Przez zator tętnicy płucnej rozumie się stan, kiedy materiał zatokowy (fragment skrzepu z żył głębokich kończyn dolnych albo miednicy mniejszej) zamyka jej światło. Główne przyczyny jego występowania to urazy i złamania, niedowłady oraz ortopedyczne zabiegi chirurgiczne. Do objawów zalicza się natomiast między innymi ból oraz duszności w klatce piersiowej.
Czym jest zator tętnicy płucnej?
Zator tętnicy płucnej jest stanem, w którym tętnice krążenia płucnego zostają zamknięte przez materiał zatorowy (zwykle jest to fragment zakrzepu powstałego w żyłach głębokich kończyn dolnych albo miednicy mniejszej). Sytuacja ta może doprowadzić do śmierci pacjenta, w związku z czym niezbędna jest szybka diagnostyka i odpowiednia profilaktyka u osób z grupy ryzyka żylnej choroby zakrzepowo – zatorowej.
Materiał zatorowy zwykle stanowi fragment zakrzepu powstałego w żyłach głębokich kończyn dolnych albo miednicy mniejszej. Może się on oderwać i wraz z krwią przez prawy przedsionek i prawą komorę serca dostać się do krążenia płucnego wywołując zatorowość płucną.
Z dużym ryzykiem zatorowości powiązana jest zakrzepica proksymalna, która dotyczy żyły podkolanowej oraz wszystkich żył ulokowanych powyżej aż to żyły głównej dolnej.
Materiałem zatorowym niekiedy może być także powietrze, płyn owodniowy, tkanka tłuszczowa, masy nowotworowe lub ciało obce.
Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych w leczeniu chorób dolnych dróg oddechowych: Budiair, Seebri Breezhaler, Ventolin, Fasenra, Spiolto Respimat, Daxas, Trelegy Ellipta, Nucala, Esbriet, Theospirex, Ofev.
Planujesz rzucić palenie? Zapoznaj się z opiniami o tych produktach: Recigar, Desmoxan, Tabex, Niquitin przezroczysty, Nicorette Classic Gum.
Przyczyny i objawy zatoru płuc
Czynniki ryzyka zatorowości płucnej to czynniki ryzyka rozwoju zakrzepicy żył głębokich. Wyróżnić można tutaj czynniki związane z interwencjami medycznymi – zabiegami ortopedycznymi i zabiegami w obrębie jamy brzusznej oraz obecności cewnika naczyniowego w dużych żyłach. Spore ryzyko skrzepu w płucach może spowodować leczenie przeciwnowotworowe oraz stosowanie doustnej antykoncepcji lub hormonalnej terapii zastępczej.
Głównymi przyczynami zatoru płucnego są urazy (w szczególności wielonarządowe) albo złamania (zwłaszcza kości długich kończyn dolnych albo miednicy). Równie poważny czynnik ryzyka stanowią niedowłady kończyn dolnych oraz udar mózgu. Ryzyko wystąpienia tego stanu potęguje także długotrwałe unieruchomienie, na przykład podczas długich lotów samolotem oraz stany wymagające długotrwałego leczenia takie, jak zapalenie płuc, choroby autoimmunologiczne, niewydolność krążenia lub oddechowa oraz sepsa.
Pacjenci chorujący na nowotwory złośliwe są także w dużym stopniu narażeni na zakrzepicę żył głębokich oraz zatorowość płucną. Przebyta zakrzepica żylna albo zakrzepica żylna w wywiadzie rodzinnym zwiększa ryzyko wystąpienia opisywanej choroby.
Następnym z czynników ryzyka powstania zatoru w tętnicy płucnej jest ucisk na żyłę spowodowany na przykład przez krwiaka lub powiększającą się w czasie ciąży macicę.
Z czynników osobniczych wymienić należy między innymi otyłość oraz wiek – częstość występowania zakrzepicy żył głębokich rośnie wraz z wiekiem.
