Kozłek lekarski – niezawodny środek na uspokojenie

Kozłek lekarski, zwany inaczej walerianą, występuje na terenie całej Europy jako gatunek pospolity. Rośnie na podmokłych łąkach, mokradłach, brzegach rzek i jezior, podmokłych lasach i rowach oraz zaroślach. Roślina osiąga wysokość do 150 cm, kwiaty o kolorze białym lub jasnoróżowym rosną na szczycie łodyg, zebrane w baldachim, natomiast owocem jest podłużny orzeszek. Kozłek uprawiany jest w celach leczniczych na żyznych, bogatych w wapń, organicznych glebach i terenach wilgotnych.

Właściwości kozłka lekarskiego

Kozłek lekarski swoje rozluźniające i zmniejszające napięcie właściwości zawdzięcza obecności waleropotriat, które są związkami organicznymi, łatwiej rozpuszczającym się w alkoholu niż w wodzie, dlatego też walerianę częściej stosuje się w formie nalewki niż naparu. Działanie lecznicze waleriany uzależnione jest także od temperatury suszenia korzenia i kłączy – musi być ona nie wyższa niż 35 stopni Celsjusza, gdyż suszenie w zbyt wysokiej temperaturze sprawia, iż substancje aktywne, zawarte w roślinie, tracą swoje właściwości lecznicze. Kozłek zawiera również antyoksydacyjne flawonoidy, sole mineralne, kwasy organiczne i olejek eteryczny. Oprócz właściwości uspokajających, nasennych i rozkurczowych, waleriana wykazuje również działanie przeciwdrgawkowe, przez co bywa stosowana jako środek wspomagający psychotropy.

Zastosowanie kozłka

Do celów leczniczych stosuje się korzeń rośliny w formie naparu bądź nalewki. Kozłek lekarski znalazł zastosowanie jako środek uspokajający, nasenny i rozluźniający. Polecana jest osobom ze wzmożoną pobudliwością i nerwowym, przy trudnościach w zasypianiu, stanach lękowych i niepokoju, obsesjach, podnieceniu, poczuciu zagrożenia i napięcia. Zmniejsza dolegliwości na tle nerwowym, takie jak przyspieszone tętno, bezsenność, zawroty głowy czy problemy z koncentracją. Dodany do kąpieli działa odprężająco i relaksująco, koi nerwy, a także działa rozkurczowo na moczowody i przewody żółciowe. Roślina wykazuje zdolności do rozkurczania mięśni gładkich ścian przewodu pokarmowego, z tego powodu wykorzystywana jest do łagodzenia skurczów żołądka i jelit oraz wszelkich schorzeń układu pokarmowego. Ze względu na działanie rozkurczowe, używany jest przy bolesnych menstruacjach. Stosowanie waleriany przed snem pozwala pozbyć się problemu niespokojnych nóg oraz niespokojnego, przerywanego snu, a nawet bezsenności.

Kozłek lepszy niż leki?

W przeciwieństwie do leków psychoaktywnych i przeciwdziałających schorzeniom na tle nerwicowym, kozłek lekarski nie przejawia skutków niepożądanych ani nie uzależnia, jest więc bezpieczny w stosowaniu i dawkowaniu. Wpływa pozytywnie na układ krwionośny, zwiększając przepływ krwi w naczyniach wieńcowych i zapobiegając arytmii oraz obniżając ciśnienie. Ponadto, ze względu na gorzki smak, wzmaga wydzielanie śliny, przez co pobudza apetyt i wspomaga wydzielanie soków żołądkowych oraz trawienie.

Wykorzystanie w kuchni

Oprócz walorów leczniczych, kozłek lekarski wykazuje również walory smakowe, używany jest więc w kuchni jako dodatek do sałatek, zapiekanek warzywnych, farszów, dań mięsnych i mącznych oraz potraw ziołowych czy deserów.