Zaledwie 5% nosicieli Wirusowego Zapalenia Wątroby typu C (HCV) zdaje sobie sprawę ze swojej choroby, a większość zakażeń Zapaleniem Wątroby typu B (HBV) pozostaje niewykrytych. Specjaliści podkreślają, że świadomość Polaków w zakresie WZW jest alarmująco niska. Tymczasem WZW typu C może rozwijać się całymi latami.
Jest to czas wystarczający, by w razie wykrycia choroby, przeprowadzić jej skuteczne leczenie. Co powinniśmy wiedzieć na temat WZW typu B i C? Jakie kroki podejmować, by zabezpieczyć się na wypadek jej wystąpienia?
19 maja każdego roku obchodzony jest Światowy Dzień WZW. Jest to czas, kiedy na całym świecie odbywają się konferencje i spotkania dotyczące tej choroby. Media pisane publikują wtedy szereg pomocnych artykułów, a stacje telewizyjne emitują uświadamiające programy. Postęp w uświadamianiu społeczeństwa na temat WZW jest mimo to nadal niezadowalający. Większości z nas wydaje się, że choroba jest na tyle rzadka, że szanse na zapadnięcie na nią są minimalne, a nawet żadne. To typowy błąd, który w wielu przypadkach kosztuje nas wiele problemów.
Zapalenie wątroby WZW — czym grożą choroby wątroby?
WZW, za które odpowiedzialne są wirusy hepatotropowe (atakujące wątrobę), wywołujące wirusowe zapalenie wątroby. Choć dla wielu czytelników będzie to zaskoczeniem, żółtaczka jest stosunkowo rzadkim objawem WZW. Eksperci mówią nawet, że używanie sformułowania „żółtaczka zakaźna” należy odstawić do lamusa. Dziś mówimy po prostu o wirusowym zapaleniu wątroby (w skrócie WZW). Wynika to z faktu, że najczęściej objawia się ono bezżółtaczkowo, co doskonale oddaje stosunek 7:1 (bezżółtaczkowe vs żółtaczkowe).
U części chorych na zapalenie wątroby typu B zakażenie przechodzi w chorobę przewlekłą. Onkogenna odmiana wirusa B prowadzi nawet do rozwinięcia się raka wątroby. Za późno wykryte, a w związku z tym nieleczone HBV w 20-30% przypadków skutkuje marskością wątroby, która u 5% pacjentów przeradza się w trudny w leczeniu nowotwór.
Jak wspominaliśmy na początku tekstu, zapalenie wątroby typu B jest chorobą, z którą możemy przeżyć wiele lat, nie czując jej objawów. Brak wystawionej w porę diagnozy prowadzi zwykle do niewydolności wątroby, której ostra forma ma zwykle niezwykle dramatyczny przebieg. Choć częstość jej występowania nie przekracza 5%, to śmiertelność może sięgać nawet 80%. Te wielkie liczby wiążą się z poważnymi zaburzeniami układu krążenia i ośrodkowego układu nerwowego, zaburzeniami metabolicznymi i gwałtownym rozwojem niewydolności nerek.
Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych w leczeniu chorób układu pokarmowego: leki na wrzody żołądka i dwunastnicy (Pylera, Lanzul, Emanera. Quamatel), leki na chorobę Leśniowskiego-Crohna / zapalenia jelit (Hyrimoz, Hulio, Asamax, Entyvio), oczyszczanie jelit (Citrafleet), leczenie biegunek (Stoperan, Loperamid APTEO MED, Loperamid WZF, Nifuroksazyd Aflofarm, Nifuroksazyd Polfarmex, Carbo Medicinalis MF, Hidrasec, Enterol), leki na zgagę (Bioprazol Bio Max) leki przeczyszczające (Dulcobis, Pikopil), inne dolegliwości układu pokarmowego (Prokit, Zulbex, Dexilant, Trimesan, Salaza, Debretin, Ircolon, Raphacholin C).
Wirusowe zapalenie wątroby typu B
WZW typu B to ostra zapalna choroba miąższu wątroby, której bezpośrednią przyczyną jest zakażenie przez HBV. Może ono przybrać dwie postacie: ostrą lub przewlekłą. Ta druga dotyka maksymalnie 5% dorosłych, skupiając się raczej na dzieciach przed 5. rokiem życia (30-50%) i niemowlętach (nawet 90%) niemowląt zakażanych przez matki. Wirus będący przyczyną WZW typu B przenosi się przez kontakt z płynami ustrojowymi lub zakażoną krwią. Rzadszą drogą jest kontakt płciowy, bowiem dotyczy wyłącznie osób niezaszczepionych, które prowadzą ponadprzeciętną aktywność seksualną i często zmieniają partnerów.
