Czym są choroby somatyczne? – przykłady chorób psychosomatycznych

Choroby somatyczne, a dokładnie psychosomatyczne są specyficznymi zaburzeniami działania ludzkiego organizmu, które mają bezpośredni związek z problemami natury psychicznej. Mogą to być ciężkie choroby psychiczne, np. schizofrenia, ale także przewlekłe zjawiska psychiczne, które dotykają osoby w sposób nawracający albo ciągły.

Czym są choroby somatyczne?

Choroby somatyczne to schorzenia, w których powstawaniu znaczący udział biorą psychologiczne czynniki – przede wszystkim emocjonalne. Tego typu zaburzenia cechują się ciągłym skarżeniem pacjenta na fizyczne dolegliwości (somatyczne) i nieustannym żądaniem przeprowadzania kolejnych badań mimo tego, iż te wykonane wcześniej, nie wykazały żadnych podstaw do występowania sygnalizowanych przez pacjenta dolegliwości.

Co więcej, jest on zwykle przeciwny sugestiom, które dotyczą podłoża psychologicznego, w związku z występowaniem dolegliwości. Pacjentowi zazwyczaj bardzo trudno jest zrozumieć, gdzie się znajduje przyczyna jego symptomów, dlatego też wykonuje kolejne badania, które w efekcie i tak nie wykazują prawdziwych przyczyn.

Przyczyny zaburzeń psychosomatycznych

Przyczyny tego typu zaburzeń mogą być różne, np. czynniki biologiczne, czyli dysfunkcje ośrodkowego układu nerwowego albo rodzinne skłonności – w przypadku zaburzeń somatyzacyjnych.

Czynniki osobowościowe i emocjonalne, które mają wpływ na powstanie oraz przebieg chorób psychosomatycznych to:

• wewnętrzne konflikty, czyli stan sprzeczności pragnień, uczuć, wartości oraz przekonań,
• styl radzenia sobie ze stresem,
• skrajny pesymizm, widzenie w każdej sytuacji zagrożenia, niemożność podjęcia wyzwań ze względu postrzeganie ich jako przeszkód nie do pokonania.

Objawy zaburzeń psychosomatycznych

Symptomy tego rodzaju zaburzeń to odczucia pacjentów, które płyną z ich ciała. W przypadku:

• zaburzeń somatyzacyjnych to m.in. objawy ze strony układu pokarmowego, czyli wzdęcia, bóle, wymioty czy nudności, ale także drętwienie, świąd i problemy skórne,
• zaburzeń hipochondrycznych – cechą charakterystyczną są obawy albo przekonania pacjenta, że występuje u nich poważne schorzenie somatyczne,
• autonomicznych, które występują pod postacią somatyczną, symptomy dotyczą układu albo narządu, który pacjent uznaje za źródło swojej choroby,
• uciążliwych, psychogennych bólów – objawy mogą dotyczyć np. psychogennych bólów krzyża czy głowy.

Przykłady chorób psychosomatycznych

Badania nad chorobami psychosomatycznymi wykazały kilka schorzeń, w przypadku których można zauważyć związek między ich występowaniem, a psychiką.

Najczęściej występujące choroby psychosomatyczne to:

• nadciśnienie tętnicze,
• atopowe zapalenie skóry,
• astma oskrzelowa,
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• nadczynność tarczycy,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• cukrzyca,
• choroby zapalne jelita grubego.

W przypadku powyższych schorzeń, związek między ich występowaniem, a negatywnym stanem psychiki, najbardziej jest wyraźny. Doświadczenie negatywnych stanów emocjonalnych, czy silny długotrwały stres sam w sobie nie musi prowadzić do powstawania schorzenia. Jednak może mieć znaczący wpływ na jej przebieg poprzez zaostrzenie symptomów albo powodując nawroty po wyleczeniu choroby.

Istnieją także schorzenia, w których genezie oraz przebiegu wyróżnia się znaczący wpływ psychicznych czynników. Są to m.in.:

• zaburzenia snu,
• choroba niedokrwienna serca,
• zaburzenia odżywiania,
• schorzenia autoimmunologiczne, np. trądzik różowaty, toczeń,
• migreny,
• uzależnienie od substancji psychoaktywnych,
• zaburzenia płodności.

Depresja a choroby somatyczne

Okazuje się, że u osób cierpiących na choroby somatyczne, częściej pojawia się depresja albo pojedyncze objawy depresyjne, w porównaniu z ogólną populacją. Występowanie choroby somatycznej okazuje się być istotnym czynnikiem ryzyka zachorowania właśnie na depresję, a symptomy depresyjne stwierdza się u ponad 40% osób, które przebywają w szpitalach z przyczyn psychosomatycznych.

Leczenie chorób psychosomatycznych

Rozpoznanie danego schorzenia jako psychosomatycznego nie jest zadaniem prostym i bardzo często wymaga od specjalistów doświadczenia, dużej wiedzy i kompetencji. Jest to niezbędne dla prawidłowej diagnostyki choroby, a także wskazania najlepszego sposobu jej leczenia.

W trakcie wywiadu medycznego lekarz przeprowadza badanie fizyczne, ale także wywiad z pacjentem. Ma to na celu zebranie informacji na temat jego funkcjonowania psychicznego, aby w razie potrzeby zasugerować wizytę u psychologa.

Największe korzyści przynosi połączenie leczenia fizycznego (przyjmowanie leków) oraz psychicznego, czyli zmiana stylu życia, techniki relaksacyjne oraz psychoterapia). Metody leczenia należy dostosować indywidualnie do potrzeb pacjenta.

Choroby psychosomatyczne dotykają coraz więcej osób. Leczenie ich wymaga wielokierunkowego działania oraz wiedzy, która personelowi medycznemu pozwala lepiej zidentyfikować i skuteczniej leczyć schorzenie, a pacjentowi zrozumieć charakter choroby. To z kolei przekłada się na bardziej aktywne oraz świadome uczestnictwo w całym procesie leczenia.