Witamina c lewoskrętna – czy naprawdę występuje?

Gdyby przeprowadzić ankietę i zapytać, z czym kojarzy się witamina C, większość osób pewnie odpowie: z odpornością. To właśnie ją poleca się w okresie przeziębieniowym – choć wspieranie układu odpornościowego to nie jedyna jej rola. Tymczasem w ostatnich latach głośno się zrobiło na temat tak zwanej witaminy C lewoskrętnej. O co chodzi i czy rzeczywiście coś takiego istnieje?

Kilka faktów o witaminie C

Zwana inaczej kwasem L-askorbinowym, witamina C jest potrzebna do tego, aby nasz organizm prawidłowo funkcjonował. Niestety – obok naczelnych, świnek morskich i wybranych nietoperzy, należymy do gatunków, które nie są w stanie samodzielnie syntetyzować tej witaminy. Z tego względu konieczne jest jej dostarczanie z zewnątrz, z pożywieniem lub w postaci suplementów.
Witamina C w sporych ilościach występuje w owocach oraz warzywach. Wbrew pozorom, niekoniecznie to cytrusy są jej najlepszym źródłem, choć oczywiście też ją zawierają. Znajdziemy ją m.in. w:

• natce pietruszki,
• truskawkach i czarnych porzeczkach,
• owocach kiwi,
• aceroli,
• brokułach, pomidorach i papryce,
• domowych kiszonkach.

W aptece witaminę C można kupić w postaci tabletek do łykania, pastylek do ssania, preparatów musujących (często również z wapnem). Dla dzieci produkowane są lizaki i inne słodycze z jej zawartością.

Witamina C lewoskrętna: prawda czy wymysł?

Zapewne wielu osobom obiło się o uszy określenie tej witaminy: lewoskrętna. Preparat jest zachwalany ze względu na swoje szczególne, rzekomo „cudowne” właściwości i 100-procentową zawartość witaminy C. Tymczasem okazuje się, że „witamina C lewoskrętna” to tak naprawdę… oksymoron. Nie ma czegoś takiego. Skąd zatem wzięło się to wprowadzające w błąd określenie?

Literka „L” w nazwie witaminy (kwas L-askorbinowy) oznacza tylko tyle, iż grupa hydroksylowa, czyli grupa -OH, znajduje się w cząsteczce tego związku po lewej stronie. Widać to na wzorze projekcyjnym Fischera. Istnieje także kwas D-askorbinowy, w którym grupa -OH znajduje się po prawej stronie. Niestety, ta postać kwasu nie jest witaminą C, gdyż nie ma w niej istotnych z biologicznego i biochemicznego punktu widzenia właściwości. Kwas D-askorbinowy jest jedynie przeciwutleniaczem.

Rzecz w tym, iż położenie grupy hydroksylowej w cząsteczce a skręcalność w świetle spolaryzowanym to dwie różne kwestie. Otóż prawdą jest, że wodny roztwór witaminy C skręca płaszczyznę polaryzacji takiego światła w… prawo. Zjawisko to oznacza się symbolem „+”. Tak naprawdę każda witamina C jest więc prawoskrętna! Lewoskrętny jest natomiast wspomniany wyżej kwas D-askorbinowy,

Jak działa witamina C?

Okazuje się, że substancja ta, wykazująca się sporą aktywnością biologiczną, wpływa na wiele procesów. Część z nich przebiega na poziomie komórkowym. Witamina C:

• wykazuje działanie antyoksydacyjne, a więc neutralizuje pojawiające się w organizmie wolne rodniki,
• ma swój udział w syntezowaniu kolagenu: wspiera gojenie się skaleczeń i ran oraz odbudowę uszkodzonych tkanek,
• przeciwdziała produkcji rakotwórczych związków z przyswajanych przez organizm azotanów oraz azotynów,
• poprawia przyswajanie żelaza i zapobiega jego utlenianiu do nieaktywnej postaci,
• wraz z rutyną wzmacnia naczynia krwionośne,
• uczestniczy w syntezowaniu hormonów, m.in. noradrenaliny.

