Osoba chora zrobi wszystko, aby skrócić czas choroby i szybciej wrócić do zdrowia. W większości przypadków wiąże się to z przyjmowaniem wielu leków często o tym samym składzie, co może wiązać się powstaniem groźnych interakcji między składnikami leków, przedawkowaniem jednej lub kilku substancji leczniczych, a nawet uzależnieniem. Jakie leki bez recepty mogą powodować uzależnienie? Czy jest to groźne dla naszego zdrowia? Jak się chronić przed uzależnieniem?
Polacy coraz częściej leczą się samodzielnie, stosując leki, które są dostępne bez recepty. Zamiast wizyty u lekarza wybierają wizytę w aptece, wykupując spore ilości leków i suplementów diety. Jednak jak wynika z badań, ponad połowa Polaków nie konsultuje przyjęcia leku, który stosuje po raz pierwszy z lekarzem, a około 20% nie przestrzega zalecanej dawki znajdującej się na opakowaniu lub w ulotce. Te dane wskazują, że nie zdajemy sobie sprawy jak niebezpieczne może być przyjmowanie leków bez recepty bez żadnej kontroli.
Leki na katar
To grupa leków stosowana w przypadku nieżytu nosa i zatok przynosowych, czyli cieknącego kataru lub zapchanego nosa. Substancją, która może uzależniać w tej grupie leków jest pseudoefedryna – jedna z najniebezpieczniejszych substancji dostępnych bez recepty (Acatar, Sudafed). Stosowanie leków z tą substancją w większej dawce niż zalecana, może powodować euforię, pobudzenie, zwiększać pewność siebie i komunikatywność. Długotrwałe stosowanie powoduje również uzależnienie psychiczne.
Kolejnymi substancjami w tej grupie są ksylometazolina i oksylometazolina (np. Xylorhin, Nasivin), które występują w postaci popularnych kropli i aerozolu do nosa. Stosowanie preparatów z tymi substancjami przez dłuższy czas niż 5-7 dni przez dorosłych i 3-5 dni przez dzieci, może powodować katar z odstawienia. Co to jest? Organizm przyzwyczajony do stosowania leków na katar przestaje produkować związki, które w naturalny sposób wspomagają funkcjonowanie błony śluzowej nosa. Im częściej stosuje się krople lub spray, tym mniej tych naturalnych substancji w nosie, co powoduje, że nos puchnie, zatyka się, a węch przestaje działaś prawidłowo. Żeby to naprawić potrzebne jest ciągłe stosowanie leku. W aptecznej praktyce nie brakuje pacjentów, które od kilku lat przychodzą po krople, bo nie potrafią bez nich normalnie funkcjonować.
Leki na kaszel
To kolejna grupa, która może powodować uzależnienie. Wśród niej znajdziemy m.in. dekstrometorfan (np. Gripex, Dexapini syrop), który występuje w lekach złożonych na przeziębienie. Spożycie ilości większej niż zalecana może powodować różne objawy w zależności od predyspozycji genetycznych i zastosowanej dawki. Najczęściej może pojawić się pobudzenie, zaburzenia mowy, halucynacje, zaburzenia pamięci czy niezborność ruchowa. Substancja powoduje uzależnienie psychiczne.
Kodeina (Thiocodin, Neoazarina) to kolejna substancja, która może powodować uzależnienie nie tylko psychiczne, ale również fizyczne. Stosowana najczęściej w leczeniu męczącego, suchego kaszlu oraz w złożonych lekach przeciwbólowych. Przedawkowanie może wywołać m.in. euforię, apatię i poprawę nastroju.
Inne leki powodujące uzależnienie
Leków mogących powodować uzależnienie jest bardzo wiele. Oprócz tych najbardziej popularnych (wymienione wyżej) warto wspomnieć również o lekach przeczyszczających (np. bisakodyl, siarczan magnezu), które stosowane często rozleniwiają nasze jelita do tego stopnia, że później ciężko jest się bez nich załatwić. Kolejną grupą leków są inhibitory pompy protonowej (omeprazol, pantoprazol), czyli popularne medykamenty stosowane na zgagę, chorobę wrzodową oraz jako leki osłonowe przy stosowaniu dużych ilości leków. Objawy z tzw. odbicia pojawiają się po około 4 tygodniach ciągłego stosowania, chociaż ulotka zawiera informację o tym, że lek należy przyjmować krótkotrwale. Zwiększone wytwarzanie kwasu solnego w żołądku po odstawieniu tych leków, prowadzi do nasilenia wszystkich objawów z którymi walczyliśmy stosując te leki.
Jak chronić się przed uzależnieniem?
Preparaty dostępne bez recepty nie są całkowicie bezpieczne, dlatego tak ważne jest skonsultowanie naszych wyborów z farmaceutą lub lekarzem pierwszego kontaktu. Ponadto zawsze należy czytać ulotkę i stosować leki zgodnie z zaleceniami producenta. Pamiętaj, że leki pod różnymi nazwami mogą zawierać te same substancje, a przyjmowanie ich w większych ilościach może być niezwykle groźne dla zdrowia.
Pamiętaj: Jeśli chorujesz na choroby przewlekłe np. choroby serca, nadciśnienie, cukrzycę, to stosowanie leków bez recepty bez żadnej kontroli może nasilać lub zmniejszać działanie przyjmowanych przez Ciebie na stałe leków. Ta sytuacja może być groźna dla Twojego zdrowia, a nawet życia.
Naszych publikacji nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję indywidualnie w porozumieniu z pacjentem.