Trzecią drogą są zabiegi medyczne, kosmetyczne, dentystyczne lub chirurgiczne. Wirusem HPV można się zakazić również podczas wizyty w studiu tatuażu lub podczas zabiegu piercingu. Idealnym środowiskiem do rozprzestrzeniania się wirusa są zwykle niskie standardy higieny panujące w placówce lub zakładzie świadczącym usługę.
WZW typu B – objawy
Objawy zwiastunowe WZW typu B można zwykle pomylić z grypą. Chorego bolą mięśnie i stawy, uskarża się na wysoką temperaturę i ponadprzeciętne zmęczenie. Często do objawów dołącza ból brzucha, nudności i brak apetytu.
Zaawansowane wirusowe WZW typu B może objawiać się m.in.: moczem o ciemniejsszej barwie, zbyt jasnym stolcem, powiększeniem wątroby i śledziony i żółtaczką. Bywa, że u chorego rejestruje się zaburzenia w EKG, anemię i zapalenie trzustki. Przewlekłe WZW typu B charakteryzuje się zanikiem symptomów klinicznych, co często prowadzi do zaniechania leczenia, a w efekcie marskości wątroby.
WZW typu B – leczenie
Na początek zła wiadomość: medycyna nie zna kuracji, która pozwoliłaby na wyeliminowanie z organizmu wirusa HBV. Istnieje za to szereg zaleceń, które pozwalają na ograniczenie jego niszczycielskiej działalności i przeciwdziałają dalszym następstwom WZW typu B. Choremu radzi się zwykle, by unikał wzmożonej aktywności fizycznej, nie obciążał wątroby nieodpowiednimi pokarmami oraz trunkami i odpoczywał – najlepiej w łóżku. Dieta powinna być lekkostrawna, a wszelkie używki zupełnie wyeliminowane (żadnego alkoholu, kawy i papierosów!). Zaleca się również przyjmowanie większej ilości płynów.
Przewlekłe WZW typu B leczy się, stosując środki farmakologiczne ograniczające dalszą ekspansję wirusa w organizmie. Wszystkie te działania prowadzą do zminimalizowania możliwości rozwinięcia się marskości wątroby lub nowotworu.
Przede wszystkim jednak ważna jest profilaktyka, czyli m.in.: szczepienie pracowników służby zdrowia oraz pacjentów przed zabiegami o inwazyjnym charakterze (np. operacje), szczepienie ochronne noworodków, zanim zostaną wypisane ze szpitala, badanie krwi dawców, rejestracja każdego przypadku, sterylizacja lub używanie jednorazowego sprzętu medycznego, korzystanie z jednorazowych rękawiczek ochronnych, wymiana igieł służących do robienia tatuaży itd.
Wirusowe Zapalenie Wątroby typu C
Spośród sześciu podtypów wirusa HCV, który wywołuje WZW typu C, w Polsce najpowszechniejszy jest podtyp b genotypu 1 (75% zakażeń) – jest on jednocześnie najtrudniejszy w leczeniu. Zakażenie wirusem przechodzi bezobjawowo, co pozwala ostremu zapaleniu błyskawicznie przybierać postać przewlekłą, która w wielu przypadkach kończy się marskością wątroby, a nawet nowotworem. Co gorsza, wciąż nie wynaleziono szczepionki, która stawiłaby czoło tej chorobie.
WZW typu C w blisko 20% przypadków prowadzi do ostrego zapalenia wątroby, które w większości przypadków da się wyleczyć. Niestety, u ok. 35% pacjentów dochodzi do przewlekłego zapalenie wątroby, a w końcu marskości i nowotworu wątroby.
Do zakażenia WZW typu C dochodzi bardzo często podczas przetaczania krwi, niedopilnowania higieny podczas inwazyjnych zabiegów medycznych lub kontaktów płciowych (choć w mniejszym stopniu niż w przypadku WZW typu B). Niewielkie jest natomiast prawdopodobieństwo przeniesienia wirusa z matki na dziecko podczas karmienia piersią.
Ryzyko zakażenia WZW typu B dotyka najczęściej pracowników służb medycznych, narkomanów, osób po zabiegu transfuzji przetoczono krew, osób prowadzących bogate życie seksualne z częstą zmianą partnerów (niezależnie od orientacji seksualnej), osób cierpiących na hemofilię, u których konieczne jest podawanie czynników krzepnięcia pobieranych z krwi, osób narażonych na częsty kontakt z nosicielem WZW typu C.