W 1/3 przypadków zatoru tętnicy płucnej nie udaje się zidentyfikować u pacjenta czynników ryzyka. Mowa wówczas o samoistnej lub idiopatycznej zatorowości płucnej.
Objawy często mają nagły początek. Zwykle mamy tutaj do czynienia z bólem w klatce piersiowej oraz dusznościami. U niektórych osób wystąpić może także suchy kaszel, krwioplucie oraz omdlenia.
Leczenie zatoru w płucach
Kluczową rolę odgrywa w tym przypadku wczesne uruchamianie po zabiegach operacyjnych i przebytych urazach, a także profilaktyczne zażywanie leków przeciwkrzepliwych u pacjentów z czynnikami ryzyka żylnej choroby zakrzepowo – zatorowej.
Leczenie dzieli się tutaj na zabiegowe oraz zachowawcze. Pierwsze z nich stosuje się rzadko. Polega ona na operacyjnym lub wewnątrznaczyniowym usunięciu materiału zatorowego z tętnicy płucnej (nosi ono miano embolektomii). Działanie zachowawcze ma natomiast na celu rozpuszczenie skrzepu w płucach. U pacjentów z zatorowością płucną wysokiego ryzyka, kiedy nie ma żadnych przeciwwskazań, stosuje się leczenie trombolityczne mające na celu rozpuszczenie skrzepu przy pomocy streptokinazy lub alteplazy.
Przeciwwskazaniami do leczenia trombolitycznego są: udar niedokrwienny w przeciągu ostatnich 6 miesięcy, udar krwotoczny, zabieg operacyjny, uraz głowy wykonywany w ciągu ostatnich 3 tygodni, nowotwór ośrodkowego układu nerwowego, skaza krwotoczna, rozwarstwienie aorty lub krwawienie z przewodu pokarmowego w ciągu ostatniego miesiąca.
U chorych mniejszego ryzyka, w zupełności wystarczające może okazać się leczenie heparyną drobnocząsteczkową lub niefrakcjonowaną albo doustnymi preparatami przeciwkrzepliwymi. Przez pierwsze dni terapii należy je przyjmować razem z heparyna, a następnie oznaczyć wskaźnik INR we krwi.
U pacjentów z bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania leków przeciwkrzepliwych oraz u tych, u których taka terapia okazała się nieskuteczna, a ryzyko ponownej zatorowości płucnej jest duże, zaleca się umieszczenie specjalnego filtru w żyle głównej dolnej, co ma na celu zapobiec przedostaniu się oderwanego fragmentu zakrzepu do serca i dalej do tętnicy płucnej.
Długoterminowe leczenie zatoru tętnicy płucnej średniego oraz małego ryzyka trwa 3 miesiące. Wyłącznie w wybranych przypadkach, na przykład u pacjentów z nowotworem złośliwym, stosuje się przewlekłe leczenie przeciwkrzepliwe.
Rokowania
Zator płuc może nieść za sobą bardzo poważne następstwa dotyczące układu oddechowego oraz krążenia. Doprowadzić może on do nadmiernego obciążenia prawej strony serca i w rezultacie do rozstrzeni prawej komory i niewydolności krążenia, wstrząsu oraz niedokrwienia serca, zawału płuca lub przewlekłego nadciśnienia płucnego.
Rokowania w przypadku nieleczonej choroby są uzależnione od stopnia zaawansowania zatoru płucnego. Śmiertelność waha się od 1 procenta w zatorowości niskiego ryzyka do 30 procent w zatorowości wysokiego ryzyka.
Naszych publikacji nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję indywidualnie w porozumieniu z pacjentem.
Zobacz także spis leków stosowanych w leczeniu chorób dolnych dróg oddechowych. Znajdziesz w nim między innymi leki stosowane w leczeniu astmy, lekarstwa na POChP, a także produkty wspomagające rzucenie palenia papierosów.
