego lekarza. Mimo potencjalnych działań niepożądanych, schemat zawierający pretomanid daje szansę na wyleczenie pacjentom, którzy nie reagują na standardowe leczenie przeciwgruźlicze. Regularne badania kontrolne i ścisła współpraca z lekarzem są kluczem do bezpiecznego i skutecznego leczenia.