WZW typu C – objawy
Przebieg WZW typu C może zostać zupełnie przeoczony, bowiem choroba charakteryzuje się niemal absolutną bezobjawowością. Jest to nie lada problem, ponieważ w większości przypadków diagnoza zostaje wystawiona stanowczo za późno. Jedynie 35% pacjentów zapada na żółtaczkę poprzedzoną objawami do złudzenia przypominającymi grypę, co stanowi wystarczający sygnał, że warto zacząć leczenie. Tymczasem aż w 50% zachorowań przechodzi w przewlekłą postać WZW typu C. Pacjent uskarża się wtedy na ogólne osłabienie, bóle mięśni, problemy z czuciem i dokuczliwy świąd.
Nazwa choroby – leczenie
Podobnie jak w przypadku WZW typu B, na próżno szukać leku, który doprowadziłby do pozbycia się wirusa z organizmu. Do walki z WZW typu C wykorzystuje się interferon alfa i rybawirynę, które powstrzymują rozmnażanie się HCV i zapobiegają rozwinięciu się marskości wątroby i nowotworu.
Osobom zakażonym wirusem HCV zaleca się radykalne odstawienie alkoholu, który jest jedną z głównych przyczyn uszkodzeń wątrobY i prowadzi do jej marskości. Odradza się również kontynuowania stosunków seksualnych z wieloma przygodnymi partnerami. Marskość wątroby może skutkować niewydolnością narządu, a w końcu do śmierci pacjenta (jeżeli w porę nie podejmie się leczenia). U osób z chorobą alkoholową marskość wątroby często ewoluuje w nowotwór, którego leczenie w najlepszym wypadku daje maksymalnie 50% szans na przeżycie (nieleczony ledwie 3%). Ciężka marskość wątroby często prowadzi do konieczności przeszczepu narządu.
Innymi powikłaniami związanymi z WZW typu C są schorzenia, które nie dotyczą bezpośrednio wątroby. Wśród nich wyróżnić możemy neuropatię (uszkodzenie nerwów obwodowych), zapalenie naczyń oraz zapalenie kłębuszków nerwowych.
Profilaktyka chorób wątroby
Około 1/3 ludności świata cierpi dziś na Wirusowe Zapalenie Wątroby typu B, 93% dzieci przed 15 rokiem życia nie posiada przeciwciał, które chroniłyby je przed zakażeniem, a do zainfekowania wystarczy zaledwie jedna kropla krwi. Tak naprawdę niewiele potrzeba, by zarazić się HBV, tymczasem jego odporność na czynniki fizyko-chemiczne jest ogromna. Nie potrzeba wielkiej ilości wirusa w wydzielinach, by dołączyć do chorych na WZW. Nieleczone bądź niemożliwe do wyleczenia zapalenie wątroby jest przyczajonym zabójcą – potrafi czekać nawet 25 lat, by przerodzić się w końcu w marskość wątroby, natomiast po 30 latach może dojść do rozwoju raka wątrobowokomorkowego.
Specjaliści zalecają wykonywanie okresowych badań HBsAg. oraz testów biochemicznych. Osoby zaszczepione mogą sprawdzać co jakiś czas stężenie przeciwciał anty-HBS w organizmie. Jeżeli ich poziom znajdzie się poniżej wartości ochronnej, konieczne będzie zaaplikowanie tzw. dawki przypominającej.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła:
- http://www.medonet.pl/zdrowie/wiadomosci,eksperci–wiekszosc-chorych-na-wzw-b-i-c-to-nieswiadomi-nosiciele,artykul,1612299.html
- https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/50970,ostra-niewydolnosc-watroby
- http://www.prometeusze.pl/hepatotropowe-wirusy/
- https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/uklad-pokarmowy/wirusowe-zapalenie-watroby-wzw-aa-RF7q-4TxH-tpsM.html
- http://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-zakazne,wirusowe-zapalenie-watroby-typu-c—objawy-i-leczenie-wzw-c,artykul,1582816.html
- https://www.zoltytydzien.pl/co_to_jest_wzw/wzw_typu_a_i_b_w_polsce.aspx
Naszych publikacji nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję indywidualnie w porozumieniu z pacjentem.
Zobacz także spis leków stosowanych w gastrologii. Znajdziesz tu między innymi wykaz leków na biegunkę, leki stosowane w leczeniu niestrawności, lekarstwa na wzdęcia, preparaty stosowane w chorobie Leśniowskiego-Crohna a także leki na wrzody żołądka oraz leki stosowane w chorobach wątroby. Męczy Cię zgaga? Sprawdź listę leków na refluks.