Przyjmuje się, że witamina C korzystnie wpływa na czas trwania infekcji (skraca przeziębienie), a także często łagodzi przykre objawy. Jednak niekoniecznie zapobiega zarażeniu, a więc łykanie wysokich dawek w celach profilaktycznych może nie odnieść pożądanego skutku. Wyniki badań, dotyczących powiązań witaminy C z łagodniejszym przechodzeniem przeziębień i mniejszą zachorowalnością, są niestety rozbieżne.

Ciekawe są natomiast rezultaty, wskazujące na potencjalnie antynowotworowe działanie witaminy C. Warto przy tym wszystkim pamiętać, że jej dodatkowe zażywanie w szczególnych sytuacjach (ciąża, choroba nowotworowa) musi być skonsultowane z lekarzem.

Witamina C: ile jej potrzeba i w jakiej postaci ją przyjmować?

Dzienna ilość tej witaminy, zalecana przez specjalistów, uzależniona jest od kilku czynników. U dzieci jest to od 20 mg do 75 mg, zależnie od płci i wieku. W przypadku osób dorosłych waha się od 60-70 mg do 120 mg. Faktem jest, że dziś, gdy mamy dostęp do urozmaiconego pożywienia, niedobór tej witaminy nie jest częsty. Zbilansowana dieta pozwala spełnić zapotrzebowanie na nią. Najlepiej zatem przyjmować witaminę C w postaci produktów spożywczych, zawierających ją w swoim składzie. Aby zachować jej dobroczynne właściwości, w kuchni trzeba unikać:

• obróbki termicznej w wysokiej temperaturze (np. zbyt długie gotowanie brokułów),
• narażenia produktów z witaminą na długotrwałe działanie promieniowania UV,
• stosowania obieraczek innych niż te, wykonane z nierdzewnej, porządnej stali.

Warto pamiętać, że witamina C obecna w owocach i warzywach oraz ta, zawarta w suplementach, to dokładnie ten sam związek chemiczny – nie lewoskrętny, a prawoskrętny. Zatem jego działanie jest dokładnie takie samo. Jeśli chodzi o nadmiar tej substancji, organizm jest w stanie sobie z nim poradzić poprzez wydalenie poprzez układ moczowy. Warto wiedzieć, że stosowanie sporych dawek witaminy C nie doprowadzi do zwiększenia zawartości witaminy w osoczu krwi, gdyż przy pewnym poziomie następuje jej wysycenie, a nadmiar jest usuwany.

Dodatkowa suplementacja zalecana jest głównie w przypadku palaczy i pomocniczo przy anemii z przyjmowaniem żelaza, a także w stanach zapalnych i przeziębieniach. Zapotrzebowanie  organizmu na witaminę C wzrasta też w stresie.

Witamina C: na co uważać?

Przy zażywaniu zbyt dużych dawek, witamina C może wykazywać szkodliwe działanie na organizm. Spore przedawkowanie objawia się dolegliwościami ze strony układu pokarmowego (biegunka, wymioty). Dodatkowo ostrożne powinny osoby mające problemy z układem moczowym, np. kamienie w nerkach.

Podobnie, jak przy przyjmowaniu jakiegokolwiek innego suplementu, i tutaj należy wykazać się zdrowym rozsądkiem. Różni producenci proponują drogie preparaty, uzasadniając to wyjątkowymi właściwościami. Po pierwsze, nie warto przepłacać, gdyż często są to tylko chwyty marketingowe – chociażby tak jak w przypadku „witaminy C lewoskrętnej”. Po drugie, suplementację warto skonsultować ze specjalistą. Pomoże on dobrać właściwą dawkę i wybrać preparat, a także poinstruuje, o co warto wzbogacić codzienną dietę. Witamina C nie jest cudownym remedium na wszystko, ale może wesprzeć organizm w wielu sytuacjach. Dobrze jest o tym pamiętać.