Zatoki są przestrzeniami, które w warunkach fizjologicznych są wypełnione powietrzem i mają kontakt z jamą nosową. Do najpopularniejszych ich chorób zalicza się zapalenie ostre oraz przewlekłe. Równie często możemy mieć do czynienia z polipami, torbielami, grzybicą lub nowotworami (zarówno złośliwymi, jak i niezłośliwymi) tej części ciała. Jakie objawy daje każda z wymienionych dolegliwości?
Przyczyny problemów z zatokami
Choroby zatok całą cały szereg dokuczliwych objawów, które w znaczący sposób utrudniają normalne funkcjonowanie. Na początkowym etapie wielu pacjentów myli je z oznakami infekcji górnych dróg oddechowych. Bez względu na przyczynę, w większości przypadków ból jest zlokalizowany w okolicy zatok i promieniuje na pozostałe części twarzy. Charakterystyczny dla chorób zatok jest również niedrożność nosa, wyciek oraz zaburzenia węchu.
Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych w leczeniu chorób górnych dróg oddechowych: na ból gardła (Octeangin, Strepsils Intensive, Benevox Control smak cytrynowy, Inovox Express), na grypę (Ebilfumin, Tamivil, Segosana), aerozole na katar (Xylometazolin Teva, Nasic, Otrivin Katar i Zatoki, Envil katar, Orinox HA), suchy kaszel (Acodin, Levopront, Levosol, Solvetusan, Sirupus Pini compositus), mokry kaszel (Mucofortin, ACC Optima, Soledum forte), na zatoki (IBUM Zatoki, Ibum Zatoki Max, Gripex Hot Zatoki), oraz inne leki stosowane w łagodzeniu objawów przeziębienia (Gripex Max, FluControl HOT, Polopiryna S, Gripex Control).
Objawy zapalenia zatok
Najpopularniejszą chorobą zatok jest ich zapalenie, które ze względu na czas trwania podzielić można na ostre oraz przewlekłe. Objawy pierwszej z dolegliwości są gwałtowniejsze i bardziej nasilone. Pacjenci najczęściej skarżą się tutaj na przeszywający, świdrujący i tętniący ból zatok, któremu towarzyszy uczucie rozpierania w czaszce. Charakterystyczna jest także nadwrażliwość na ucisk lub opukiwanie okolicy zajętej zatoki. O ostrym zapaleniu zatok mówi się, gdy dolegliwości trwają do 3 tygodni, a o przewlekłym – kiedy utrzymują się one dłużej niż 6 tygodni.
Ze względu na lokalizację, wyróżnić można kilka różnych rodzajów zapalenia zatok:
- zapalenie zatoki czołowej – pacjent skarży się wówczas na ból w okolicy czoła oraz kąta oczodołu, który nasila się podczas schylania i towarzyszy mu nadwrażliwość podczas ucisku czoła lub opukiwania go, a także uczucie rozpierania,
- zapalenie komórek sitowych i zatoki szczękowej – mamy tu do czynienia z bólem w środkowej części twarzy, przeczulicą skóry twarzy, a niekiedy także bólem połowy głowy po stronie zajętych zatok, co określa się mianem bólu za gałką oczną,
- zapalenie zatoki klinowej – w tym przypadku ból promieniuje do tyłu głowy albo skroni.
Kolejny charakterystyczny objaw zapalenia zatok to wydzielina z nosa, która może być zarówno bezbarwna, jak i żółta, zielona lub z domieszką krwi. Gdy przyczyna zapalenia zatok jest zębopochodna, może być ona również cuchnąca.
W przebiegu zapalenia zatok możemy mieć również do czynienia z zaburzeniami węchu, niedrożnością nosa oraz objawami ogólnymi takimi, jak gorączka, osłabienie czy senność.
Objawy polipów, grzybicy i torbieli
Obecność polipów w zatokach może dawać objawy zbliżone do tych, które towarzyszą zapaleniu. Są one jednak mniej nasilone. Charakterystyczny jest tutaj przewlekły katar, kichanie oraz obustronne upośledzenie drożności nosa. Pojawić mogą się także zaburzenia węchu, spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, kichanie i tępy ból głowy.
Grzybica zatok rozwija się przeważnie na skutek przewlekłego ich zapalenia. Do głównych jej objawów zalicza się ból głowy i okolicy zatok, spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła oraz niedrożność nosa. Oprócz tego, pacjenci odczuwać mogą przykry zapach z nosa i ust.
Torbiele zatok powstają natomiast na skutek utrudnionego odpływu zatok oraz przewlekłego zastoju. Zwykle dotyczą one zatoki czołowej. Do najpopularniejszych objawów zalicza się przemieszczenie gałki ocznej na zewnątrz oraz zaburzenie jej ruchomości. Niekiedy wystąpić mogą także zaburzenia widzenia albo podwójne widzenie.
Nowotwory niezłośliwe zatok
Do grupy niezłośliwych nowotworów zatok zalicza się:
- naczyniaka – towarzyszą mu gwałtowne krwawienia z nosa albo części nosowej gardła, upośledzenie słuchu i oddychania przez nos oraz ból. Dojść może również do przemieszczenia gałki ocznej, zniekształceń nosa zewnętrznego lub wytrzeszczu,
- kostniak – zwykle umiejscawia się on w zatoce czołowej oraz siłowej. Pacjenci skarżą się tutaj na stopniowo nasilający się, przewlekły ból głowy oraz uczucie rozpierania w głowie,
- brodawczak – to rzadki nowotwór zatok przynosowych. Zwykle mają one skłonność do transformacji w nowotwory złośliwe. Do najczęstszych objawów brodawczaka zalicza się krwawienia oraz niedrożność nosa.
Nowotwory złośliwe zatok
Z nowotworami złośliwymi zatok mamy do czynienia rzadko. Objawy pojawiają się tutaj późno, a ich rozpoznanie bywa problematyczne. Do głównych ich objawów zalicza się:
- jednostronny wyciek z nosa,
- jednostronne upośledzenie drożności nosa,
- zaburzenia węchu,
- uczucie rozpierania w głowie,
- cuchnącą, ropno – krwistą wydzielinę z nosa,
- ból głowy.
Gdy guz nacieka okoliczne tkanki, dojść może także do ograniczenia ruchomości gałki ocznej, łzawienia, zaburzeń żucia, wypadania zębów, szczękościsku, obrzęku policzka i powiększania regionalnych węzłów chłonnych.
Naszych publikacji nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję indywidualnie w porozumieniu z pacjentem.
Zobacz także wykaz leków stosowanych w infekcjach górnych dróg oddechowych. Znajdziesz tu między innymi aerozole na katar, pastylki na ból gardła, preparaty przeciwgorączkowe, czy tabletki na zatoki. Jeśli męczy Cię kaszel, polecamy zapoznać się z listą leków na mokry kaszel, oraz leków na suchy kaszel.
Niezmiennie zachęcamy do sczepienia się: szczepionki przeciw grypie, szczepionki przeciw koronawirusowi COVID-19.